Rối loạn lưỡng cực và thực phẩm cần tránh

Bạn hoặc người thân của bạn đang mắc chứng rối loạn lưỡng cực, mặc dù đã biết tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc và thói quen lối sống lành mạnh trong việc điều trị các giai đoạn của bệnh nhưng lại không biết chế độ ăn cho người rối loạn lưỡng cực thì sẽ ảnh hưởng nhiều đến quá trình điều trị bệnh

Rối loạn lưỡng cực là một rối loạn phức tạp được xác định bởi các giai đoạn tâm trạng kịch tính hoặc bất thường ở mức cao và thấp. Các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm có thể từ rất nhẹ đến rất nặng. Cai giai đoạn tâm trạng của bệnh nhân rối loạn lưỡng cực có thể diễn ra dần dần trong nhiều ngày hoặc thậm chí đến vài tuần. Các trạng thái cũng có thể xuất hiện một cách bất ngờ, cả quá trình chỉ kéo dài trong một vài ngày.

Để được tính là rối loạn lưỡng cực, các triệu chứng phải xảy ra một cách đầy đủ, không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn ảnh hưởng cả đến giấc ngủ, khả năng suy nghĩ, hành vi và phải kéo dài ít nhất vài ngày, thể hiện sự thay đổi khác thường so với hàng ngày.

Bệnh nhân rối loạn lưỡng cực có thể trải qua các giai đoạn trầm cảm lớn hoặc thay vào đó, phấn chấn cực độ và hoạt động quá mức - hưng cảm. Các giai đoạn tâm trạng của rối loạn lưỡng cực đi kèm với rối loạn trong suy nghĩ, làm thay đổi nhận thức và làm suy giảm chức năng xã hội của người bệnh.

Không có xét nghiệm nào để chẩn đoán rối loạn lưỡng cực. Các triệu chứng của bệnh cũng trùng lặp với các rối loạn tâm thần khác. Kết quả là bệnh nhân thường bị chẩn đoán sai dẫn tới điều trị sai.

Không có chế độ ăn uống cụ thể nào cho người rối loạn lưỡng cực. Tuy nhiên, điều quan trọng là thực hiện các lựa chọn chế độ ăn uống khoa học sẽ giúp bạn duy trì cân nặng khỏe mạnh và duy trì sức khỏe tốt.

Những điều cần lưu ý trong chế độ ăn cho người rối loạn lưỡng cực bao gồm:

• Tránh chế độ ăn kiêng theo kiểu “phương Tây” đó là ăn nhiều thịt đỏ, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, carbohydrate đơn giản. Chế độ ăn uống này có liên quan đến nguy cơ béo phì, bệnh tiểu đường type 2 và bệnh tim mạch. Ăn ít chất béo bão hòa và carbohydrate đơn giản có thể giúp sức khỏe tổng thể nhưng không ảnh hưởng trực tiếp đến các triệu chứng rối loạn lưỡng cực.
• Chế độ ăn cân bằng đảm bảo cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng. Những thực phẩm gồm có trái cây tươi, rau, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, cá nước lạnh, trứng, sữa ít béo, các sản phẩm từ sữa đậu nành và các loại hạt. Các loại thực phẩm này cung cấp mức độ dinh dưỡng cần thiết để duy trì sức khỏe tốt và ngăn ngừa bệnh tật nói chung.

• Theo dõi lượng calo và tập thể dục thường xuyên để duy trì cân nặng khỏe mạnh. Một số phát hiện cho thấy những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có thể có nguy cơ thừa cân hoặc béo phì cao hơn những người khác. Bệnh nhân cần trao đổi với bác sĩ để biết cách tránh tăng cân khi dùng thuốc lưỡng cực.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến cáo mọi người nên ăn cá ít nhất hai lần một tuần. Lựa chọn tốt nhất bao gồm:

• Cá ngừ
• Cá cơm
• Cá trích
• Cá thu
• Cá hồi
• Cá mòi

Nếu bạn không thích ăn cá, bạn có thể sử dụng thực phẩm bổ sung dầu cá không cần kê đơn. Dầu cá có thể giúp giữ cho trái tim của bạn khỏe mạnh. Nhưng một số chuyên gia cũng tin rằng dầu cá có thể đóng vai trò trong chức năng và hành vi của não. Axit béo omega-3 có thể hữu ích ở một số người mắc chứng rối loạn lưỡng cực, đặc biệt nếu họ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch hoặc triglyceride cao.

Một số nghiên cứu đã cho thấy việc nhận được nhiều axit béo omega-3 có trong dầu cá có liên quan đến khối lượng lớn hơn trong các khu vực của não, đặc biệt là khu vực liên quan đến tâm trạng và hành vi. Trong một nghiên cứu thực hiện trên 75 bệnh nhân, các nhà nghiên cứu nhận thấy một trong những lợi ích của axit béo omega-3 đó là làm giảm trầm cảm trong rối loạn lưỡng cực.

Nếu bạn là người ăn chay, bạn có thể lựa chọn các loại hạt giàu axit béo tương tự như dầu cá. Các loại hạt đó bao gồm quả óc chó, hạt lanh và dầu canola có chứa axit alpha-linolenic được chuyển đổi thành axit béo omega-3 trong cơ thể.

Một số khuyến cáo về chế độ ăn uống chung trong điều trị rối loạn lưỡng cực bao gồm:

• Chỉ uống một lượng vừa phải caffeine.
• Tránh các bữa ăn nhiều chất béo để giảm nguy cơ béo phì.
• Theo dõi lượng muối trong chế độ ăn nếu bạn bị huyết áp cao, không được bỏ qua muối nếu bạn đang được kê đơn lithium.
• Thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh xa các thực phẩm có thể ảnh hưởng đến thuốc điều trị bạn đang sử dụng.

Tránh việc uống quá nhiều caffeine có thể hữu ích để có được một giấc ngủ ngon. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người bị rối loạn lưỡng cực. Khi một người mắc chứng rối loạn lưỡng cực cảm thấy chán nản, việc sử dụng thêm caffeine có thể tạm thời gây ra sự gia tăng năng lượng và ảnh hưởng tới tâm trạng.

Vấn đề ở đây đó là caffeine có thể làm gián đoạn giấc ngủ. Caffeine cũng có thể gây căng thẳng, tim đập nhanh, đau đầu, làm tăng huyết áp hoặc gây kích thích dạ dày, thực quản ở những người bị trào ngược dạ dày - thực quản.

Bệnh nhân rối loạn lưỡng cực cần tránh các bữa ăn có nhiều chất béo khi sử dụng một số loại thuốc điều trị. Chế độ ăn nhiều chất béo có thể làm trì hoãn thời gian cần thiết để một số loại thuốc lưỡng cực được hấp thu vào cơ thể của bạn.

Nếu bạn đang dùng thuốc ức chế MAO - một loại thuốc chống trầm cảm - điều quan trọng là bạn cần tránh các thực phẩm có chứa tyramine. Một số thực phẩm có thể gây tăng huyết áp nghiêm trọng ở những người dùng thuốc ức chế MAO, gồm có:

• Chuối chín
• Bia
• Phô mai lên men
• Thịt gà
• Một số loại rượu vang
• Nước tương với số lượng lớn.

Hướng dẫn sử dụng của hầu hết các loại thuốc tâm thần đều cảnh báo người sử dụng không nên uống rượu. Nhưng những người rối loạn lưỡng cực thường lạm dụng rượu.

Rượu là một chất gây trầm cảm. Đó là lý do tại sao nhiều người sử dụng rượu như một chất an thần khi gặp chuyện khó khăn hoặc như một trợ giúp cho các tình trạng căng thẳng. Trong khi một số bệnh nhân ngừng uống rượu khi bị trầm cảm, thì nhiều bệnh nhân rối loạn lưỡng cực lại uống rượu trong giai đoạn trầm cảm. Những người rối loạn lưỡng cực có nguy cơ bị lạm dụng và nghiện rượu cao gấp năm lần so với người bình thường.

Rượu là tác nhân hàng đầu gây ra các cơn trầm cảm ở nhiều người dễ bị trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực. Việc lạm dụng rượu có thể làm gián đoạn nghiêm trọng những nỗ lực trong điều trị.

Bệnh nhân rối loạn lưỡng cực cần cẩn thận khi có ý định ăn bưởi hoặc uống nước ép bưởi. Bởi bưởi có thể làm tăng nồng độ trong máu của nhiều loại thuốc tâm thần được sử dụng trong rối loạn lưỡng cực, bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm như: Fluvoxamine (Luvox) hoặc Sertraline (Zoloft),....
• Thuốc chống lo lắng như Buspirone (Buspar).
• Thuốc chống co giật: như Carbamazepine (Carbatrol, Epitol, Equetro, Tegretol)
• Thuốc chống loạn thần như Lurasidone (Latuda), Quetiapine (Seroquel) hoặc Ziprasidone Geodon.
• Thuốc an thần như Alprazolam (Xanax), Clonazepam (Klonopin), Diazepam (Valium) và Lorazepam...

Mỗi loại thuốc rối loạn lưỡng cực có cách uống khác nhau. Vì vậy, bạn cần trao đổi với bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng. Một số loại thuốc có thể được uống cùng hoặc trước khi ăn. Những loại thuốc khác được hấp thu tốt hơn khi uống sau khi ăn hoặc kém hiệu quả hơn nếu dùng sau khi ăn.

Bác sĩ hoặc dược sĩ sẽ đưa ra cho bạn những lời khuyên tốt nhất về việc sử dụng thuốc điều trị rối loạn lưỡng cực để bạn có thể uống thuốc một cách an toàn và nhận được tác dụng cao nhất của thuốc.

Nguồn tham khảo: webmd.com

XEM THÊM

• Nhận biết bệnh rối loạn lưỡng cực
• Điều trị rối loạn lưỡng cực
• Tìm hiểu chứng rối loạn hành vi, cảm xúc