Cách đo thân nhiệt khi trẻ bị sốt

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Ngọc Hải - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Sốt là triệu chứng phổ biến nhất khiến bố mẹ đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế. Sốt được định nghĩa khi nhiệt độ cơ thể đo được từ 38 độ C trở lên. Nguyên nhân chủ yếu gây sốt ở trẻ em là virus, đa số là lành tính.

Sốt là phản ứng bảo vệ cơ thể của hệ miễn dịch trước các tác nhân gây bệnh. Như vậy sốt là một phản ứng có lợi, tuy nhiên trẻ bị sốt thường kèm theo quấy khóc, khó chịu, biếng ăn và sụt cân. Những trường hợp sốt nặng và kéo dài có thể đưa đến các triệu chứng nghiêm trọng khác như mất nước, nhịp tim nhanh. Biến chứng thường gặp là sốt cao co giật, chiếm khoảng 3-4%, phổ biến nhất ở những trẻ dưới 5 tuổi. Một số ít các trường hợp sốt cao, lên cơn co giật gây ra các tổn thương thực thể ở hệ thần kinh, ảnh hưởng đến sự phát triển về trí não sau này của trẻ. Việc phát hiện một đứa trẻ bị sốt, đặc biệt là trẻ sốt cao là điều quan trọng mà bố mẹ cần lưu tâm.

Muốn xác định xem trẻ có sốt hay không cần tiến hành đo nhiệt độ cơ thể của trẻ. Cách đo thân nhiệt trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ không phải là vấn đề của riêng nhân viên y tế. Phụ huynh và những người chăm sóc cho trẻ cũng nên có kiến thức về các loại nhiệt kế thông thường và cách sử dụng chúng.

Nhiệt kế thủy ngân cổ điển và nhiệt kế điện tử là các loại nhiệt kế thông dụng nhất được sử dụng để đo nhiệt độ cơ thể của trẻ. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng không nên sử dụng nhiệt kế thủy ngân ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vì nguy cơ vỡ nhiệt kế và nhiễm độc thủy ngân cao. Trên thị trường còn có loại nhiệt kế hồng ngoại cho kết quả khá chính xác chỉ sau vài giây nhưng giá thành còn cao nên chưa tiếp cận được với nhiều người dùng.

Vị trí dùng để đo nhiệt độ cơ thể của trẻ rất đa dạng, trong đó nách là vị trí thường được lựa chọn nhất và hậu môn là nơi lấy được nhiệt độ cơ thể chính xác nhất. Đo nhiệt độ ở trẻ em cũng có thể được tiến hành ở miệng, tai, trán.

• Khi dùng nhiệt kế để đo nhiệt độ ở nách, cần nhờ lau khô hõm nách và vẩy nhiệt kế sao cho cột thủy ngân xuống dưới mức 35,5 độ C trước khi đo.
• Đặt đầu nhiệt kế tiếp xúc hoàn toàn với da vùng nách.
• Nhiệt kế thủy ngân cần khoảng ít nhất 5 phút để đọc kết quả chính xác, nhiều thời gian hơn so với khi sử dụng nhiệt kế điện tử. Nhiệt độ cơ thể có được khi cộng thêm 0,5 độ C vào kết quả đo nhiệt độ ở nách. Vì thế nếu nhiệt độ ở nách của trẻ là 38 độ C nghĩa là trẻ đang sốt.
• Nếu lựa chọn hậu môn là vị trí đo nhiệt độ cho trẻ khi sốt, phụ huynh cần lưu ý bôi trơn đầu nhiệt kế và đưa trọn đầu nhiệt kế vào trong ống hậu môn. Nhiệt độ ở hậu môn từ 38 độ C trở lên nghĩa là trẻ đang sốt.
• Nhiệt kế dùng để đo nhiệt độ ở miệng cần được đặt dưới lưỡi và ngậm miệng lại khi đo. Nên đo cách bữa ăn khoảng 15 phút vì thức ăn và nước uống có thể ảnh hưởng tới nhiệt độ đo được. Phương pháp này chỉ dùng cho trẻ lớn. Tuy nhiên, ở môi trường nhiệt đới, để đảm bảo vệ sinh, phương pháp này ít được khuyến cáo.

Sốt là bất thường rất thường gặp khi chăm sóc trẻ và không phải trường hợp nào cũng cần nhập viện cấp cứu. Bố mẹ có thể tiếp tục theo dõi con tại nhà mà không cần đưa đến cơ sở y tế ngay khi trẻ sốt có các biểu hiện sau:

• Trẻ tỉnh táo, linh hoạt
• Da niêm mạc hồng hào
• Không khó thở
• Ăn uống được
• Không có các dấu hiệu gợi ý mất nước như khát, uống nước háo hức, mắt trũng, ...

Ngược lại, các biểu hiện dưới đây là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí bởi các nhân viên y tế:

• Trẻ li bì, không hoạt động, co giật, thóp phồng, cứng cổ, nôn ói nhiều
• Da niêm mạc tím tái, nổi ban đỏ
• Trẻ thở nhanh, thở rên, rút lõm lồng ngực
• Xuất hiện các dấu hiệu mất nước
• Trẻ dưới 2 tháng có sốt
• Trẻ sốt cao liên tục trong 2-3 ngày liên tục, không rõ lý do, dùng hạ sốt khó hạ

Khi phát hiện trẻ sốt, nhất là các trẻ sốt cao trên 39 độ C, có thể tiến hành hạ sốt bằng các thuốc hạ sốt thông thường như paracetamol theo đúng hướng dẫn sử dụng và lau mát cho trẻ bằng nước ấm ở các vị trí tỏa nhiều nhiệt như trán, nách và hai bên bẹn. Các bậc cha mẹ tuyệt đối không được tự ý sử dụng aspirin hay dùng cồn hoặc nước chanh để hạ sốt vì gây bỏng da trẻ.

Trong khi chăm sóc một đứa trẻ bị sốt, cần lưu ý:

• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng
• Cho trẻ ăn nhiều bữa, mỗi bữa ăn từng ít
• Uống bổ sung nhiều nước, có thể cho trẻ uống oresol, nước dừa, nước ép trái cây tươi nhưng tuyệt đối không sử dụng các loại nước ngọt có ga.
• Theo dõi trẻ thường xuyên. Phát hiện các dấu hiệu cảnh báo để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất nếu tình hình trẻ trở nặng hơn.

Để phòng tránh các bệnh lý mà trẻ nhỏ dễ mắc phải, cha mẹ nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng nâng cao sức đề kháng cho trẻ. Đồng thời bổ sung thêm thực phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B,... giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường đề kháng để trẻ ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Vì sao cần bổ sung Lysine cho bé?

Vai trò của kẽm - Hướng dẫn bổ sung kẽm hợp lý

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.