Tại sao phải bổ sung axit folic cho mẹ bầu? Liều lượng sử dụng

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BSCK I Lê Hồng Liên - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Axit folic là một vi chất quan trọng cần được bổ sung trong thai kỳ để dự phòng các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng. Nếu thai phụ không được bổ sung đầy đủ axit folic, thai nhi sẽ có nguy cơ mắc phải các khuyết tật của ống thần kinh như chẻ đôi đốt sống, thai nhi vô sọ hoặc các bất thường của não bộ. Do đó, việc bổ sung axit folic thường được khuyến cáo khi phụ nữ bắt đầu lên kế hoạch mang thai.

Axit folic là một loại vitamin nhóm B, còn được gọi là vitamin B9. Đây là một chất quan trọng trong sự phát triển và tăng trưởng của mọi tế bào trong cơ thể người. Trong thai kỳ, axit folic đảm nhận vai trò trong sự hình thành và phát triển của hệ thần kinh thai nhi, bao gồm não bộ và tủy sống. Việc bổ sung axit folic cần được thực hiện từ trước khi mang thai và kéo dài trong những tháng tiếp theo của thai kỳ để thai nhi có thể phát triển một cách hoàn thiện và khỏe mạnh.

Axit folic có nhiều lợi ích cho sự phát triển của thai nhi và sức khỏe của thai phụ:

• Phòng ngừa dị tật bẩm sinh cho trẻ: Sự phát triển của não bộ và tủy sống chịu sự chi phối của axit folic, vì vậy axit folic cần được bổ sung đầy đủ cho phụ nữ mang thai. Thiếu hụt axit folic là một trong những nguyên nhân làm tăng tỷ lệ xuất hiện các khuyết tật bẩm sinh nghiêm trọng như chẻ đôi đốt sống, không có xương sọ não và não bộ.
• Phòng ngừa bệnh thiếu máu ở mẹ: Axit folic hay vitamin B9 là một vi chất cần thiết cho sự phát triển của các tế bào trong cơ thể, bao gồm cả tế bào hồng cầu trong máu. Bệnh thiếu máu ở phụ nữ mang thai làm tăng nguy cơ xuất hiện những bất thường cho thai kỳ như sảy thai, thai nhi chậm phát triển, sinh non,... Thai nhi được sinh ra từ một bà mẹ thiếu máu cũng có nguy cơ thiếu máu, có khả năng cao mắc nhiều bệnh lý tim mạch.
• Giảm khả năng mắc bệnh ung thư: Qua nhiều thống kê, bệnh lý ung thư vú, ung thư cổ tử cung hay ung thư đường tiêu hóa có tỷ lệ xuất hiện thấp hơn ở những người bổ sung đủ axit folic. Tuy nhiên, vấn đề này vẫn còn đang gặp phải nhiều tranh cãi và cần nhiều chứng cứ hơn để làm rõ.

Axit folic là vi chất cần được bổ sung từ trước khi mang thai và kéo dài trong suốt thai kỳ với nhu cầu cao gấp 4 lần so với người bình thường. Tùy thuộc vào từng giai đoạn, hàm lượng axit folic hằng ngày cần có sẽ thay đổi tăng dần ở mức 400 microgram từ trước khi mang thai đến 3 tháng đầu thai kỳ và 600 microgram trong những tháng còn lại của quý 2 và quý 3.

Axit folic có nhiều trong các loại thực phẩm hằng ngày như gan động vật, thịt gà, thịt vịt, trứng, ngũ cốc và rau xanh, trái cây. Thay đổi nhiều loại thực phẩm khác nhau trong chế độ ăn hàng ngày để có thể cung cấp đủ axit folic và cân bằng được các chất dinh dưỡng thiết yếu khác cho cơ thể. Tuy nhiên, cần lưu ý việc chế biến các loại thực phẩm này không nên tiến hành trong thời gian dài để tránh giảm hàm lượng axit folic sẵn có.

Thực tế, nguồn axit folic trực tiếp từ thực phẩm dễ bị mất đi trong quá trình chế biến và không dễ hấp thu qua đường ruột của mẹ. Vì vậy, để đảm bảo đủ nhu cầu, phụ nữ mang thai cần lưu ý bổ sung thêm các viên uống chứa axit folic để đạt được ngưỡng cần cung cấp. Các loại viên uống chứa axit folic như vitamin tổng hợp có thể dễ dàng mua được từ các quầy thuốc trên thị trường, tuy nhiên trước khi sử dụng bà bầu cần xem kỹ hàm lượng axit folic trong mỗi viên thuốc.

Những người phụ nữ có nguy cơ cao sinh con mắc các khuyết tật thần kinh bẩm sinh thường được khuyến cáo bổ sung axit folic với hàm lượng cao hơn trong 3 tháng đầu thai kỳ, ở mức khoảng 5mg mỗi ngày. Các yếu tố làm tăng nguy cơ sinh con mắc dị tật bẩm sinh:

• Bản thân người phụ nữ hoặc người chồng có các dị tật bẩm sinh liên quan đến hệ thần kinh
• Thai kỳ trước không khỏe mạnh, thai nhi không may mắc phải dị tật hệ thần kinh
• Trong gia đình có các người thân mắc các khuyết tật ống thần kinh bẩm sinh
• Phụ nữ mắc các bệnh lý phải sử dụng thuốc điều trị động kinh
• Phụ nữ mắc bệnh đái tháo đường từ trước khi mang thai.

Để việc bổ sung axit folic cho mẹ bầu được an toàn và hiệu quả nhất, một số điểm sau cần được lưu ý như:

• Nhu cầu cung cấp axit folic ở phụ nữ mang thai cao gấp 4 lần người bình thường. Việc bổ sung quá liều axit folic hiếm khi xảy ra. Sự kết hợp giữa viên uống chứa axit folic và các thực phẩm giàu axit folic là điều cần thiết thực hiện và duy trì trong suốt thai kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Hàm lượng cung cấp axit folic cho cơ thể cần được duy trì ở mức 400 – 800 microgram mỗi ngày. Phụ nữ khi mang thai không nên lạm dụng axit folic bằng các viên uống bổ sung. Thừa axit folic trong cơ thể kéo dài là một trở ngại trong việc hấp thu và chuyển hóa chất kẽm cũng như tăng nguy cơ tổn thương các tế bào thần kinh tiến triển.
• Không uống các viên bổ sung axit folic cùng với trà, đồ uống có ga, caffein hay rượu và các thức uống có cồn khác.
• Thời điểm thích hợp để uống axit folic là giữa các bữa ăn.
• Tác dụng phụ thường thấy khi bổ sung axit folic cho các bà bầu là táo bón. Vì vậy cần lưu ý uống đủ nước và bổ sung nhiều chất xơ trong khẩu phần ăn hằng ngày.

Axit folic là một vi chất quan trọng cần được bổ sung trước và trong thai kỳ để dự phòng các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng cũng như bảo vệ sức khỏe của người mẹ trong và sau khi sinh nở. Vì thế việc bổ sung axit folic là việc làm rất cần thiết.