Bổ sung Vitamin D cho trẻ bú sữa mẹ

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Ngọc Hải - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Vitamin D cần thiết để hỗ trợ sự phát triển xương khỏe mạnh và ngăn ngừa bệnh còi xương, một tình trạng khiến xương yếu hoặc biến dạng. Bệnh còi xương do thiếu vitamin D ở trẻ sơ sinh bú sữa mẹ là rất hiếm, nhưng nó có thể xảy ra nếu trẻ không nhận được vitamin D bổ sung từ thực phẩm, thực phẩm bổ sung vitamin D hoặc tiếp xúc đầy đủ với ánh sáng mặt trời.

Vitamin D là một loại vitamin tan trong chất béo tồn tại ở hai dạng, vitamin D3 hoặc cholecalciferol ở dạng động vật có vú và vitamin D2 hoặc ergocalciferol có nguồn gốc từ các loại nấm. Từ góc độ dinh dưỡng, cả hai dạng này đều được chuyển hóa tương tự nhau. Khi mới sinh, trẻ sơ sinh có một lượng dự trữ vitamin D hạn chế, chủ yếu phản ánh sự trao đổi chất từ mẹ trong thai kỳ. Sau khi sinh, trẻ sơ sinh có thể nhận được vitamin D thông qua sữa mẹ (0,5-1,8 microgam mỗi lít) và qua các chất bổ sung.

Câu trả lời là không. Chỉ số sinh học tốt nhất để đánh giá dự trữ vitamin D của cơ thể từ tất cả các nguồn là nồng độ 25-hydroxyvitamin D (25 (OH) D) trong huyết thanh. Giá trị nồng độ 25 (OH) D dưới 30 nanomol / lít (nmol / L) huyết thanh cho thấy nguy cơ thiếu vitamin D cao, trong khi nồng độ khỏe mạnh cho trẻ sơ sinh được cho là lớn hơn hoặc bằng 50 nmol / L.

Dự trữ trong cơ thể có thể giảm 50% trong vòng chưa đầy một tháng ở trẻ sơ sinh, và do đó nếu không có nguồn vitamin D, tình trạng thiếu vitamin D có thể diễn tiến nhanh chóng.

Nếu trẻ bú mẹ hoàn toàn sẽ không cung cấp đủ lượng vitamin D cho trẻ, ngay cả khi các bà mẹ đang dùng các loại vitamin có chứa vitamin D. Một thời gian ngắn sau khi sinh, hầu hết trẻ sơ sinh sẽ cần thêm một nguồn vitamin D.

Vitamin D cần thiết để duy trì canxi trong máu và sức khỏe của xương. Hậu quả của việc thiếu hụt vitamin D ở trẻ sơ sinh biểu hiện đặc trưng là xương dị dạng mềm (còi xương), co giật do canxi máu thấp và khó thở. Tại thời điểm chẩn đoán, trẻ còi xương do thiếu vitamin D có nồng độ 25 (OH) D huyết thanh rất thấp, dưới 25 nmol / L và hầu hết chưa được bổ sung vitamin D. Thiếu vitamin D cũng được cho là làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác bao gồm bệnh tiểu đường type 1 sau này khi còn ở độ tuổi rất nhỏ.

Vitamin D giúp bé sử dụng canxi có được từ sữa mẹ hoặc sữa công thức để phát triển răng và xương chắc khỏe. Những em bé không được cung cấp đủ vitamin D có thể bị sâu răng và các vấn đề răng miệng khác sau này. Ngoài ra, thiếu vitamin D cũng có thể gây ra bệnh còi xương, một căn bệnh dẫn đến xương yếu hoặc kém hình thành. Trước khi vitamin D được bổ sung thường xuyên vào thực phẩm như các sản phẩm sữa và sữa công thức thì bệnh còi xương phổ biến hơn ngày nay.

Để tránh phát triển tình trạng thiếu vitamin D, Viện Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến nghị trẻ sơ sinh bú sữa mẹ và bú mẹ một phần nên được bổ sung 400 IU vitamin D mỗi ngày, bắt đầu trong vài ngày sau sinh. Việc bổ sung vitamin D nên được tiếp tục trừ khi trẻ được cai sữa và sử dụng ít nhất 1 lít mỗi ngày (khoảng 1 lít mỗi ngày) sữa công thức tăng cường vitamin D. Bất kỳ trẻ sơ sinh nào nhận được <1 lít hoặc 1 lít sữa công thức mỗi ngày cần có một cách thay thế để nhận được 400 IU / ngày vitamin D, chẳng hạn như thông qua việc bổ sung vitamin D.

Tình trạng thiếu vitamin D ở trẻ sơ sinh là phổ biến trên toàn thế giới, bao gồm nhiều vùng địa lý và nền văn hóa. Điều này một phần là do không phải tất cả các bác sĩ chăm sóc sức khỏe đều khuyên bạn nên bổ sung vitamin D thường quy ngay cả khi đã cân nhắc việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn và có làn da sẫm màu. Hơn nữa, sự không tuân thủ của cha mẹ đối với việc bổ sung vitamin D là một vấn đề phổ biến, trong một số trường hợp do cha mẹ nhận thức rằng con họ không thích những thực phẩm bổ sung.

Vitamin D cũng có thể được tạo ra trong da của trẻ sơ sinh khi tiếp xúc với bức xạ mặt trời tia cực tím beta. Tuy nhiên, ở vĩ độ lớn hơn 37 độ Bắc hoặc Nam, bức xạ beta quá thấp để có thể sản xuất vitamin D trong những tháng cuối mùa thu đến đầu mùa xuân. Ngoài ra, sắc tố melanin của da hấp thụ bức xạ beta và do đó nó hạn chế khả năng tạo ra vitamin D đối với những người có làn da sẫm màu. Cha mẹ thường hạn chế cho trẻ tiếp xúc với bức xạ mặt trời tia cực tím bằng cách đội mũ, quấn chăn và tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời . Điều này có nghĩa là mặc dù vitamin D có thể được tạo ra trên da ở một số vùng và các mùa, nhưng việc trẻ sơ sinh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời bị hạn chế khiến nguồn này là tối thiểu. Do đó, các nguồn cung cấp vitamin D chính cho trẻ bao gồm vitamin D từ người mẹ trong thời kỳ mang thai và sau khi sinh từ chế độ ăn uống và thực phẩm chức năng.

Nguy cơ thiếu hụt vitamin D tăng lên khi trẻ sơ sinh hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc khi trẻ sơ sinh không hấp thụ đủ lượng vitamin D. Các yếu tố khác làm giảm lượng vitamin D có thể tạo ra từ ánh sáng mặt trời bao gồm:

• Sống ở vĩ độ cao (gần vùng cực), đặc biệt là trong những tháng mùa đông.
• Mức độ ô nhiễm không khí cao.
• Mây phủ dày đặc.
• Mức độ mà quần áo che phủ da.
• Sử dụng kem chống nắng.
• Chủng tộc có làn da sẫm màu.

Như đã đề cập ở trên, em bé bú sữa mẹ hoàn toàn hoặc một phần cũng cần phải bổ sung vitamin D. Mặc dù sữa mẹ nói chung cung cấp dinh dưỡng tuyệt vời cho trẻ, nhưng chúng không chứa lượng vitamin D cần thiết cho sự phát triển và xương khỏe mạnh. Vì vậy, nếu bạn cho con bú sữa mẹ, bác sĩ nhi khoa có thể sẽ đề nghị cho trẻ uống thuốc nhỏ vitamin D bắt đầu ngay sau khi sinh.

Cơ thể chúng ta sản xuất vitamin D khi da tiếp xúc với ánh nắng, nhưng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể làm tổn thương da và làm tăng nguy cơ ung thư da. Vì vậy, Viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo nên để trẻ sơ sinh tránh ánh nắng trực tiếp và bảo vệ da bằng quần áo và mũ. Do đó, nhiều em bé không tự sản xuất vitamin D và cần bổ sung với lượng phù hợp.

Trên thế giới dường như có sự nhất quán rằng trẻ sơ sinh có nguy cơ thiếu vitamin D cao và việc bổ sung vitamin D cho trẻ bú mẹ hoàn toàn được khuyến khích trong việc phòng ngừa cơ bản thiếu vitamin D và còi xương. Cần tăng cường các hoạt động y tế công cộng bao gồm phổ biến thông tin cho các bậc cha mẹ và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe để giảm tỷ lệ thiếu vitamin D.

Cách tiếp cận được chấp nhận rộng rãi nhất để xây dựng kho dự trữ vitamin D lành mạnh ở trẻ sơ sinh là bổ sung vitamin D. Dựa trên các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng, 5 đến 10 microgam mỗi ngày là đủ để hỗ trợ nồng độ 25 (OH) D trong huyết thanh là 50 nmol / L ở trẻ sơ sinh đến một tuổi. Các chiến lược giáo dục nhằm vào cha mẹ có hiệu quả trong việc tăng tình trạng vitamin D ở trẻ sơ sinh. Việc bổ sung bolus liều cao để tăng nhanh dự trữ ở trẻ sơ sinh vẫn chưa được khuyến khích như một chiến lược sức khỏe cộng đồng.

Các khuyến nghị về lượng vitamin D cho trẻ sơ sinh có sẵn từ các tổ chức khác nhau trên khắp thế giới và thường là 5 đến 10 microgam mỗi ngày. Một số tổ chức đề xuất lượng lớn hơn (25 đến 30 microgam mỗi ngày) như một chất bổ sung cho việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn. Việc bổ sung thường được khuyến nghị bắt đầu trong tháng đầu tiên sau khi sinh và tiếp tục cho đến khi có thể đạt được lượng vitamin D cần thiết từ các loại thực phẩm khác.

AAP khuyến nghị rằng trẻ sơ sinh bú sữa mẹ và trẻ bú mẹ một phần được bổ sung 400 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D mỗi ngày. Sữa công thức cung cấp vitamin D, nhưng trẻ sẽ cần uống ít nhất 32 ounce sữa công thức mỗi ngày để có 400 IU. AAP khuyến nghị bổ sung vitamin D bắt đầu ngay sau khi sinh và tiếp tục cho đến sinh nhật đầu tiên của trẻ, khi trẻ có thể bắt đầu uống sữa nguyên kem có bổ sung vitamin D.

Trong khi một nghiên cứu cho thấy mức vitamin D của trẻ sơ sinh tăng lên khi mẹ chúng bổ sung vitamin D liều cao, không có đủ bằng chứng để AAP thay đổi khuyến nghị cung cấp cho trẻ sơ sinh bú sữa mẹ bổ sung 400 IU vitamin D.

Đối với một số nền văn hóa và quốc gia, sự ra đời của các loại sữa thay thế, chẳng hạn như sữa bò tăng cường hoặc sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh và ngũ cốc có thể cung cấp thêm nguồn vitamin D. Các chiến lược tăng lượng vitamin D ở trẻ sơ sinh bằng cách sử dụng bổ sung liều lượng cao cho mẹ cho thấy tiềm năng trong việc ngăn ngừa tình trạng thiếu vitamin D ở trẻ sơ sinh, nhưng không nằm trong các khuyến nghị chính sách y tế công cộng tại thời điểm này. Nếu trẻ sơ sinh được chẩn đoán mắc chứng còi xương, các khuyến nghị đồng thuận toàn cầu về điều trị thiếu vitamin D gần đây đã được công bố.

Một số trẻ dễ dàng chấp nhận khi được cung cấp vitamin trong ống nhỏ giọt, trong khi những trẻ khác có thể không sử dụng được. Nhưng đừng bỏ cuộc, dưới đây là một số mẹo nghiệm để giúp con bạn uống vitamin dạng lỏng:

• Sau khi bé đã bú và cảm thấy hài lòng nhất, hãy di chuyển nhanh nhưng nhẹ nhàng để đưa ống nhỏ giọt vào miệng bé. Điều này có thể khiến trẻ không nhận ra lượng vitamin D mà mình đang uống.
• Hướng đầu ống nhỏ giọt vào bên trong má để trẻ ít có khả năng mím môi và nhổ ra.
• Thêm vitamin D vào bình sữa mẹ đã hút. Để đảm bảo trẻ uống đủ liều, hãy pha với một lượng nhỏ sữa và cho trẻ bú khi trẻ đói để trẻ sử dụng hết. Sau đó cho trẻ uống phần sữa còn lại để riêng.
• Khi con bạn đã bắt đầu ăn dặm, hãy thử trộn vitamin lỏng vào trái cây hoặc rau nghiền hoặc vào ngũ cốc dành cho trẻ sơ sinh.

Hương vị của các chất bổ sung vitamin D khác nhau, vì vậy bạn có thể muốn thử nghiệm với các nhãn hiệu khác nhau nếu con bạn liên tục phản đối và phun thức ăn ra ngoài.

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng vô giá mà không loại sữa nào có thể sánh được. Nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ tốt cho trẻ mà còn cải thiện sức khỏe tốt cho cả người mẹ. Tuy nhiên, trong sữa mẹ có một nhược điểm là không cung cấp đủ lượng vitamin D mà trẻ cần. Vì thế việc bổ sung đầy đủ liều lượng vitamin D là việc làm cần thiết.

Để trẻ khỏe mạnh, phát triển tốt cần có một chế độ dinh dưỡng đảm bảo về số lượng và cân đối chất lượng. Nếu trẻ không được cung cấp các chất dinh dưỡng đầy đủ và cân đối sẽ dẫn đến những bệnh thừa hoặc thiếu chất dinh dưỡng ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển toàn diện của trẻ cả về thể chất, tâm thần và vận động.

Trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Các dấu hiệu bé thiếu kẽm

Thiếu vi chất dinh dưỡng và tình trạng không tăng cân ở trẻ

Nguồn tham khảo: babycenter.com