Hướng dẫn trực quan về bệnh viêm màng não

Viêm màng não ở trẻ em hay người lớn đều rất nguy hiểm, có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh nếu không điều trị kịp thời. Bệnh viêm màng não có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau và cần được đưa đến bệnh viện ngay khi có những dấu hiệu nghi ngờ.

Bệnh viêm màng não xảy ra khi hàng rào bảo vệ não, tủy sống bị viêm nhiễm và bắt đầu có dấu hiệu sưng lên. Lớp hàng rào này được gọi là màng não. Bệnh viêm màng não đặc biệt diễn ra khi vi khuẩn, virus xâm nhiễm vào dịch quanh não hay trong tủy sống, từ đó lây lan và gây viêm. Đối với ký sinh trùng, nấm, những bệnh lý khác hay chấn thương cũng có thể gây ra bệnh viêm màng não.

Người bệnh có thể phát hiện ra những triệu chứng điển hình một cách đột ngột, tuy nhiên thông thường thì chúng sẽ diễn ra khoảng vài ngày sau khi bệnh nhân bị cảm lạnh, cúm hay xuất hiện những dấu hiệu của bệnh dạ dày như nôn mửa, tiêu chảy. Triệu chứng của viêm màng não phụ thuộc một phần vào độ tuổi và thể bệnh mắc phải. Nhìn chung thì bệnh nhân sẽ cảm thấy mệt mỏi, khó chịu và sốt, kèm với đó là dấu hiệu cứng cổ, đau đầu. Ngoài ra, người bệnh còn có thể buồn nôn, nôn, sợ ánh sáng và nổi ban đỏ trên da.

Trong đó, bệnh viêm màng não với tác nhân vi khuẩn có thể bắt đầu từ một nhiễm trùng tai hay xoang đơn giản. Một số trường hợp cũng có thể đến từ cú đánh mạnh vào đầu, tại thời điểm trước khi vi khuẩn xâm nhập vào màng não. Nếu không được chữa trị ngay lập tức thì bệnh lý này sẽ gây ra những tổn thương não, mất khả năng học tập và những vấn đề về thính giác, thậm chí là đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Cơ thể của bệnh nhân lúc này sẽ có những phản ứng thái quá đối với vi khuẩn, được gọi là nhiễm trùng huyết, điều này sẽ phá hủy các mô cơ quan. Vì vậy, ngay khi xuất hiện những triệu chứng này thì cần đưa người bệnh đến gặp bác sĩ trong thời gian sớm nhất có thể.

Đối với viêm màng não do virus thì tác nhân gây bệnh có thể là rất nhiều loại virus khác nhau, trong đó phổ biến nhất là họ virus Enteroviruses, bao gồm những loại virus gây bệnh cảm lạnh thông thường. Thể viêm màng não này thường ít nguy hiểm hơn so với viêm màng não vi khuẩn. Tuy nhiên, triệu chứng của cả 2 thể lâm sàng này hầu như là tương tự nhau nên bệnh nhân vẫn cần được đưa đến bệnh viện sớm để chẩn đoán đã mắc phải thể bệnh nào, từ đó điều trị sẽ hiệu quả và chính xác hơn.

Viêm màng não do nấm và những nguyên nhân khác như ký sinh trùng là trường hợp hiếm gặp hơn. Đây là ình trạng viêm màng não nhưng không bị nhiễm trùng. Nguyên nhân của thể bệnh này có thể là chấn thương đầu, phẫu thuật não, bệnh Lupus ban đỏ, ung thư hay sử dụng một số loại thuốc nhất định.

Viêm màng não ở trẻ em cũng là một tình trạng bệnh lý cần lưu ý và mức độ nghiêm trọng khá cao. Theo thống kê thì những trẻ dưới 5 tuổi sẽ có nguy cơ mắc bệnh viêm màng não do virus, còn độ tuổi dậy thì sẽ có nguy cơ mắc phải viêm màng não do vi khuẩn nhiều hơn. Đối với những trẻ nhỏ thì có thể sẽ không có biểu hiện điển hình giống như người lớn. Trẻ nhỏ thường có triệu chứng là ngủ li bì, rất khó để đánh thức, quấy khóc khó chịu khi cho bú, rất khó để dỗ trẻ nín... Trên lâm sàng thì thăm khám có thể thấy được da có màu hơi vàng, một vết sưng nhỏ, mềm trên đầu được gọi là dấu hiệu thóp phồng. Vì vậy, nếu các bậc phụ huynh có quan sát được những dấu hiệu này tại nhà thì báo ngay cho bác sĩ để cấp cứu kịp thời.

Để chẩn đoán bệnh viêm màng não thì bác sĩ sẽ phải thăm khám lâm sàng trên người bệnh, đồng thời sẽ kiểm tra họng, tai, cột sống..., khai thác những thông tin liên quan đến tiền sử bệnh lý hay nhiễm trùng gần đây của người bệnh. Ngoài ra, bác sĩ còn có thể kiểm tra xem trong máu của người bệnh có một số loại vi khuẩn nhất định hay không bằng phương pháp cấy máu định danh vi khuẩn hoặc chụp CT scan hay MRI cột sống để kiểm tra tình trạng sưng tấy. Để chẩn đoán xác định thì cần phải thực hiện thủ thuật chọc dò dịch não tủy được lấy từ cột sống để tìm xem nguyên nhân đến từ virus hay vi khuẩn.

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà có phương pháp điều trị viêm màng não khác nhau:

• Điều trị viêm màng não do virus: Nghỉ ngơi và uống nhiều nước là phương pháp điều trị tốt trong trường hợp này. Sau khoảng 1 – 2 tuần thì người bệnh sẽ giảm bớt các triệu chứng. Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể được chỉ định dùng thuốc hạ sốt hay giảm đau trong một số trường hợp, cũng có thể dùng Corticosteroid trong một số trường hợp cần giảm phù nề cho não.
• Điều trị viêm màng não do vi khuẩn: Điều trị kháng sinh là điều cần thiết trong trường hợp này, tùy vào loại vi khuẩn mà sẽ có những loại thuốc kháng sinh phù hợp. Nếu bệnh nhân nôn mửa quá nhiều thì sẽ được bù dịch qua đường tĩnh mạch. Thuốc corticosteroid cũng sẽ cần để giảm phù nề não, ngăn ngừa tình trạng mất thính giác và những biến chứng khác.
• Điều trị viêm màng não do nấm: Thuốc Corticosteroid, thuốc chống co giật sẽ được kê đơn để điều trị triệu chứng của người bệnh. Nếu tìm ra được loại nấm gây bệnh thì sẽ có thể sử dụng một số loại thuốc chống nấm.

Tóm lại, viêm màng não là bệnh lý cực kỳ nguy hiểm mà người bệnh cần chú ý, đặc biệt là ở trẻ em vì những triệu chứng gây ra vô cùng nặng nề và có khả năng để lại biến chứng rất cao. Do đó, chủ động tiêm vắc-xin phòng ngừa viêm màng não ngay từ nhỏ theo tư vấn của bác sĩ là biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất.