Máy thở cầm tay: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tống Văn Hoàn - Bác sĩ Hồi sức Cấp cứu - Khoa Hồi sức Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ có kinh nghiệm 10 năm trong lĩnh vực Hồi sức cấp cứu.

Máy thở tiêu chuẩn được sử dụng trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt giúp thông khí phổi tối ưu. Tuy nhiên, thiết bị này lại không phù hợp khi vận chuyển bệnh nhân cần thở máydo kích thước lớn, cần hệ thống oxy và khí nén. Lúc này, máy thở cầm tay là sự lựa chọn hoàn hảo cho bệnh nhân cần thở máy.

Cơ thể chúng ta không thể sống mà không có oxy được hít vào từ không khí. Nhưng nếu một ai đó bị các bệnh lý làm suy giảm tình trạng nhận oxy (bệnh phổi, bệnh lý tim mạch, bệnh lý thần kinh-cơ...) khiến cho cơ thể không nhận được đủ lượng oxy cần thiết. Điều đó có thể khiến cho người bệnh khó thở và gây ra các vấn đề tới tim, não và các bộ phận khác trên cơ thể. Lúc này máy thở là một biện pháp hỗ trợ hô hấp cần thiết cho những bệnh nhân này.

Máy thở tiêu chuẩn là một thiết bị tinh vi được sử dụng trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt. Nguyên tắc hoạt động của máy là cung cấp thông khí phổi tối ưu nhất. Chúng kết hợp các thành phần khí nén chính xác nhưng có kích thước lớn và phải sử dụng nguồn điện.

Tuy nhiên, khi vận chuyển những bệnh nhân cần được hỗ trợ thở máy, các thiết bị này hiếm khi phù hợp vì kích thước, trọng lượng, yêu cầu nguồn năng lượng và tốc độ tiêu thụ khí. Vì lý do này mà máy thở cầm tay đã được nghiên cứu và cho ra đời.

Máy thở cầm tay là thiết bị nhỏ gọn được thiết kế để cung cấp thông khí cơ học trong các thiết lập nơi không có hệ thống dẫn khí và nguồn điện. Các kỹ thuật hiện đại đã giúp cho thiết bị này có thể tiếp cận với máy thở chăm sóc đặc biệt thông thường.

Yêu cầu cơ bản nhất của máy thở cầm tay bao gồm nguồn cung cấp oxy và pin, máy phải nhẹ, nhưng phải mạnh mẽ và có thể hoạt động trong môi trường vận hành ít được bảo trì. Sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm, vận hành đơn giản song vẫn đảm bảo cung cấp một loạt các chế độ thông khí hiệu quả.

Máy thở cầm tay được sử dụng trong các tình huống khác nhau, đặt ra các yêu cầu khác nhau trên thiết kế của chúng. Mỗi một ứng dụng đòi hỏi sự khác biệt về tình trạng lâm sàng của bệnh nhân, kinh nghiệm của người vận hành và các yếu tố môi trường xung quanh.

Một thiết bị duy nhất có thể không phải là lựa chọn lý tưởng cho mọi trường hợp, vì vậy có nhiều loại máy thở cầm tay khác nhau. Song máy thở xách tay vẫn có những đặc điểm cơ bản giống nhau đó là các tính năng cơ bản gồm nguồn cung cấp khí, năng lượng sử dụng để hoạt động và các chế độ thông khí được hỗ trợ.

Máy thở oxy mini cầm tay được sử dụng trong các trường hợp sau đây:

• Vận chuyển bệnh nhân từ nơi bị tai nạn đến bệnh viện.
• Chuyển tiếp bệnh nhân giữa các cơ sở chăm sóc sức khỏe (trong hoặc ngoài bệnh viện).
• Thông khí tại nhà, lúc này máy thở cầm tay có thể được gọi là máy thở tại nhà, máy thở cá nhân.
• Sử dụng tại các cơ sở chăm sóc đặc biệt được thiết lập để xử lý các trường hợp đặc biệt như bệnh viện dã chiến.

Những bệnh nhân gặp phải các vấn đề về hô hấp gây khó thở, không thở được hoặc thở được nhưng không đảm bảo cung cấp đủ oxy cho cơ thể sẽ cần phải sử dụng máy thở.

Song không phải lúc nào những bệnh nhân này cũng có thể sử dụng máy thở tiêu chuẩn, và trong một số trường hợp cụ thể thì máy thở cầm tay lại là sự lựa chọn tối ưu cho các bệnh nhân gặp phải các vấn đề sau đây:

• Hen suyễn
• Viêm phế quản mạn tính
• Suy tim sung huyết
• COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính): đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong nhanh nhất trên toàn thế giới. Trong 20 - 30 năm tới, căn bệnh này có thể trở thành nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3 hoặc thậm chí là thứ 2.
• Bệnh xơ nang
• Khí phế thũng
• Viêm phổi
• Xơ phổi
• Ung thư phổi
• Chứng ngưng thở lúc ngủ

Thông khí cơ học đòi hỏi máy thở cầm tay phải sử dụng năng lượng để thúc đẩy lưu lượng khí hô hấp và chạy các hệ thống điều chỉnh chu kỳ hô hấp. Dựa vào nguồn cung cấp năng lượng hoạt động, máy thở cầm tay được chia thành hai loại sau:

• Máy thở chạy bằng khí di động: sử dụng năng lượng là khí nén để cung cấp cho các chức năng này.
• Máy thở điều khiển bằng vi xử lý: loại máy này sử dụng năng lượng điện để điều chỉnh chu kỳ hô hấp nhưng lưu lượng hô hấp có thể được điều khiển bằng khí nén hoặc bằng máy nén điện.

Nhờ sự tiến bộ của khoa học công nghệ cho phép máy thở cầm tay được thiết kế với hầu hết các chế độ hỗ trợ hô hấp.

Các thiết bị đi kèm máy thở cầm tay không thể thiếu đó là:

• Nguồn cung cấp oxy: cần có đủ oxy để đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân, nó cũng được sử dụng để cung cấp tốc độ nền của dòng khí thông qua nhịp thở hoặc để điều khiển chính chu trình máy thở.

Trong quá trình vận chuyển, chăm sóc quan trọng, oxy thường được cung cấp từ các bình oxy.

Máy thở kết hợp máy nén khí có thể sử dụng được các nguồn oxy áp suất thấp khác nhau để sử dụng không khí xung quanh. Bộ tập trung oxy có thể được sử dụng nếu việc cung cấp oxy có vấn để, hoặc tại các bệnh viện dã chiến chưa có nguồn cung cấp oxy riêng như trong bệnh viện.

Khả năng kiểm soát nồng độ oxy cho phép cân bằng giữa nhu cầu oxy và mức tiêu thụ của bệnh nhân cùng với tác dụng phụ của nồng độ oxy. Nồng độ oxy khi sử dụng máy thở cầm tay chủ yếu do người vận hành lựa chọn

• Đường thở nhân tạo (như ống nội khí quản) hoặc mặt nạ thở để kết nối máy thở với đường thở của bệnh nhân.

Máy thở cầm tay cần được vận hành bởi các nhân viên y tế, lượng oxy cung cấp phải theo chỉ định của bác sĩ. Trong các trường hợp bệnh nhân sử dụng máy thở tại nhà cần phải thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ và được nhân viên y tế hướng dẫn sử dụng một cách cẩn thận.