Chăm sóc trẻ bị nhiễm khuẩn tiết niệu

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Trương Thành Tâm - Bác sĩ Nhi tại khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Nhiễm khuẩn đường tiết niệu là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào hệ thống tiết niệu gây viêm nhiễm đặc trưng bởi tăng số lượng vi khuẩn và bạch cầu niệu một cách bất thường. Nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em gây nhiều biến chứng nguy hiểm vì vậy cần biết được cách chăm sóc và phòng tránh bệnh cho trẻ.

Cơ chế: Đường tiết niệu gồm bể thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo. Vì một nguyên nhân nào đó vi khuẩn có thể thâm nhập vào đường tiết niệu gây viêm (viêm bể thận nếu gây viêm ở bể thận, hoặc viêm bàng quang nếu gây tổn thương ở bàng quang).

Bệnh này chủ yếu là do vi khuẩn gây ra như E.Coli, Klebsiella, Pseudomonas aeruginosa và Enterococci. Những vi khuẩn trong ruột có thể gây nhiễm trùng khi chúng xâm nhập vào những cơ quan khác của cơ thể, hoặc các vi khuẩn nằm xung quanh hậu môn cũng có thể băng qua niệu đạo vào bàng quang.

• Trẻ gái có điều kiện vệ sinh kém, vệ sinh không đúng cách: ở trẻ gái, đường niệu đạo ngắn hơn và gần hậu môn hơn so với bé trai, do đó vi khuẩn dễ dàng đi vào niệu đạo hơn, gây viêm bàng quang. Bên cạnh đó, ở các bé gái sơ sinh hoặc nhỏ hơn 6 tháng, các bà mẹ thường có thói quen vệ sinh bộ phận sinh dục từ sau ra trước, vô tình đưa vi khuẩn từ hậu môn lên lỗ tiểu và âm hộ, gây viêm nhiễm.
• Trẻ trai bị hẹp bao quy đầu: Nhiễm trùng đường tiểu lại thường gặp ở các bé trai bị hẹp bao quy đầu, làm cho nước tiểu thường xuyên bị ứ lại gây viêm. Ngoài ra, việc trẻ mang bỉm không đúng quy cách cũng có thể gây nhiễm trùng đường tiểu, nhất là khi cả phân và nước tiểu lẫn lộn với nhau tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Trẻ có bất thường hệ tiết niệu: dị dạng đường tiết niệu bẩm sinh hay các bệnh lý đường tiết niệu làm cho nước tiểu của trẻ không được lưu thông tốt, gây ứ đọng nước tiểu dẫn đến nhiễm khuẩn tiết niệu
• Bàng quang thần kinh (bàng quang giãn to mất trương lực co bóp hoặc rối loạn trương lực co bóp không đẩy hết được nước tiểu ra ngoài sau mỗi lần đi tiểu).
• Sỏi hệ tiết niệu
• Suy giảm sức đề kháng như: nhiễm virus cúm, nhiễm trùng da, nhiễm trùng đường hô hấp, ỉa chảy có mất nước nặng.
• Sau các thủ thuật xâm lấn có đặt ống thông tiểu nhưng không đảm bảo vô khuẩn.
• Tình trạng suy dinh dưỡng kéo dài.
• Táo bón.
• Thói quen nhịn tiểu và uống nước ít của lứa tuổi nhà trẻ.

• Trẻ có các biểu hiện rối loạn tiểu tiện: đái khó, đái buốt, đái rắt, khi đi tiểu phải rặn (rặn è è đỏ cả mặt..), trẻ đái nhiều về đêm, nước tiểu có màu trắng đục (có khi trẻ đái toàn ra mủ trắng), nhiều cặn lắng đọng, mùi khai hoặc nặng mùi hơn bình thường...
• Nhiều trẻ la hét hoảng hốt khi đái. Có thể để ý thấy bàn tay của trẻ khai do trẻ luôn nắm hoặc kéo dương vật, âm hộ khi đái.
• Trẻ có thể kêu đau vùng hạ vị, vùng thắt lưng, hố thận, đau âm ỉ kèm theo sốt. Tùy tính chất , chủng vi khuẩn mắc phải mà trẻ sốt nhẹ hay sốt cao. Thường gặp là sốt cao liên tục trên 39 độ C, sốt cao rét run, liên tục
• Ba mẹ có thể nhận biết trẻ mắc nhiễm trùng đường tiểu qua một số dấu hiệu như:
• Trẻ biếng ăn, kém chơi, quấy khóc, đôi lúc rối loạn tiêu hóa (nôn, tiêu chảy)
• Màu nước tiểu đục.

• Nhiễm khuẩn huyết, nhiễm trùng gây hoại tử ống thận bể thận.
• Bệnh viêm đường tiết niệu nếu để lâu cũng có thể gây ra thận ứ mủ, viêm quanh thận, viêm kẽ thận, trào ngược bàng quang niệu quản âm thầm gây ra suy thận.
• Nguy cơ suy thận mạn sau này.

• Tùy loại vi khuẩn mắc nhiễm mà trẻ được nhập viện để tiêm kháng sinh hay chỉ cần uống thuốc theo đơn và theo dõi tại nhà. Kháng sinh toàn thân theo kinh nghiệm, chờ kết quả kháng sinh đồ.
• Một đợt điều trị sẽ kéo dài trung bình từ 10 đến 15 ngày và được xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn cuối mỗi đợt.
• Cho trẻ uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, vitamin để nâng cao sức đề kháng cho trẻ.
• Hướng dẫn trẻ cách đị vệ sinh sạch sẽ và đúng cách.

• Cha mẹ trẻ phải luôn quan tâm đến việc vệ sinh và những sinh hoạt thường ngày của trẻ, không nên phó thác cho ông bà cũng như thầy cô giáo.
• Với trẻ nhỏ cần lau khô và thay tã cho trẻ ngay sau khi đi vệ sinh, cần xem có cặn trắng ở bỉm không mỗi khi thay bỉm.
• Khuyến khích trẻ đi vệ sinh ngay khi mắc tiểu, không nên nhịn tiểu hay nhịn uống nước
• Với trẻ gái: cha mẹ nên vệ sinh từ trước ra sau để tránh vi khuẩn vào lỗ tiểu gây nhiễm trùng ngược dòng.
• Với trẻ trai: quan sát trẻ đi tiểu nếu thấy phồng bao quy đầu hoặc tia tiểu nhỏ cần cho trẻ khám ngay vì có thể do dài hoặc hẹp bao quy đầu.
• Cần cho trẻ uống đủ nước hàng ngày, ăn uống đảm bảo vệ sinh với các loại rau củ quả để tăng lượng nước làm cho hệ bài tiết nước tiểu của trẻ được tốt hơn.
• Khi phát hiện trẻ có các bất thường về giải phẫu hệ tiết niệu cần đến khám để phẫu thuật sớm trả lại chức năng sinh lý

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.