Chăm sóc trẻ sơ sinh: Trường hợp nào cần gặp bác sĩ?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Cao Thị Thanh - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Chăm sóc trẻ sơ sinh có thể là thách thức đối với nhiều người lần đầu làm cha mẹ. Chăm sóc trẻ sơ sinh khoẻ mạnh bình thường sẽ khác rất nhiều so với những trẻ có những dấu hiệu hay triệu chứng bệnh lý. Vậy, trẻ sơ sinh sẽ được chăm sóc như thế nào và trong trường hợp nào thì cần phải gặp bác sĩ.

Khi chăm sóc trẻ sơ sinh cần chú ý cẩn thận những việc sau đây:

1.1 Cho ăn

Điều rất quan trọng là cho bé ăn đúng giờ. Một đứa trẻ sơ sinh phải được cho bú thường xuyên từ 2 đến 3 giờ mỗi lần. Trẻ sơ sinh nên được bú sữa mẹ trong 6 tháng đầu. Sữa mẹ chứa các chất dinh dưỡng và kháng thể quan trọng cần thiết cho sự sống và tăng trưởng của bé.

Trong trường hợp mẹ không có sữa thì có thể tham khảo công thức được bác sĩ khuyên dùng. Em bé nên nhận được 60 đến 90ml sữa công thức mỗi lần cho ăn.

1.2 Ợ nuốt thức ăn

Sau khi bé được cho ăn, bé cần được ợ. Bởi vì, trong quá trình bú, bé thường nuốt không khí gây đau bụng. Sự ợ nuốt thức ăn sẽ loại bỏ không khí dư thừa này, giúp hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa đau bụng.

Bạn có thể thực hiện quá trình này bằng cách, nhẹ nhàng giữ em bé dựa vào ngực của bạn bằng một tay, cằm bé tựa vào vai bạn, sau đó vỗ nhẹ hoặc vuốt lưng bé thật nhẹ nhàng bằng tay kia cho đến khi bé ợ.

1.3 Cách giữ trẻ sơ sinh

Bạn phải đảm bảo rằng mình đang đỡ đầu và cổ bé bằng một tay trong khi bế bé. Điều này là do cơ cổ của bé chưa đủ mạnh để giữ đầu của chúng. Xương sống cũng vẫn đang phát triển và trở nên mạnh mẽ hơn. Cổ có thể tự đỡ đầu chỉ sau 3 tháng tuổi. Vì vậy, hãy chú ý đến việc hỗ trợ đầu và cổ cho bé trong khi chăm sóc trẻ sơ sinh.

1.4 Chăm sóc cuống rốn

Một vấn đề cũng khá quan trọng của việc chăm sóc em bé sơ sinh trong tháng đầu tiên là chăm sóc cuống rốn. Tắm 2-6 giờ sau khi sinh bằng nước ấm và giữ cho vùng rốn sạch sẽ và khô ráo.

Khử trùng tay trước khi xử lý vùng rốn. Để làm sạch, sử dụng một miếng vải tẩm cồn nồng độ hợp lý cho vệ sinh rốn. Xem xét các dấu hiệu nhiễm trùng ở khu vực cuống rốn. Nếu có đỏ, sưng, chảy mủ hoặc có mủ và chảy máu ở vùng rốn, hãy đưa bé đến bác sĩ nhi khoa.

1.5 Thay tã cho bé

Thay tã thường xuyên là một vấn đề quan trọng khi chăm sóc trẻ sơ sinh. Nếu em bé của bạn nhận được đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức, bé có thể sẽ làm ướt ít nhất 6 đến 8 chiếc tã trong một ngày. Để thay tã không làm đau rát vùng da non của bé, bạn sẽ cần một tấm thay, khăn ẩm lau nhẹ nhàng, kem chống hăm tã và tã sạch.

1.6 Tắm cho bé

Tắm cho trẻ sơ sinh đòi hỏi sự tinh tế. Tắm bé thường được thực hiện 2-6 giờ sau khi sinh ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh nặng hơn 2500 g. Tuy nhiên, tắm có thể bị trì hoãn trong một số tình huống như mùa đông.

Bạn nên bắt đầu tắm cho bé 2 đến 3 lần một tuần sau khi cuống rốn khô và rụng. Tuy nhiên, trước khi tắm cho bé bạn hãy chắc chắn rằng đã chuẩn bị tất cả đồ tắm và thay đồ trước khi đưa bé đi tắm. Thời gian tắm ngay trước khi đi ngủ giúp bé ngủ ngon hơn.

Để thực hiện tắm bé, bạn sẽ cần một bồn tắm cho trẻ sơ sinh, nước ấm, xà phòng nhẹ hoặc sữa tắm, khăn lau, khăn mềm, kem dưỡng da hoặc kem, tã mới và quần áo trẻ sơ sinh. Nhờ người bạn đời hoặc một thành viên trong gia đình giúp đỡ, để một người có thể ôm cổ bé và đầu trên mặt nước trong khi người kia tắm cho bé. Làm sạch bộ phận sinh dục, da đầu, tóc, cổ, mặt và bất kỳ chất nhầy khô nào được thu thập xung quanh mũi bằng khăn lau. Rửa sạch cơ thể bé với nước ấm. Sau khi tắm xong, lau khô cơ thể bé bằng khăn mềm, thoa kem dưỡng da và mặc tã mới và quần áo trẻ em.

1.7 Mát xa cho bé

Mát xa giúp em bé dễ ngủ, cải thiện lưu thông máu, hệ tiêu hóa. Trong quá trình mát xa, sử dụng một lượng nhỏ dầu mát xa hoặc kem dưỡng da lên tay. Tiếp theo, nhẹ nhàng và nhịp nhàng vuốt ve cơ thể của bé. Thời điểm tốt để mát xa cho bé là trước khi tắm.

1.8 Chế độ ngủ của trẻ

Trẻ sơ sinh cần ngủ khoảng 16 giờ mỗi ngày trong 2 tháng đầu. Chúng thường ngủ trưa từ 2 đến 4 giờ và thức dậy nếu đói hoặc bị ướt. Vì vậy, em bé cần được cho ăn 3 giờ một lần, bạn có thể cần đánh thức và cho bé ăn.

Bạn cũng không nên quá lo lắng trong trường hợp bé không theo mô hình giấc ngủ trẻ sơ sinh lý tưởng. Mỗi bé đều có những trạng thái khác nhau và có chu kỳ ngủ khác nhau.

Bạn cũng nên nhớ đổi vị trí đầu bé của bạn khi bé đang ngủ. Điều này giúp sự phát triển hộp sọ đồng đều, tránh “bẹp đầu”.

1.9 Cắt tỉa móng tay cho bé

Móng tay sơ sinh mọc rất nhanh. Em bé có thể tự gãi mặt hoặc cơ thể bằng cử động tay. Do đó, nên cắt tỉa móng tay cho bé để hạn chế tình trạng bé tự làm tổn thương da.

Hãy thử và cắt móng tay nhẹ nhàng khi bé ngủ. Không cắt quá sâu vì móng tay rất mềm và có thể gây đau cho em bé. Không cắt các cạnh của móng vì điều này sẽ gây ra móng mọc ngược.

Nếu phát hiện một số dấu hiệu sau đây hãy gọi bác sĩ để được tư vấn và chăm sóc trẻ phù hợp để giảm thiểu các triệu chứng đó.

2.1 Mất nước

Các dấu hiệu cho thấy trẻ sơ sinh không nhận đủ chất lỏng bao gồm:

• Ít hơn ba tã ướt mỗi ngày
• Hành động quá mức buồn ngủ hoặc thờ ơ
• Khô miệng và môi
• Vấn đề khó khăn
• Không đi tiêu trong 48 giờ đầu tại nhà
• Chất nhầy màu trắng trong phân
• Các vệt hoặc vệt đỏ, là dấu hiệu của máu trong phân

2.2 Nhiệt độ cao hoặc thấp

Nhiệt độ trực tràng hoặc nhiệt độ cơ thể cao hơn 38.0 độ C hoặc thấp hơn 36 độ C.

2.3 Các vấn đề về hô hấp

Khi trẻ xuất hiện một số dấu hiệu suy hô hấp bao gồm:

• Càu nhàu, khóc kéo dài có thể khóc lâu hơn nửa tiếng
• Các vấn đề về lỗ mũi
• Co rút lồng ngực (rút lõm ở vùng da phía trên xương đòn, giữa xương sườn hoặc dưới xương sườn)
• Thở nhanh
• Hơi thở nặng nề, ồn ào (tiếng thở khò khè, tiếng huýt sáo hoặc âm thanh chói tai khi hít vào và thở ra)

2.4 Các vấn đề cuống rốn

• Xuất hiện mùi, mủ, hoặc chảy máu dai dẳng từ cuống rốn
• Xuất hiện vết đỏ hoặc sưng quanh rốn, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng

2.5 Vàng da

• Vàng da, vàng ở mắt, ngực, bụng, cánh tay hoặc cẳng chân

2.6 Ngủ nhiều ( Mệt)

Bé buồn ngủ không thức dậy để bú ba hoặc bốn giờ sau lần bú cuối cùng. Một số dấu hiệu bệnh bao gồm:

• Ho, tiêu chảy hoặc xanh xao
• Nôn mạnh hơn hai lần cho ăn liên tiếp

2.7 Ăn kém hoặc bú ít

• Cho ăn ít hơn sáu lần trong khoảng thời gian 24 giờ
• Mức độ bú ít hơn bình thường

Chăm sóc trẻ sơ sinh không hề đơn giản, nếu thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào bạn hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín thăm khám và điều trị kịp thời.

Để phòng tránh các bệnh lý mà trẻ sơ sinh hay mắc phải, cha mẹ nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng nâng cao sức đề kháng cho trẻ. Đồng thời bổ sung thêm thực phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B,... giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường đề kháng để trẻ ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Vì sao cần bổ sung Lysine cho bé?

Vai trò của kẽm - Hướng dẫn bổ sung kẽm hợp lý