Suy giảm miễn dịch bẩm sinh ở trẻ em

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Minh Tuấn - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh thường giảm sức đề kháng với tác nhân nhiễm trùng nên trẻ rất dễ bị nhiễm trùng.Các nhiễm trùng thường nặng và kéo dài,điều trị khó khăn làm tăng nguy cơ tử vong rất cao. Vì vậy việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ hạn chế tối đa nguy hiểm, bảo vệ sức đề kháng cho trẻ.

Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay suy giảm miễn dịch tiên phát ở trẻ em là rối loạn di truyền của hệ miễn dịch cơ thể do đột biến gen. Cơ thể trẻ không sản xuất đủ các tế bào hay các kháng thể miễn dịch để chống lại các tác nhân gây bệnh. Theo đó, trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh sẽ bị giảm sức đề kháng, khiến trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm trùng nặng hoặc kéo dài hơn so với những trẻ bình thường. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ để lại những biến chứng nặng nề, thậm chí đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên nếu được phát hiện sớm, trẻ có thể được điều trị ổn định bằng các phương pháp hỗ trợ.

Mặc dù đây là bệnh di truyền mạn tính, nhưng nếu trẻ được phát hiện bệnh trước 3-6 tháng tuổi và điều trị kịp thời, cơ hội khỏi bệnh có thể đạt tới 80- 90%. Trẻ bị bệnh thể thiếu hụt IgG, nếu được truyền chế phẩm miễn dịch thay thế đều đặn hàng tháng thì trẻ vẫn có thể học tập, vui chơi và có cuộc sống bình thường như các bạn. Đối với suy giảm miễn dịch thể kết hợp cả tế bào và dịch thể nặng thì phương pháp ghép tế bào gốc mở ra tương lai trong điều trị.

Suy giảm miễn dịch bẩm sinh ở trẻ em được đặc trưng bởi sự nhạy cảm của cơ thể trẻ với tác nhân nhiễm trùng, đặc biệt là các nhiễm trùng cơ hội, có thể chúng không xảy ra ở những trẻ có hệ miễn dịch bình thường. Sau đây là một số dấu hiệu gợi ý trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh :

• Trẻ bị nhiễm trùng nặng và kéo dài, chẳng hạn như viêm phế quản, viêm phổi, viêm xoang, viêm tai....hay nhiễm trùng tái phát ( viêm phổi trên 2 lần/năm, viêm tai trên 8 lần/năm, viêm xoang trên 2 lần/năm)
• Điều trị bằng kháng sinh trong thời gian dài ( trên 2 tháng) nhưng ít có hiệu quả.
• Trẻ chậm phát triển, chững cân, chậm tăng trưởng
• Đối với trẻ sơ sinh, thường bị chậm rụng rốn, có thể kéo dài quá 30 ngày
• Trẻ bị nấm da hoặc nấm miệng kéo dài
• Gia đình có tiền sử bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh
• Trẻ xuất hiện trên 2 ổ nhiễm trùng sâu
• Xảy ra tình trạng viêm và nhiễm trùng ở các cơ quan nội tạng, có thể đồng thời xảy ra tình trạng viêm nhiều cơ quan tại cùng một thời điểm.
• Trẻ thường kém ăn , tình trạng tiêu chảy kéo dài
• Để điều trị nhiễm trùng, cần thiết phải tiêm thuốc kháng sinh.
• Một số trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh có thể xảy ra phản ứng toàn thân khi tiêm vắc - xin sống giảm độc lực, chẳng hạn như vắc - xin thủy đậu, vắc - xin BCG phòng lao....
• Số lượng bạch cầu lympho ngoại vi giảm dưới 2500/ml

Các bệnh lý nhiễm trùng thường lặp đi lặp lại nhiều lần ở trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Các trẻ này thường được điều trị bằng thuốc kháng sinh liều cao, tuy nhiên hiệu quả đem lại không nhiều.

Để chẩn đoán suy giảm miễn dịch bẩm sinh ở trẻ em, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm máu. Bên cạnh đó, việc khai thác tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình cũng như các thông tin về sự phát triển của trẻ sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn về bệnh lý của trẻ. Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, trẻ sẽ có thể có được chất lượng cuộc sống tốt hơn, có thể phát triển một cách bình thường.

Khi thấy trẻ có bất cứ dấu hiệu nào bất thường kể trên có liên quan đến suy giảm miễn dịch bẩm sinh, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán và xử trí kịp thời, tránh các biến chứng nặng nề. Một số phương pháp điều trị suy giảm miễn dịch bẩm sinh ở trẻ như:

• Điều trị bằng thuốc kháng sinh chống nhiễm trùng, đôi khi phải sử dụng trong thời gian dài.
• Sử dụng liệu pháp globulin miễn dịch truyền tĩnh mạch (IVIG).
• Sử dụng các yếu tố tăng trưởng.
• Một số trường hợp trẻ bị suy giảm miễn dịch nặng, cần phải thực hiện cấy ghép tủy xương.

Ngoài ra, để quá trình điều trị đạt hiệu quả tốt cần tạo một lối sống lành mạnh ở trẻ, cụ thể như sau:

• Trẻ cần được vệ sinh thân thể thường xuyên, rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
• Đánh răng sau khi ăn, chăm sóc răng miệng cho trẻ.
• Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao.
• Xây dựng chế độ ăn hợp lý, đảm bảo vệ sinh giúp tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Không tạo áp lực cho trẻ, tạo tâm lý thoải mái cho trẻ, tránh căng thẳng cản trở hệ miễn dịch hoạt động.
• Trong thời kỳ mang thai, cần theo dõi và khám định kỳ thường xuyên, thực hiện theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
• Cần tránh đưa trẻ đến chỗ đông người hoặc những nơi đang xảy ra bệnh dịch nguy hiểm, bảo vệ trẻ khỏi những bệnh như cúm, thủy đậu, viêm màng não, viêm gan, sởi...

Suy giảm miễn dịch bẩm sinh được coi là bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt nguy cơ nhiễm trùng có thể dẫn đến tử vong trẻ. Vì vậy, khi thấy bất cứ dấu hiệu bất thường nào kể trên, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Hiện tại, Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec có gói thăm khám sức khỏe tổng quát trẻ em. Khi sử dụng Gói khám, trẻ được khám toàn diện, từ mắt, răng miệng, huyết áp, cân nặng đến làm các xét nghiệm cần thiết, kết hợp với chẩn đoán bằng hình ảnh. Gói khám giúp bạn kiểm tra tổng thể sức khỏe cho bé, sàng lọc triệu chứng để sớm phát hiện và điều trị nếu cần.

Thạc sĩ. Bác sĩ. Nguyễn Minh Tuấn đã có trên 27 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nhi khoa. Bác sĩ nguyên là Phó khoa Nhi Tổng hợp - Bệnh viện Phụ sản nhi Đà Nẵng trước khi là Bác sĩ Nhi tại khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng như hiện nay.

XEM THÊM:

• Các bệnh suy giảm miễn dịch thường gặp
• Thế nào là suy giảm miễn dịch bẩm sinh?
• Các nguyên nhân và dấu hiệu suy giảm miễn dịch