Tổng quan về các loại viêm xoang thường gặp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Văn Quảng - Bác sĩ Tai Mũi Họng - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang. BSCKI. Lê Văn Quảng là chuyên gia về lĩnh vực Tai Mũi Họng với 15 năm kinh nghiệm.

Viêm xoang là bệnh lý rất thường gặp, do nhiều nguyên nhân gây ra, tùy thuộc vào từng loại viêm xoang và nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp.

Giải phẫu xoang: Ở xương sọ mặt có nhiều xương ghép với nhau, các xương phần lớn là các xương rỗng. Xoang là những hốc nằm trong xương sọ và được mang tên cùng với tên của xương đó, trong lòng các xoang được lót bởi niêm mạc xoang, niêm mạc xoang có cấu tạo giống với niêm mạc hô hấp, các chất xuất tiết từ niêm mạc của xoang đều đổ vào hốc mũi qua các lỗ nhỏ (gọi là các lỗ thông mũi xoang).

Cấu tạo xoang được chia thành hai nhóm bao gồm:

• Nhóm xoang trước: Bao gồm xoang hàm, xoang sàng trước, xoang trán các xoang này vây quanh hốc mắt. Nhóm xoang này tiết dịch và đều đổ ra khe mũi trước, nên thường có dấu hiệu nghẹt mũi, chảy mũi. Các xoang này dễ bị nhiễm khuẩn và dễ gây ra biến chứng mắt.
• Nhóm xoang sau: Gồm xoang sàng sau và xoang bướm. Các xoang ở sâu dưới nền sọ, liên quan tới phần sau của ổ mắt, dây thần kinh thị giác, xoang tĩnh mạch, tuyến yên. Vùng này kín hơn, ít bị xâm nhập bởi những nguyên nhân bên ngoài. Khi bị viêm nhóm xoang sàng sau gây tiết dịch ở khe mũi sau ra vùng họng.

Chức năng của xoang:

• Làm giảm trọng lượng của đầu
• Phát âm thanh: Âm thanh phát ra cộng hưởng với các xoang ở mặt và có âm sắc đặc biệt tạo ra giọng nói cũng đặc trưng cho từng người.
• Lưu thông không khí

Viêm xoang hay viêm mũi xoang là tình trạng niêm mạc xoang bị viêm do nhiều nguyên nhân gây ra, tình trạng này gây tắc các lỗ thông xoang, ứ dịch tại xoang.

Các nguyên nhân gây ra viêm xoang rất nhiều, bao gồm:

• Viêm xoang do nhiễm vi khuẩn: Thường do viêm nhiễm đường hô hấp trên, các loại vi khuẩn gây nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, nhiễm khuẩn răng gây ra.
• Do nhiễm virus: Các loại virus có thể gây ra viêm xoang gồm có virus cúm, adenovirus...
• Viêm xoang do nấm: Nấm cũng là tác nhân hay gây ra viêm xoang, đặc điểm viêm xoang do nấm hay gặp ở một bên.
• Viêm xoang do dị ứng: Do cơ thể tiếp xúc với những dị nguyên gây ra tình trạng viêm xoang. Các dị nguyên như phấn hoa, bụi nha, lông động vật...
• Do bất thường cấu trúc giải phẫu: Vẹo vách ngăn mũi, polyp mũi, khối u hốc mũi...
• Do yếu tố nội tiết: Hay gặp ở phụ nữ có thai, người bệnh bị suy giáp.

2.1 Phân loại dựa trên diễn biến của bệnh

Dựa vào diễn biến bệnh chia viêm xoang thành hai loại gồm:

• Viêm xoang cấp: Tình trạng viêm xoang diễn ra trong một thời gian ngắn, thường đáp ứng tốt với thuốc điều trị. Nếu điều trị và chăm sóc tốt viêm xoang cấp sẽ khỏi hoàn toàn.
• Viêm xoang mạn: Do tình trạng viêm mũi xoang cấp không được điều trị khỏi, có ít nhất 4 đợt cấp tái phát gây tắc lỗ thông xoang, các xoang chứa dịch hay mủ. Để điều trị viêm mũi xoang mạn cần điều trị thuốc kết hợp với thủ thuật. Một số trường hợp do bất thường giải phẫu cần phẫu thuật điều trị nguyên nhân.

2.2 Phân loại theo vị trí viêm xoang

Viêm xoang sàng

Xoang sàng là nhiều hốc nhỏ, nằm giữa hốc mũi và hốc mắt. Xoang sàng là xoang nhỏ nhất trong các xoang. Do cấu tạo phức tạp, nên dễ bị viêm. Bệnh viêm xoang sàng thường được chia làm các dạng chính bao gồm:

• Viêm xoang sàng trước: Ở trường hợp này, thấy chảy dịch nhày ra khe trước và giữa của mũi, dịch nhầy sẽ bị ứ đọng ở mũi, gây tắc nghẽn và đau nhức gốc mũi.
• Viêm xoang sàng sau: Lúc này, dịch nhầy sẽ qua khe mũi sau xuống phía vòm họng, gây cảm giác khó chịu, người bệnh sẽ có cảm giác vướng họng và phản xạ khạc nhổ đờm liên tục. Nếu bệnh diễn biến nặng có thể gây ra các triệu chứng nặng nề như đau nhức ở đỉnh đầu, có thể gây ảnh hưởng đến thị giác.
• Viêm cả 2 xoang sàng: Là cả xoang sàng trước và sau bị viêm gây tắc nghẽn lưu thông dịch. Người bệnh thường xuyên bị ngạt mũi, chảy nước mũi, có đờm ứ đọng ở cổ và luôn muốn khạc đờm.
• Viêm xoang sàng ở trẻ em: Bệnh viêm xoang sàng ở nhóm đối tượng trẻ em thường cần phải theo dõi. Vì có thể gây ra nhiều biến chứng như viêm đường hô hấp, có khi diễn biến cấp tính ảnh hưởng tới khả năng nhìn, biến chứng nội sọ. Cần điều trị cấp cứu.

Viêm xoang trán

Xoang trán là là xoang nằm trong xương trán, nằm ở vị trí cao nhất ở trong các xoang mặt, tương ứng với đầu lông mày. Viêm xoang trán hay gặp nhất và nó thường đi kèm với viêm xoang sàng trước. Một số triệu chứng đặc trưng của viêm xoang trán:

• Đau, nhức thường xuất hiện ở phía trên ổ mắt, vùng chân mày
• Tình trạng đau nhức có xu hướng tăng dần từ sáng cho đến giữa trưa
• Chảy dịch mủ nhiều, sau khi chảy dịch thì cơn đau dịu dần xuống nhưng thường đến chiều lại bắt đầu tái diễn
• Đưa mắt qua lại đôi khi cũng gây đau, dùng tay ấn vào vùng trên hố mắt sẽ thấy đau nhói

• Bệnh nhân thường xuyên bị nghẹt mũi, chảy nước mũi, có thể bị đau đầu kéo dài

Viêm xoang trán có thể gây ra những biến chứng như viêm tai giữa cấp hay viêm tai giữa mạn thủng màng nhĩ; do xoang trán nằm gần nào nên có nguy cơ gây viêm màng não mủ có nguy cơ tử vong nếu không được can thiệp sớm

• Viêm xoang bướm

Xoang bướm nằm ở dưới sàng sọ, đây là xoang nằm sâu nhất trong khoang mũi, liên quan với thần kinh thị giác và động mạch cảnh trong.

Một số triệu chứng nhận thấy viêm xoang bướm:

• Nghẹt mũi, chảy dịch mũi có thể trong suốt, vàng hoặc xanh nhạt
• Đau ở giữa hai hốc mắt, trên đỉnh đầu và lan ra phía sau gáy
• Độ nhạy của mũi kém đi do dây thần kinh khứu giác bị ảnh hưởng
• Có thể ảnh hưởng tới thị lực, gây mờ mắt, giảm thị lực
• Chảy dịch ra phía sau họng nhiều hơn so với các dạng viêm xoang khác, còn gây hiện tượng hôi miệng.
• Các triệu chứng khác có thể thấy như sốt, viêm tai giữa, viêm họng...

Viêm xoang bướm các triệu chứng thường không rõ, khó khăn trong chẩn đoán bệnh.

Viêm xoang hàm

Vị trí của xoang hàm là nằm ngay hai bên má và hướng về phía cánh mũi. Đây là xoang lớn nhất trong các xoang mặt. Biểu hiện khi bị viêm xoang hàm bao gồm:

• Người bệnh thường có các vấn đề về răng miệng, thường dẫn tới viêm xoang hàm.
• Thấy có dịch chảy ra từ khe mũi, gây ngạt mũi, chảy nước mũi. Dịch có thể có mùi khó chịu.
• Đau nhức ở hai bên má, ấn vào vị trí rãnh mũi má thấy đau nhiều.
• Khi bị viêm xoang hàm có thể dẫn tới một số biến chứng như áp-xe ổ mắt, lây sang các xoang khác.

Viêm đa xoang

Viêm đa xoang là thuật ngữ để mô tả tình trạng viêm nhiều xoang cùng một lúc. Nguyên nhân gây ra bệnh lý này có thể là do nhiễm khuẩn từ một xoang lan sang các xoang khác, do dị ứng, yếu tố môi trường, cấu trúc giải phẫu bất thường, cơ thể suy giảm đề kháng.

Triệu chứng đặc trưng của bệnh viêm đa xoang bao gồm:

• Chảy dịch mũi kéo dài lượng nhiều, màu sắc có thể xanh hay vàng, trong nhiều trường hợp còn có lẫn máu hoặc mủ.
• Đau nặng đầu thường xuyên, đau nhức vùng thái dương, trán, xung quanh mắt, đỉnh đầu và lan ra vùng sau gáy.
• Có thể kèm theo giảm thị lực và giảm khả năng ngửi.
• Mệt mỏi ăn không ngon.
• Sốt nhẹ.
• Có dịch chảy ra họng, nên luôn có cảm giác vướng và, khó chịu ở cổ họng, muốn khạc đờm.

Trên đây là một số đặc điểm về xoang và các loại viêm xoang thường gặp. Viêm xoang hay gặp, nên cần chú ý để điều trị sớm, tránh tiến triển thành mạn tính, gây khó khăn trong điều trị.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec thăm khám và điều trị các bệnh lý viêm mũi họng thông thường, các khối u vùng đầu mặt cổ, dị tật bẩm sinh vùng tai mũi họng bằng các phương pháp nội - ngoại khoa tối ưu nhất cho bệnh nhân, cả trẻ em và người lớn. Đến với Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, bệnh nhân sẽ nhận được sự thăm khám trực tiếp, tận tình và chuyên nghiệp từ đội ngũ cán bộ y tế giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm.

XEM THÊM

• Dấu hiệu điển hình của viêm xoang
• Cảnh giác biến chứng mắt, đau đầu do viêm xoang
• Làm gì với viêm xoang hàm?