Quy trình thực hiện siêu âm động mạch chủ bụng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lưu Thị Bích Ngọc - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Bệnh lý phình động mạch chủ bụng thường xuất hiện ở người lớn tuổi và người thường xuyên hút thuốc lá. Đây là căn bệnh nguy hiểm vì động mạch có thể vỡ bất cứ lúc nào gây mất máu nặng dẫn đến tử vong. Để chẩn đoán bệnh lý phình động mạch chủ bụng, bác sĩ thường chỉ định bệnh nhân thực hiện siêu âm động mạch chủ bụng.

Động mạch chủ bụng là một đoạn trong động mạch chính lớn nhất ở cơ thể người, có chức năng cung cấp máu cho phần dưới của cơ thể.

Bệnh lý thường gặp ở động mạch chủ bụng là phình động mạch chủ. Các triệu chứng của nó thường mơ hồ và khó nhận ra, có thể không có triệu chứng cho đến khi vỡ động mạch, gây tử vong.

Các nguyên nhân chính gây ra bệnh lý phình động mạch chủ bụng:

● Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu gây phình động mạch chủ bụng. Theo nghiên cứu, người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 5 lần người bình thường.

● Do tình trạng lão hóa của cơ thể, người mắc phình động mạch chủ bụng đa phần đều trên 60 tuổi

● Người bệnh tăng huyết áp không điều trị kịp thời

● Yếu tố di truyền cũng là một nguyên nhân gây bệnh

● Các chấn thương ở bụng cũng gây phình động mạch tiến triển hoặc gây vỡ động mạch chủ bụng.

Để chẩn đoán các bệnh lý động mạch chủ bụng, bác sĩ thường chỉ định phương pháp siêu âm. Đây là phương pháp không xâm nhập, rẻ tiền, có thể thực hiện nhiều lần trong chẩn đoán phình động mạch chủ bụng.

Độ đặc hiệu của phương pháp này nên đến 95%, tương đương với các phương pháp chụp CT và MRI.

Tuy nhiên nếu phối hợp với tách động mạch chủ bụng rất khó phát hiện trên siêu âm, nếu nghi ngờ có phình động mạch chủ bụng, bệnh nhân sẽ được chụp CT scanner để đánh giá thêm tổn thương lóc tách động mạch nếu có

Siêu âm động mạch chủ bụng có hai vai trò chính là chẩn đoán và theo dõi tình trạng phình động mạch chủ bụng. Các thông tin bác sĩ nhận được thông qua hình ảnh siêu âm bao gồm:

● Đường kính, chiều dài của túi phình

● Đường kính lòng túi phình

● Sự liên quan của túi phình với các động mạch chính

Với ưu điểm như thế, tuy nhiên trong nhiều trường hợp siêu âm cũng có những hạn chế nhất định:

● Bệnh nhân quá béo làm sóng siêu âm khó xuyên sâu vào trong cơ thể

● Bụng chướng hơi nhiều gây cản trở trường khảo sát siêu âm

● Trường hợp vỡ phình.

Quy trình siêu âm động mạch chủ bụng bao gồm các bước như sau:

● Chuẩn bị đầu dò siêu âm: Đầu dò convex đối với các bệnh nhân bình thường, và sử dụng tần số cao đối với bệnh nhân gầy. Đầu dò tim dành cho bệnh nhân béo.

● Bệnh nhân cần nhịn ăn trước khi siêu âm. Tốt nhất nên siêu âm buổi sáng và không ăn sáng, đây là thời điểm thích hợp nhất để siêu âm. Lưu ý hạn chế uống nước có gas trước khi siêu âm.

● Bệnh nhân nằm ngửa theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh căng thẳng vùng bụng dẫn đến căng cơ.Nếu trong trường hợp khó siêu âm, có thể bác sĩ thực hiện sẽ yêu cầu bạn nằm nghiêng để thực hiện siêu âm.

● Bác sĩ bôi gel vào đầu dò và thực hiện siêu âm động mạch chủ bụng theo mặt cắt ngang và mặt cắt dọc từ dưới cơ hoành tới ngã ba chủ chậu.

● Thực hiện các bước đo đường kính trước, sau động mạch chủ bụng, khảo sát dòng chảy, đánh giá gốc động mạch thân tạng, động mạch thận, động mạch mạc treo tràng trên và dưới, động mạch chậu gốc.

Phình động mạch chủ bụng là dấu hiệu nguy hiểm dọa vỡ động mạch chủ bụng. Nếu phát hiện muộn, để xảy ra vỡ sẽ dẫn đến máu chảy ra khỏi thành mạch ồ ạt mà truyền máu không thể đáp ứng. Ngoài ra, lượng máu lớn tràn vào ổ bụng cũng gây cản trở tầm quan sát trong quá trình phẫu thuật, từ đó ảnh hưởng đến thời gian tìm mạch máu bị vỡ, các khâu phẫu thuật, kéo dài thời gian phẫu thuật.