Siêu âm tĩnh mạch chi trên và chi dưới

Bài viết được viết bởi Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Siêu âm tĩnh mạch sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của các tĩnh mạch trong cơ thể. Nó thường được sử dụng để phát hiện cục máu đông, đặc biệt là trong tĩnh mạch chân - được gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu. Chưa thấy báo cáo nào về tác hại của siêu âm. Đôi khi, bạn có thể được yêu cầu không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì ngoài nước từ sáu đến tám giờ trước đó. Nếu không, cần ít hoặc không cần chuẩn bị đặc biệt cho quy trình này. Để đồ trang sức ở nhà và mặc quần áo rộng rãi, thoải mái. Bạn có thể được yêu cầu mặc áo choàng.

Siêu âm là một phương pháp an toàn và không đau. Nó tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể bằng cách sử dụng sóng âm thanh bằng các lớp quét âm thanh, do đầu dò và gel được đặt trực tiếp trên da. Sóng âm tần số cao truyền từ đầu dò qua gel vào cơ thể. Đầu dò thu thập các âm thanh dội lại và qua máy tính phân tích tạo ra hình ảnh. Khám siêu âm không sử dụng bức xạ (như được sử dụng trong chụp X-quang). Bởi vì hình ảnh được chụp trong thời gian thực, chúng có thể hiển thị cấu trúc và chuyển động của các cơ quan bên trong cơ thể. Họ cũng có thể cho thấy máu chảy qua các mạch máu.

Siêu âm hình ảnh là một xét nghiệm y tế không xâm lấn giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị các bệnh lý. Siêu âm tĩnh mạch cung cấp hình ảnh của các tĩnh mạch trong cơ thể. Siêu âm tĩnh mạch thường phải sử dụng siêu âm Doppler màu, là một kỹ thuật siêu âm đặc biệt, đánh giá chuyển động của các vật chất trong cơ thể. Nó cho phép bác sĩ xem và đánh giá lưu lượng máu qua các động mạch và tĩnh mạch trong cơ thể.

Lý do phổ biến nhất để tiến hành kiểm tra siêu âm tĩnh mạch là tìm kiếm các cục máu đông, đặc biệt là trong các tĩnh mạch của chân. Tình trạng này thường được gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc DVT. Những cục máu đông này có thể vỡ ra và đi vào phổi, nơi chúng có thể gây ra một tình trạng nguy hiểm gọi là thuyên tắc phổi. Nếu cục máu đông ở chân được phát hiện sớm, có thể bắt đầu điều trị để ngăn nó di chuyển đến phổi.

Một nghiên cứu siêu âm tĩnh mạch cũng được thực hiện để:

• Xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng phù chân lâu nay. Ở những người có tình trạng phổ biến được gọi là "giãn tĩnh mạch", các van thường giữ cho máu chảy trở lại tim có thể bị hỏng và siêu âm tĩnh mạch có thể giúp xác định các van bị hư hỏng và lưu lượng máu bất thường.
• Hỗ trợ hướng dẫn đặt kim hoặc ống thông vào tĩnh mạch. Siêu âm có thể giúp xác định vị trí chính xác của tĩnh mạch và tránh các biến chứng, chẳng hạn như chảy máu hoặc tổn thương dây thần kinh hoặc động mạch gần đó.
• Khám xét các tĩnh mạch ở chân hoặc cánh tay để có thể loại bỏ các mảnh tĩnh mạch và được sử dụng để bắc cầu qua mạch máu bị hẹp hoặc tắc. Một ví dụ là sử dụng các phần tĩnh mạch từ chân để phẫu thuật bắc cầu động mạch tim (vành) bị hẹp. Kiểm tra mô ghép mạch máu được sử dụng để lọc máu nếu nó không hoạt động như mong đợi; ví dụ, mảnh ghép có thể bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn.

Ở trẻ em, siêu âm tĩnh mạch được sử dụng để:

Đánh giá kết nối giữa động mạch và tĩnh mạch có thể thấy trong dị dạng mạch máu bẩm sinh (dị dạng động mạch hoặc lỗ rò) và trong lỗ rò lọc máu.

Nếu một đường được đặt trong tĩnh mạch chân hoặc tay, thì khả năng hình thành cục máu đông xung quanh nó cao hơn nhiều do kích thước mạch nhỏ hơn (đặc biệt là ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ). Trong một số trường hợp, cục máu đông có thể đột ngột hình thành ở cánh tay do chèn ép tĩnh mạch ở đầu vào của ngực hoặc ở chân trái do sự chèn ép của tĩnh mạch ở bên trái bởi một động mạch ở bụng.

Hình ảnh siêu âm Doppler có thể giúp bác sĩ xem và đánh giá:

• Tắc nghẽn dòng chảy của máu (chẳng hạn như cục máu đông);
• Hẹp các mạch máu;
• Khối u và dị dạng mạch máu bẩm sinh;
• Giảm hoặc không có lưu lượng máu đến các cơ quan khác nhau, chẳng hạn như tinh hoàn hoặc buồng trứng;
• Tăng lưu lượng máu, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng.

• Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái. Bạn có thể cần phải cởi bỏ tất cả quần áo và đồ trang sức.
• Bạn có thể được yêu cầu mặc áo choàng trong khi làm thủ thuật.
• Chỉ cần nhịn ăn một thời gian nếu bạn muốn kiểm tra các tĩnh mạch trong bụng. Trong trường hợp này, bạn có thể sẽ được yêu cầu không ăn bất kỳ thức ăn hoặc chất lỏng nào ngoại trừ nước trong vòng sáu đến tám giờ trước thời hạn. Nếu không, không có sự chuẩn bị đặc biệt nào khác cho siêu âm tĩnh mạch.

Máy siêu âm bao gồm một bảng điều khiển máy tính, màn hình hiển thị video và một đầu dò đi kèm. Bộ chuyển đổi là một thiết bị cầm tay nhỏ giống như micrô. Có thể sử dụng nhiều đầu dò trong 1 cuộc thăm khám. Đầu dò có tần số cao, không nghe được, vào cơ thể có tiếng vọng trở lại. Các nguyên tắc tương tự như siêu thanh được sử dụng bởi tàu thuyền và tàu ngầm.

Bác sĩ siêu âm thoa một lượng nhỏ gel lên vùng cần kiểm tra và đặt đầu dò vào đó. Gel cho phép sóng âm thanh truyền qua lại giữa đầu dò và khu vực được kiểm tra. Hình ảnh siêu âm được hiển thị ngay lập tức trên màn hình hiển thị video giống như màn hình máy tính. Máy tính tạo ra hình ảnh dựa trên độ lớn (biên độ), cao độ (tần số) và thời gian để tín hiệu siêu âm quay trở lại đầu dò. Nó cũng tính đến loại cấu trúc cơ thể và / hoặc mô mà âm thanh truyền qua.

Hình ảnh siêu âm dựa trên các nguyên tắc tương tự liên quan đến siêu thanh được sử dụng bởi dơi, tàu và ngư dân. Khi một sóng âm thanh đập vào một vật thể, nó sẽ bị dội ngược trở lại hoặc vọng. Bằng cách đo các sóng dội âm này, có thể xác định khoảng cách của vật thể cũng như kích thước, hình dạng và tính nhất quán của vật thể. Điều này bao gồm việc vật thể đó là chất rắn hay chứa đầy chất lỏng.

Trong y học, siêu âm được sử dụng để phát hiện những thay đổi về sự xuất hiện của các cơ quan, mô, mạch và để phát hiện các khối bất thường, chẳng hạn như khối u.

Trong một cuộc kiểm tra siêu âm, một đầu dò vừa gửi sóng âm vừa ghi lại sóng dội. Khi đầu dò được ép vào da, nó sẽ gửi các xung nhỏ của sóng âm tần số cao, không nghe được vào cơ thể. Khi sóng âm thanh dội lại các cơ quan nội tạng, chất lỏng và mô, bộ thu nhạy cảm trong bộ chuyển đổi ghi lại những thay đổi nhỏ trong cao độ và hướng của âm thanh. Các sóng đặc trưng này được máy tính đo và hiển thị ngay lập tức, từ đó tạo ra hình ảnh thời gian thực trên màn hình. Một hoặc nhiều khung của ảnh chuyển động thường được chụp dưới dạng ảnh tĩnh. Các vòng video ngắn của hình ảnh cũng có thể được lưu.

Siêu âm Doppler, một kỹ thuật siêu âm đặc biệt, đo hướng và tốc độ của các tế bào máu khi chúng di chuyển qua các mạch. Sự di chuyển của các tế bào máu gây ra sự thay đổi cao độ của sóng âm phản xạ (được gọi là hiệu ứng Doppler). Máy tính thu thập và xử lý âm thanh và tạo biểu đồ hoặc hình ảnh màu đại diện cho dòng chảy của máu qua các mạch máu

Đối với hầu hết các lần khám siêu âm, bạn sẽ nằm ngửa trên bàn khám có thể nghiêng hoặc di chuyển. Bệnh nhân có thể được quay sang hai bên để cải thiện chất lượng hình ảnh. Một loại gel gốc nước trong được thoa lên vùng cơ thể được kiểm tra. Điều này giúp đầu dò tiếp xúc an toàn với cơ thể và loại bỏ các túi khí giữa đầu dò và da có thể chặn sóng âm thanh truyền vào cơ thể bạn. Kỹ thuật viên hoặc bác sĩ X-quang đặt đầu dò lên da ở nhiều vị trí khác nhau, quét qua vùng quan tâm. Chùm âm thanh cũng có thể được đặt theo góc từ một vị trí khác để nhìn rõ hơn một khu vực quan tâm.

Siêu âm Doppler được thực hiện bằng cách sử dụng cùng một đầu dò.

Việc kiểm tra siêu âm này thường được hoàn thành trong vòng 30 đến 45 phút. Các thăm khám phức tạp hơn có thể mất nhiều thời gian hơn.

Tôi sẽ trải qua những gì trong và sau khi làm siêu âm?

Hầu hết các cuộc kiểm tra siêu âm không đau, nhanh chóng và dễ dàng chấp nhận.

Sau khi bạn đã định vị trên giường khám, bác sĩ siêu âm sẽ thoa một ít gel gốc nước ấm lên da của bạn, sau đó đặt chặt đầu dò vào cơ thể bạn, di chuyển qua lại vùng quan tâm cho đến khi thu được hình ảnh mong muốn. Thường không có cảm giác khó chịu do áp lực khi đầu dò được ép vào khu vực được kiểm tra.

Nếu các chùm quét được thực hiện trên một khu vực bị đau, bạn có thể cảm thấy áp lực hoặc đau nhẹ từ đầu dò. Nếu làm siêu âm Doppler, bạn có thể nghe thấy những âm thanh giống như xung thay đổi cao độ khi lưu lượng máu được theo dõi và đo lường.

Khi hoàn thành siêu âm, lớp gel siêu âm trong suốt sẽ được xóa sạch khỏi da của bạn. Bất kỳ phần nào không được lau sạch sẽ nhanh chóng khô. Gel siêu âm thường không làm ố hoặc đổi màu quần áo.

Sau khi khám siêu âm, bạn sẽ có thể sinh hoạt bình thường trở lại ngay lập tức.

Bác sĩ siêu âm được đào tạo để khảo sát và giải thích các lần thăm khám, sẽ phân tích các hình ảnh, gửi báo cáo có chữ ký về cho bác sĩ lâm sàng đã yêu cầu khám. Sau đó bác sĩ lâm sàng sẽ chia sẻ kết quả với bạn. Trong một số trường hợp, bác sĩ siêu âm có thể thảo luận về kết quả với bạn sau khi khám.

Các cuộc kiểm tra tiếp theo có thể cần thiết. Nếu vậy, bác sĩ của bạn sẽ giải thích tại sao. Đôi khi, một cuộc kiểm tra tiếp theo được thực hiện vì một bất thường tiềm ẩn cần được đánh giá thêm bằng các quan điểm bổ sung hoặc một kỹ thuật hình ảnh đặc biệt. Một cuộc kiểm tra tiếp theo cũng có thể được thực hiện để xem có bất kỳ thay đổi bất thường nào theo thời gian hay không. Các cuộc kiểm tra theo dõi đôi khi là cách tốt để xem liệu việc điều trị có hiệu quả hay bất thường đã ổn định hay đã thay đổi.

8.1 Những lợi ích

• Hầu hết việc quét siêu âm là không xâm lấn (không dùng kim tiêm hoặc thuốc tiêm).
• Đôi khi, khám siêu âm có thể tạm thời khó chịu, nhưng không nên đau.
• Siêu âm phổ biến rộng rãi, dễ sử dụng và ít tốn kém hơn hầu hết các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác.
• Hình ảnh siêu âm cực kỳ an toàn và không sử dụng bức xạ.
• Quét siêu âm cho hình ảnh rõ ràng về các mô mềm không hiển thị rõ trên hình ảnh X quang.
• Siêu âm tĩnh mạch giúp phát hiện các cục máu đông trong tĩnh mạch chân trước khi chúng bị vỡ ra và chuyển đến phổi. Nó cũng có thể cho thấy sự di chuyển của máu trong các mạch máu.
• So với phương pháp chụp tĩnh mạch phải tiêm chất cản quang vào tĩnh mạch, siêu âm tĩnh mạch chính xác để phát hiện các cục máu đông trong tĩnh mạch từ đùi xuống đầu gối. Ở bắp chân, do các tĩnh mạch trở nên rất nhỏ nên siêu âm kém chính xác. Tuy nhiên, các cục máu đông tĩnh mạch nguy hiểm tiềm ẩn thường nằm trong các tĩnh mạch lớn hơn.

8.2 Rủi ro

Siêu âm chẩn đoán tiêu chuẩn không có tác dụng có hại cho con người.

Để đảm bảo tính chính xác của kết quả siêu âm tĩnh mạch chi trên và chi dưới, bạn nên đến cơ sở y tế uy tín. Khoa Chẩn đoán hình ảnh tại Vinmec là một trong những khoa được bệnh viện đầu tư lớn về trang thiết bị và con người. Hệ thống máy siêu âm Doppler đời mới, được nhập khẩu hoàn toàn từ nước ngoài, mang đến chất lượng hình ảnh rõ nét. Kỹ thuật viên đều được đào tạo chuyên sâu về chẩn đoán hình ảnh mạch máu, giàu kinh nghiệm, có khả năng phán đoán chính xác các căn bệnh phức tạp thông qua siêu âm mạch máu. Sau khi có kết quả, bác sĩ sẽ phân tích, chẩn đoán và tư vấn hướng điều trị kỹ lưỡng.

Nếu có nhu cầu siêu âm mạch máu, bạn hãy đặt lịch ngay tại website hoặc liên hệ đến hệ thống hotline để được tư vấn chi tiết.