Cột mốc quan trọng của bé: Biết kiểm soát đầu

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Đặng Thị Ngọc Chương - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có nhiều kinh nghiệm trong việc chẩn đoán, khám bệnh lý sơ sinh - hồi sức sơ sinh.

Một trong những cột mốc quan trọng mà trẻ sơ sinh cần đạt được trong những tháng đầu đời là kiểm soát được phần đầu của mình. Điều này có nghĩa trẻ có thể vận động vững chắc phần đầu bằng cách ngưỡng cổ lên khi nằm sấp.

Khi mới sinh, bé có rất ít khả năng kiểm soát đầu của mình vì các kỹ năng vận động và cơ cổ của bé còn khá yếu. Bé sẽ phát triển kỹ năng quan trọng này, là nền tảng cho mọi chuyển động sau này - chẳng hạn như ngồi dậy và đi lại - từng chút một trong năm đầu đời.

Em bé của bạn có thể sẽ có thể nâng đầu khi được khoảng một tháng tuổi và có thể giữ vững được phần đầu khi được đặt ở tư thế ngồi vào khoảng 4 tháng. Cơ cổ và khả năng kiểm soát đầu của trẻ sẽ khỏe và ổn định sau 6 tháng tuổi.

Bạn sẽ nhận thấy rằng tất cả bắt đầu thay đổi vào khoảng 3 tháng tuổi, khi hầu hết trẻ sơ sinh phát triển đủ sức mạnh ở cổ để giữ đầu thẳng đứng một phần nhưng cũng như đối với tất cả những điều về việc nuôi dạy trẻ, có rất nhiều điều “bình thường”. Một số trẻ sơ sinh có cổ khỏe hơn ngay từ đầu, trong khi những trẻ khác mất thời gian để phát triển khối cơ cần thiết để có thể quan sát tốt về thế giới. Dưới đây là thông tin thêm về thời điểm và cách thức trẻ học được cách kiểm soát phần đầu của mình.

2.1. Giai đoạn 1: Nâng đầu sớm trong lúc nằm sấp

Trong những ngày đầu đời của một đứa trẻ, chúng hoàn toàn không thể ngẩng đầu lên được. Nhưng điều đó sẽ nhanh chóng thay đổi, một số trẻ sơ sinh muốn ngẩng đầu ngay khi chúng mới được 1 tháng tuổi.

Những cú nâng đầu nhẹ này - không giống như việc trẻ có thể hoàn toàn kiểm soát đầu - dễ nhận thấy nhất khi trẻ nằm sấp. Nếu bạn cho trẻ nằm sấp, bạn cũng có thể thấy bé sẽ cố gắng nâng đầu lên đủ để xoay đầu từ bên này sang bên kia. Việc luyện tập này rất quan trọng cho việc kiểm soát đầu sau này, nó cũng đóng một vai trò trong việc phát triển các cơ xung quanh ở vai, cánh tay và lưng, giúp bé trở nên linh hoạt hơn sau này.

Một em bé sơ sinh có thể chưa hứng thú lắm với hoạt động hoặc thảm chơi, nhưng việc đặt em bé nằm sấp trong vài phút mỗi lần, vài lần mỗi ngày sẽ giúp trẻ luyện tập các cơ này. (Hãy đảm bảo ở bên con bạn, giám sát thời gian nằm sấp để chúng không buồn ngủ trong lúc nằm sấp.)

Bạn cũng có thể thực hành thời gian nằm sấp bằng cách đặt trẻ nằm sấp trên ngực, đùi hoặc bụng của bạn. Một số em bé thích điều này hơn vì chúng vẫn có thể nhìn thấy khuôn mặt của bạn và bạn có thể tương tác với chúng gần hơn.

2.2. Giai đoạn 2: Nâng đầu và ngực

Từ 1 đến 3 tháng tuổi, em bé thường bắt đầu nâng đầu lên thường xuyên hơn (thường làm chủ một góc 45 độ) và cũng có thể nâng ngực lên khỏi sàn một phần.

Tại thời điểm này, thị giác của trẻ đã phát triển hơn nữa, những vật dụng, thảm chơi có thể thực sự hấp dẫn hơn so với trong tháng đầu tiên. Trẻ dễ bị thu hút bởi các thiết kế hình học và hoa văn đen trắng, vì vậy, một tấm thảm hoặc chăn bắt mắt có thể có lợi ở giai đoạn này.

Bạn cũng nên thêm một số kích thích vào giờ chơi của trẻ bằng cách đặt một món đồ chơi hoặc đồ vật mà trẻ muốn khác ngoài tầm với của trẻ. Bạn cũng có thể nằm xuống sàn bên cạnh con mình để thu hút sự chú ý của con.

Đây cũng là thời điểm tuyệt vời để bắt đầu giúp nâng đỡ trẻ trong thời gian nằm sấp bằng gối và cần có sự giám sát của bạn. Đôi khi, với sự hỗ trợ nhỏ này, trẻ có thể có một cái nhìn rõ hơn về những gì xung quanh mình và sẽ mang lại cho trẻ động lực để tiếp tục tập tự nâng đầu lên.

Cuối cùng, em bé của bạn sẽ bắt đầu đẩy mình trường tới bằng cánh tay trước khi biết bò. Tại thời điểm này, trẻ thường có thể nâng ngực lên hoàn toàn và giữ đầu ngang với một góc 90 độ, mặc dù không kéo dài lâu được. Cần lưu ý, quan sát trẻ khi trẻ thực hiện những độc tác này để tránh gây tổn thương cho trẻ.

2.3. Giai đoạn 3: Kiểm soát toàn bộ phần đầu.

Mọi thứ xảy ra với việc nâng đầu từ lúc mới sinh đến khi trẻ được 3 hoặc 4 tháng tuổi là bước khởi động cho sự kiện chính: cột mốc quan trọng là bé có thể hoàn toàn kiểm soát đầu của mình.

Khi được 6 tháng, hầu hết trẻ sơ sinh đã có đủ sức mạnh ở cổ và phần trên cơ thể để có thể ngẩng cao đầu với lực tối thiểu. Trẻ cũng có thể dễ dàng quay đầu từ bên này sang bên kia và lên xuống.

Nếu em bé của bạn cần một chút trợ giúp để phát triển khả năng kiểm soát đầu, có một số hoạt động bạn có thể thực hiện như một thói quen hàng ngày để khuyến khích trẻ tiếp tục rèn luyện các kỹ năng này.

Dành thời gian cho con bạn ngồi thẳng trên đùi hoặc tựa vào gối. Điều này cho phép bé tập tự ngẩng đầu lên an toàn và giúp hỗ trợ phần lưng.

Đặt trẻ trên ghế cao trong thời gian ngắn, ngay cả khi trẻ chưa ăn no. Điều này cũng sẽ cung cấp cho họ một số hỗ trợ đồng thời khuyến khích họ giữ đầu thẳng và ngang bằng.

Cân nhắc cho con bạn nằm trong nôi cho phép bạn đặt chúng ở tư ngồi thẳng đứng khi bạn làm việc. Thế giới là một nơi hấp dẫn - hầu hết trẻ sơ sinh sẽ muốn ngồi dậy và nhìn xung quanh.

Đặt trẻ nằm ngửa trên thảm chơi hoặc nôi có các đồ vật treo phía trên. Em bé sẽ có xu hướng tự nhiên vươn lên theo những gì chúng nhìn thấy, tăng cường các cơ ở cổ, lưng và vai.

Bạn không cần phải làm gì nhiều để khuyến khích sự phát triển của khả năng kiểm soát phần đầu của trẻ, nhưng bạn phải cẩn thận cho đến khi trẻ được thiết lập tốt các kỹ năng này. Đặc biệt là trong vài tháng đầu tiên, bạn sẽ cần phải nâng đỡ cổ và đầu của trẻ khi bạn nhấc hoặc bế trẻ. Mặc dù con bạn phải luôn nằm ngửa khi ngủ, nhưng hãy thường xuyên đặt con nằm sấp khi con thức - nâng đầu và ngực để nhìn bạn hoặc đồ chơi của con sẽ giúp tăng cường cơ cổ.

Từ 3 đến 6 tháng, bạn có thể giúp nâng đỡ em bé của mình ở tư thế ngồi - ở một nơi an toàn, có nhiều gối đỡ cổ và đầu. Dùng gối hoặc đặt trẻ trên đùi bạn, lưng dựa vào bạn. Bảo đảm trẻ ngồi ở những vị trí khác nhau xung quanh nhà bạn có thể quan sát thấy và giúp trẻ quan sát được nhiều hơn môi trường xung quanh. Tuy nhiên, đừng bao giờ để trẻ ngồi mà không giám sát, vì trẻ có thể bị lật bất cứ lúc nào.

Cho đến khi con bạn có thể tự ngẩng đầu lên, hãy đảm bảo rằng trẻ được nâng đỡ bất cứ lúc nào con không nằm ngửa. Khi bạn bế em bé lên, hãy trượt một tay xuống dưới bả vai để nâng đầu và cổ bé lên trong khi dùng tay kia để nâng mông bé lên.

Khi cho trẻ ợ hơi, hãy giữ lỏng tay trên cổ và đầu của trẻ để tránh bị lung lay. Tất cả các ghế ngồi trên ô tô, xe đẩy, xích đu cho trẻ sơ sinh, xe đẩy và ghế nhún đều phải được cố định ở độ nghiêng phù hợp với độ tuổi của bé để duy trì mức hỗ trợ đầu phù hợp; nếu đầu của con bạn hướng về phía trước, hãy điều chỉnh lại góc ngồi của trẻ.

Một số công ty bán gối hỗ trợ cổ hoặc đệm lót cho trẻ sơ sinh, khuyến khích cha mẹ sử dụng chúng trong nôi và ghế ô tô để ngăn đầu của trẻ bị gập về phía trước. Nhưng hầu hết các chuyên gia (bao gồm cả Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm) đồng ý rằng không bao giờ nên đặt thêm bất cứ thứ gì bên trong môi trường ngủ của con bạn hoặc chèn dưới hoặc sau lưng trên ghế ô tô của trẻ. Sử dụng gối thực sự có thể nguy hiểm trong những trường hợp này: Nó có thể gây nguy cơ ngạt thở hoặc cản trở hoạt động của dây đai an toàn khi xảy ra tai nạn.

Nếu bạn muốn chạy bộ, hãy tránh đưa bé ra ngoài bằng xe đẩy chạy bộ cho đến khi bé kiểm soát được phần đầu. Khi trẻ đã sẵn sàng, hãy chọn loại xe chạy bộ có dây nịt năm điểm, loại dây này mang lại nhiều sự hỗ trợ nhất cho trẻ.

Theo Viện Nhi khoa Hoa Kỳ, một em bé có khả năng kiểm soát đầu kém hoặc cơ cổ yếu nên được bác sĩ nhi khoa đánh giá nếu trẻ không đạt được các mốc kiểm soát phần đầu.

Nếu em bé của bạn không thể ngẩng đầu lên mà không cần hỗ trợ sau 4 tháng tuổi, điều đó có thể không phải là vấn đề đáng lo ngại. Nhưng bạn nên kiểm tra với bác sĩ nhi khoa. Đôi khi, không đạt được mốc kiểm soát phần đầu là dấu hiệu của sự chậm phát triển tinh thần hoặc chậm phát triển vận động. Nó cũng có thể là một triệu chứng của bại não, loạn dưỡng cơ hoặc rối loạn thần kinh cơ khác.

Tuy nhiên, đa số trường hợp đây chỉ đơn giản là một sự trì hoãn ngắn hạn. Tất cả các em bé đều phát triển theo một cách khác nhau của riêng mình, và một số em bé có được những kỹ năng nhất định nhanh hơn hoặc chậm hơn những em bé khác.

Nếu em bé của bạn có vẻ khó nâng đầu lên dù chỉ một chút khi được 3 tháng, hãy đề cập đến vấn đề này với bác sĩ. Trẻ sinh non có thể đạt được mốc này và các mốc khác muộn hơn so với các bạn cùng tuổi - hãy hỏi bác sĩ của con bạn nếu bạn lo lắng.

Khi bé đã thiết lập khả năng kiểm soát đầu tốt, bé có thể chuyển sang tư thế ngồi dậy, lăn qua và bò. Kiểm soát đầu cũng cần thiết khi nuốt thức ăn rắn và ngồi trên ghế cao.

Trẻ trong giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi rất dễ gặp phải các vấn đề về hệ hô hấp, các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp, bệnh lý về da và nhiễm trùng đường tiêu hóa...cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến việc chăm sóc và cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ.

Nguồn tham khảo: babycenter.com