Nội soi bàng quang được chỉ định khi nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Võ Thiện Ngôn - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Nội soi bàng quang là phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh đường tiết niệu đang được áp dụng rộng rãi hiện nay. Đây là kỹ thuật giúp bác sĩ kiểm tra, đánh giá nguyên nhân, tình trạng của các bệnh lý tại bàng quang và niệu đạo, từ đó có phương án điều trị bệnh kịp thời, hiệu quả.

Nội soi bàng quang là thủ thuật giúp bác sĩ khảo sát đường tiểu dưới, bao gồm niệu đạo và bàng quang thông qua máy nội soi. Phương pháp này sử dụng ống kính nội soi đưa vào bàng quang thông qua ngã niệu đạo. Bác sĩ có thể nhìn trực tiếp vào ống nội soi hoặc thông qua màn hình máy tính hiển thị hình ảnh soi được. Ống nội soi có những kênh thao tác phụ, giúp đưa những thiết bị nhỏ khác vào, ví dụ lấy một mẫu mô nhỏ từ niêm mạc bàng quang để sinh thiết. Sỏi trong bàng quang hoặc sự phát triển mô nhỏ được cắt bỏ khi thực hiện nội soi, giúp bệnh nhân không cần thực hiện những phẫu thuật phức tạp hơn.

Thời gian thực hiện các thủ thuật tùy thuộc vào mức độ phức tạp của bệnh lý. Đối với các bệnh nhẹ, điều trị đơn giản, quy trình thực hiện chỉ khoảng 10 - 15 phút. Ưu điểm của nội soi bàng quang là không dùng biện pháp gây mê mà dùng gel thoa gây tê tại chỗ. Do đó, bệnh nhân có thể ra viện ngay sau khi hoàn tất quy trình nội soi.

Chẩn đoán bệnh tại bàng quang và các cơ quan lân cận

Nội soi bàng quang giúp tìm ra nguyên nhân của các bệnh lý như:

• Hội chứng rối loạn đường tiểu dưới: Nhiễm trùng đường tiểu thường xuyên, rối loạn tiểu tiện (tiểu khó, kích thích đi tiểu, tiểu mất kiểm soát, tiểu đau), bàng quang tăng hoạt, bàng quang hỗn loạn thần kinh, viêm bàng quang kẽ, đau mạn tính vùng chậu, hẹp cổ bàng quang, niệu đạo;
• Tiểu ra máu: Trong trường hợp tiểu máu đại thể (mắt thường trông thấy), tiểu máu tái phát nhiều lần, tiểu máu vi thể (tế bào máu được phát hiện trên xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu và cặn lắng nước tiểu);
• Khối u ác tính: Tầm soát, kiểm tra khối u bàng quang, niệu mạc đường tiểu trên, niệu đạo, xét nghiệm tế bào học nước tiểu. Trong các trường hợp có các khối u ở vùng chậu, nội soi bàng quang chẩn đoán giúp khảo sát sự xâm lấn, chèn ép của khối u với bàng quang và niệu quản. Khi thực hiện nội soi, bác sĩ cũng có thể đưa dụng cụ qua ống nội soi vào bàng quang để lấy mẫu mô sinh thiết. Đồng thời, kỹ thuật này cũng giúp theo dõi sau điều trị u bàng quang thể nông (giai đoạn sớm);
• Hỗ trợ chụp niệu quản bể thận ngược dòng: Với kỹ thuật nội soi, bác sĩ có thể bơm thuốc cản quang vào mỗi bên niệu quản dẫn tới bể thận. Phim chụp X-quang thu được sẽ giúp bác sĩ đánh giá được những vấn đề của bể thận hay niệu quản;
• Lấy nước tiểu niệu quản phục vụ xét nghiệm: Mẫu nước tiểu được lấy từ hai bên niệu quản qua nội soi bàng quang - niệu quản giúp bác sĩ xác định tình trạng nhiễm trùng hoặc khối u liên quan tới mỗi bên thận;
• Các chỉ định khác: Chấn thương bàng quang, mẫu nước tiểu có những tế bào bất thường, xuất tinh ra máu, vô tinh do tắc nghẽn, nghi ngờ bị lao niệu - sinh dục, trào ngược bàng quang - niệu quản, nang niệu quản, rò bàng quang - âm đạo, rò bàng quang - ruột, bất thường về giải phẫu và cấu trúc của đường tiểu dưới (túi thừa bàng quang, túi thừa niệu đạo, van niệu đạo sau, hẹp niệu đạo, niệu đạo đôi, sỏi bàng quang, sỏi niệu đạo, dị vật trong lòng bàng quang,...).

Khi kết quả nội soi bàng quang không phát hiện vấn đề bất thường, nó giúp loại trừ một số nguyên nhân bệnh lý. Ngoài ra, kỹ thuật nội soi bàng quang còn được sử dụng để theo dõi diễn tiến của bệnh hoặc đánh giá kết quả điều trị.

Nội soi điều trị bệnh lý ở bàng quang

• Loại bỏ sỏi, dị vật bàng quang: Với kỹ thuật nội soi, bác sĩ sẽ tiến hành lấy ra các viên sỏi, dị vật ở bàng quang, đặc biệt là khi sỏi kẹt ở niệu quản (vị trí cao và khó lấy hơn);
• Cắt polyp hoặc khối u tại bàng quang: Phương pháp nội soi giúp lấy ra, loại bỏ polyp nhỏ hoặc khối u từ lớp niêm mạc bàng quang;
• Đặt ống thông tiểu: Bác sĩ đặt ống thông nhỏ vào trong niệu quản bị hẹp bằng phương pháp nội soi, hỗ trợ lưu thông nước tiểu cho bệnh nhân;
• Điều trị viêm, u xơ tiền liệt tuyến: Kỹ thuật nội soi bàng quang giúp bác sĩ thực hiện cắt đốt tiền liệt tuyến thông qua một dụng cụ phẫu thuật nội soi đặc biệt. Qua đó, từng mẩu nhỏ của mô tiền liệt tuyến sẽ bị cắt bỏ dần và được đưa ra ngoài.

Các trường hợp sau không được chỉ định nội soi bàng quang:

• Viêm niệu đạo cấp;
• Viêm tuyến tiền liệt cấp tính;
• Viêm tinh hoàn - viêm mào tinh hoàn cấp;
• Sốt do nhiễm trùng đường tiết niệu;
• Rối loạn đông máu.

4.1 Chuẩn bị

• Bệnh nhân không ăn, uống vào đêm trước ngày nội soi;
• Bác sĩ có thể kê cho bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh trước khi thực hiện thủ thuật;
• Lấy mẫu nước tiểu trước khi nội soi bàng quang;
• Với những quy trình thực hiện với thuốc tê tại chỗ, bệnh nhân không cần nhịn ăn;
• Thông báo cho bác sĩ nếu bệnh nhân đang dùng thuốc loãng máu, bao gồm warfarin, aspirin và ibuprofen.

4.2 Thực hiện

• Bệnh nhân mặc đồ bệnh viện, nằm ngửa lưng trên giường phẳng, được vệ sinh sạch sẽ bên ngoài niệu đạo và khu vực da xung quanh. Sau đó, bác sĩ bôi gel vào lỗ niệu đạo và ống soi để kính nội soi đi vào niệu đạo dễ dàng hơn, giảm cảm giác khó chịu cho bệnh nhân;
• Bác sĩ đẩy ống nội soi nhẹ nhàng vào trong niệu đạo, hướng về bàng quang. Nước vô trùng được đưa qua kênh phụ trong ống nội soi để làm đầy bàng quang từ từ, giúp bác sĩ quan sát niêm mạc của bàng quang dễ dàng hơn;
• Quá trình nội soi bàng quang kéo dài khoảng 5 - 10 phút nếu chỉ phục vụ mục đích kiểm tra, quan sát bên trong bàng quang. Nếu bác sĩ thực hiện một số thủ thuật khác như lấy mẫu mô sinh thiết từ lớp niêm mạc bàng quang thì thời gian nội soi có thể kéo dài hơn;
• Ống nội soi kéo nhẹ nhàng ra ngoài. Nếu bệnh nhân làm giải phẫu bệnh, mẫu bệnh phẩm sẽ được gửi đi xét nghiệm và phải đợi vài ngày để có kết quả mô học.

Trong một số trường hợp, thuốc gây mê sẽ được sử dụng khi thực hiện nội soi bàng quang, đặc biệt nếu sử dụng ống nội soi cứng. Ngoài ra, gây tê tủy sống cũng có thể được áp dụng.

4.3 Sau khi thực hiện thủ thuật

Hầu hết bệnh nhân nội soi bàng quang có thể về nhà trong ngày. Thời gian hồi sức phụ thuộc vào loại thuốc tê, thường kéo dài không quá 4 tiếng. Bệnh nhân sau nội soi bàng quang nên chú ý những vấn đề sau:

• Nghỉ ngơi và uống nhiều nước để đi tiểu nhiều hơn;
• Trong ngày không uống rượu, lái xe hay vận hành máy móc phức tạp;
• Nếu bệnh nhân được sinh thiết thì nên tránh làm việc nặng trong vòng 2 tuần sau khi nội soi bàng quang;
• Hỏi bác sĩ về thời điểm có thể sinh hoạt tình dục trở lại.

4.4 Tác dụng phụ có thể gặp phải

Thông thường, sau khi nội soi bàng quang, bệnh nhân không gặp phải bất cứ vấn đề gì. Tuy nhiên, trong vòng 24 giờ đầu, người bệnh có thể có cảm giác nóng nhẹ khi đi tiểu, tiểu nhiều hơn, nước tiểu có màu hồng do chảy máu nhẹ (đặc biệt khi thực hiện lấy mẫu mô sinh thiết). Một số trường hợp có thể bị nhiễm trùng đường tiểu trong thời gian ngắn sau nội soi bàng quang với biểu hiện sốt và đau khi đi tiểu. Hiếm gặp, bệnh nhân có thể bị thủng bàng quang do thao tác dụng cụ nội soi của nhân viên y tế.

Nếu sau khi nội soi bàng quang, bệnh nhân có triệu chứng đau, chảy máu nghiêm trọng; đau hoặc chảy máu trên 2 ngày; bùng phát dấu hiệu nhiễm trùng như sốt, đau hông lưng,... thì cần đi khám lại ngay.

Nội soi bàng quang là kỹ thuật được sử dụng trong chẩn đoán và điều trị một số bệnh lý bệnh lý ở đường tiết niệu. Khi thực hiện thủ thuật này, bệnh nhân cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả chẩn đoán, chính xác cao và giảm nguy cơ biến chứng.

Bác sĩ Võ Thiện Ngôn đã có trên 7 năm kinh nghiệm làm bác sĩ điều trị, phẫu thuật Ngoại Niệu tại các Bệnh viện: Bệnh viện Trung Ương Huế, Bệnh viện Đại học Y Dược Huế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Đà Nẵng.

Bác sĩ Ngôn với khả năng điều trị chuyên sâu về lĩnh vực khám và điều trị các bệnh lý về hệ Tiết niệu và Nam khoa, phẫu thuật hệ Tiết niệu, phẫu thuật nội soi tiết niệu, phẫu thuật Laparo đường niệu, nội soi đường tiết niệu. Phẫu thuật điều trị các bệnh lý Nam khoa

Hiện nay, Bác sĩ Võ Thiện Ngôn là bác sĩ Ngoại Tiết Niệu – Nam học, khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng