Bệnh nhân u tuyến yên: Khi nào cần liệu pháp thay thế hormone?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Đỗ Xuân Chiến - Trưởng khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Có nhiều phương pháp được áp dụng điều trị u tuyến yên hiện nay như phẫu thuật, xạ trị, dùng thuốc... Tùy vào tình trạng khối u và sức khỏe của người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định cách điều trị phù hợp và mang lại hiệu quả tối đa. Đôi khi các biện pháp điều trị sẽ được kết hợp linh hoạt cùng nhau để tăng hiệu quả điều trị.

Người bệnh có dấu hiệu, triệu chứng của bệnh sẽ được bác sĩ khám, chẩn đoán bằng phương pháp cận lâm sàng như xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, kết hợp khai thác thông tin bệnh để kết luận chính xác tình hình bệnh. Theo đó, bệnh nhân u tuyến yên sẽ được thực hiện các bước sau trước khi được chỉ định kết luận điều trị bệnh theo phương pháp nào là hiệu quả:

• Khám chuyên khoa thần kinh.
• Xét nghiệm máu, nước bọt hoặc nước tiểu để đo lượng hormone. Các xét nghiệm này có thể được làm nhiều lần ở nhiều thời điểm khác nhau, một số bệnh nhân được chỉ định dùng thuốc hoặc hormone trước khi xét nghiệm.
• Chụp cộng hưởng từ MRI.
• Chụp X-quang cắt lớp vi tính CT hoặc CAT.
• Khám trường thị lực.
• Sinh thiết.
• Chọc dò tủy sống (hiếm dùng để chẩn đoán u tuyến yên).

Sau khi có kết quả xét nghiệm & chụp phim, bác sĩ đưa ra kết luận về chẩn đoán và đánh giá giai đoạn. Việc đánh giá giai đoạn cho biết vị trí khối u, đã lan đến nơi khác chưa và có ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể không.

Kết quả đánh giá giai đoạn u giúp bác sĩ quyết định phương pháp điều trị phù hợp và tiên lượng hiệu quả điều trị. Phân loại khối u tuyến yên thường được dựa vào kết quả chụp cộng hưởng từ, bao gồm:

• U tuyến nhỏ (microadenoma) có kích thước <10mm.
• U tuyến lớn (macroadenoma) có kích thước lớn nhất >10mm và có thể phát triển ra ngoài hoành tuyến yên (sella turcica).

Từ đây, người bệnh có thể hiểu rằng việc điều trị các vấn đề cơ bản của bệnh u tuyến yên là phục hồi hoàn toàn việc sản xuất hormone ở tuyến yên diễn ra bình thường, thông qua điều trị các khối u tuyến yên, Ở trường hợp thiếu hụt hormone sau khi đã điều trị phẫu thuật hoặc xạ trị trước đó, người bệnh sẽ tiếp tục được chỉ định điều trị bằng thuốc thay thế hormone. Quá trình điều trị thay thế hormone này sẽ duy trì thường là cả đời để ổn định chức năng sản xuất hormone tại tuyến yên.

• Corticosteroid giúp thay thế các kích thích tố tuyến thượng thận không được sản xuất vì hormone tuyến thượng thận thiếu hụt adrenocorticotropic (ACTH).
• Levothyroxine (Levoxyl, Synthroid...) thay thế mức thiếu hụt hormone tuyến giáp gây ra bởi sản xuất TSH thấp hoặc thiếu.
• Kích thích tố sinh dục bao gồm testosterone ở nam giới và estrogen hoặc kết hợp estrogen và progesterone ở phụ nữ. Testosterone được dùng qua da với miếng dán, dạng gel hoặc tiêm. Thay thế hormone nữ có thể được dùng dạng viên hoặc miếng dán.
• Desmopressin (DDAVP) thay thế ADH và giảm tổn thất nước qua đường đi tiểu thường xuyên của người bệnh. Thuốc này ở dạng xịt mũi, thuốc uống hoặc tiêm.
• Hormone tăng trưởng được tiêm dưới da, thúc đẩy tăng trưởng.

Nếu bệnh nhân u tuyến yên vô sinh có thể được chỉ định chế phẩm có chứa LH và FSH, còn được gọi là gonadotropins, được tiêm để kích thích trứng rụng ở phụ nữ và tăng sản xuất tinh trùng ở nam giới.

Quá trình điều trị u tuyến yên bằng phương pháp thay thế hormone cần được giám sát và điều chỉnh chặt chẽ, kịp thời. Các rối loạn nội tiết sẽ được theo dõi, đảm bảo trong mức quy định, ổn định các chỉ số nội tiết khi sử dụng thuốc. Đồng thời điều chỉnh liều lượng thuốc để không gây ra những hậu quả, biến chứng khó lường trong quá trình điều trị.

Trong trường hợp khẩn cấp, người bệnh cần đeo vòng y tế hoặc dây chuyền cảnh báo, và mang theo thẻ đặc biệt thông báo cho những người khác, chẳng hạn đang dùng corticosteroid và các thuốc khác.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ , hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.