Điểm khác biệt đái tháo nhạt và đái tháo đường

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS. Bác sĩ Vũ Thị Duyên - Bác sĩ Thận - Nội tiết, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

a. Nguyên nhân gây bệnh đái tháo nhạt

Bệnh đái tháo nhạt là căn bệnh có tỉ lệ hiếm gặp hơn so với bệnh đái tháo đường rất nhiều nam gặp nhiều hơn nữ và thường ở lứa tuổi trẻ. Bệnh xuất hiện do cơ thể sản xuất không đủ chất hormon kháng lợi tiểu - ADH đây là hormone được sản xuất ở vùng dưới đồi trong bộ não và dự trữ ở thùy sau của tuyến yên và dưới áp lực thẩm thấu máu sẽ được điều tiết ra.

Đái tháo nhạt có tỷ lệ mắc bệnh là 1:25000 người. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng chủ yếu xảy ra ở người lớn. Đái tháo nhạt cũng có thể xuất hiện trong giai đoạn phụ nữ có thai.

Nguyên nhân có thể là trung ương hoặc do thận

Nguyên nhân gây bệnh đái tháo nhạt trung ương có thể gặp là

• Chấn thương đầu.
• U lành hoặc ác tính trong tuyến yên hay trong não.
• Do thực hiện phẫu thuật não xung quanh tuyến yên hay vùng dưới đồi.
• Do thiếu oxy não hoặc thiếu máu não nặng.
• Đái tháo nhạt vô căn (các tế bào vùng dưới đồi bị tổn thương và dừng sản xuất ADH) do bệnh tự miễn gây ra.
• Bị gan nhiễm mỡ cấp ở người đang mang thai.
• Di truyền (hiếm gặp).

Nguyên nhân gây bệnh đái tháo nhạt do thận:

• Nguyên nhân gây bệnh thận mạn tính.
• Do sử dụng một số loại thuốc với liều lượng quá cao.
• Do di truyền (rất hiếm).

b. Triệu chứng lâm sàng của bệnh đái tháo nhạt

Khi mắc bệnh đái tháo nhạt người bệnh thường có các biểu hiện sau đây:

• Đi tiểu tiểu nhiều có thể từ 3 - 20 lít/ngày thậm chí có thể lên tới 40 lít/ngày.
• Tiểu thường xuyên cứ cách nửa tiếng một lần.
• Thức đêm nhiều lần để đi tiểu.
• Cảm thấy vẫn khát mặc dù uống nhiều nước, đặc biệt là nước lạnh.
• Dấu hiệu chung của mất nước bao gồm: đau đầu, khô miệng lưỡi khô da, chóng mặt, chuột rút, lơ mơ, thậm chí bất tỉnh.
• Cơ thể mệt mỏi và giảm khả năng tập trung do thiếu ngủ vì phải thức dậy đi tiểu nhiều lần trong đêm.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mắc đái tháo nhạt có thể có các dấu sau:

• Ướt tã bất thường.
• Sốt, nôn mửa hoặc tiêu chảy.
• Da khô.
• Tăng trưởng chậm.
• Giảm trọng lượng.

c. Điều trị bệnh đái tháo nhạt

Phương pháp điều trị bệnh đái tháo nhạt chủ yếu phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh tại trung ương hay tại thận thì từ dó mới có phương pháp điều trị.

• Nếu nguyên nhân gây bệnh đái tháo nhạt là do sức ép của khối u tuyến yên sẽ tiến hành phẫu thuật loại bỏ khối u thì mới khỏi.
• Nếu nguyên nhân là do chấn thương tinh thần hay nhiễm trùng nặng thì cần điều trị tích cực các chấn thương và tình trạng nhiễm trùng.
• Nếu do suy thận thì tiến hành điều trị bệnh thận.
• Nếu nguyên nhân là do thiếu hormon ADH thì phải điều trị bằng phương pháp thay thế (dùng nội tiết tố).

Đặc biệt, người bệnh nên nắm được lượng nước uống vào và thải ra. Nếu khát nước, người bệnh không nên uống quá nhiều hoặc quá ít chỉ nên uống một lượng vừa đủ để thận có thể hoạt động ổn định lại.

a. Nguyên nhân gây bệnh đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường là do rối loạn chuyển hóa không đồng nhất do tăng glucose đường huyết hoặc do khiếm khuyết về tiết insulin hoặc cả hai.

Tăng glucose trong thời gian dài gây nên những rối loạn chuyển hóa carbohydrate, protide, lipide, làm tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau, đặc biệt ở tim, mạch máu, thận, mắt và hệ thần kinh.

• Đái tháo đường type 1: nguyên nhân là do phá hủy tế bào beta tụy, dẫn đến thiếu insulin tuyệt đối.
• Đái tháo đường type 2: nguyên nhân là do giảm chức năng của tế bào beta tụy tiến triển trên nền tảng đề kháng insulin.
• Đái tháo đường thai kỳ: được chẩn đoán trong tam cá nguyệt thứ 2 hoặc thứ 3 của thai kỳ
• Đái tháo đường thứ phát

Đái tháo đường thể LADA

b. Triệu chứng lâm sàng của bệnh đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường có các biểu hiện bao gồm:

• Có cảm giác rất khát, hay còn được gọi là chứng khát nhiều.
• Đi tiểu nhiều, tiểu thường xuyên mỗi giờ.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Cảm thấy kiệt sức và mệt mỏi.

Ngoài ra, còn có thể xuất hiện các biểu hiện khác như:

• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Mờ mắt nếu có biến chứng mắt.
• Xuất hiện tình trạng nhiễm trùng âm đạo thường xuyên ở phụ nữ
• Nhiễm nấm men hoặc nấm candida
• Khô miệng.
• Chậm lành vết loét hoặc vết cắt.
• Xuất hiện tình trạng ngứa da, đặc biệt là ở vùng bẹn hoặc khu vực âm đạo.

c. Điều trị bệnh đái tháo đường

Đối với bệnh nhân đái tháo đường phải có một chế độ ăn uống đặc biệt để kiểm soát lượng đường trong máu. Nên có các bữa ăn nhẹ vào thời điểm cố định mỗi ngày.

Thường xuyên kiểm tra lượng đường trong máu bằng dụng cụ đo đường huyết tại nhà ( máy thử glucose mao mạch) và cẩn trọng với các dấu hiệu cho thấy mức độ đường trong máu quá thấp hoặc quá cao. Cần biết cách phát hiện cơn hạ đường máu và cách xử trí cơn hạ đường máu ở nhà.

Đái tháo đường typ 1 là bệnh không có khả năng chữa khỏi nhưng bệnh đái tháo đường typ 2 có thể được cải thiện tốt nếu thay đổi lối sống lành mạnh ( như có chế độ ăn hợp lý, luyện tập phù hợp, dùng thuốc hợp lý).

Việc chẩn đoán bệnh đái tháo đường không khó nhưng điều trị bệnh hết sức khó khăn. Vì vậy cần tầm soát đái tháo đường sớm và có hướng điều trị kiểm soát đường máu tốt. Việc kiểm soát đường máu tốt và ngăn ngừa biến chứng hoàn toàn phụ thuộc vào sự hiểu biết và tuân thủ điều trị của bệnh nhân.

Thông qua những thông tin so sánh đái tháo nhạt và đái tháo đường hy vọng sẽ giúp các bạn phân biệt được rõ hai căn bệnh này từ đó có hướng điều trị kịp thời để luôn có một sức khỏe tốt cho học tập và làm việc có hiệu quả.

Hiện nay, bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn triển khai gói sàng lọc đái tháo đường, rối loạn mỡ máu nhằm giúp phát hiện sớm tình trạng tiền đái tháo đường, phân loại chính xác type tiểu đường, xây dựng chế độ dinh dưỡng, theo dõi giảm thiểu các nguy cơ, biến chứng do tiểu đường gây ra.