4 nhóm vi khuẩn gây viêm màng não mô cầu

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Vi khuẩn Neisseria meningitidis là tác nhân gây ra bệnh viêm màng não mô cầu. Vi khuẩn não mô cầu có thể gây viêm bất cứ nơi nào của cơ thể như da, đường tiêu hóa hoặc đường hô hấp, nhưng khi vi khuẩn lan truyền qua máu tới hệ thần kinh thì nó sẽ gây viêm màng não. Vi khuẩn có thể vào trực tiếp hệ thần kinh sau khi bị chấn thương, phẫu thuật hoặc nhiễm trùng vùng đầu.

Dựa vào những kháng nguyên polyozit, người ta chia vi khuẩn não mô cầu thành 4 nhóm chính là A, B, C, D. Trong đó, não mô cầu nhóm A và B thường hay gặp nhất. Ngoài ra, người ta còn bổ sung thêm những nhóm huyết thanh gây bệnh của vi khuẩn não mô cầu như W-135, X, Y và Z. Tuy những vi khuẩn thuộc nhóm huyết thanh này có thể có ít độc lực nhưng vẫn có khả năng gây bệnh nặng cho con người.

Bệnh xảy ra rải rác hoặc thành dịch ở nhiều nơi trên thế giới, chủ yếu vào mùa đông xuân. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất là trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên từ 14 đến 20 tuổi, những người sống trong khu vực tập thể đông người (nhà trẻ, trường học, chung cư v.v....) và các cơ địa suy giảm miễn dịch. Dấu hiệu bệnh viêm màng não mô cầu rất đa dạng, từ viêm họng, mũi đến nhiễm khuẩn huyết, viêm não. Để nhận biết bệnh, chúng ta có thể dựa vào một số yếu tố sau:

• Dựa vào yếu tố dịch tễ: Có tiếp xúc với bệnh nhân hoặc sống trong tập thể (nhà trẻ, trường học, ký túc xá, doanh trại,...) có người đã được xác định bị mắc bệnh do não mô cầu.
• Dựa vào lâm sàng:
• Thời kỳ ủ bệnh trung bình là 4 ngày (2-10 ngày).
• Biểu hiện nhiễm trùng rõ: Sốt cao đột ngột, có thể có rét run, ho, đau họng, mệt mỏi, nhức đầu.
• Dấu hiệu màng não - não:

+ Đau đầu dữ dội, buồn nôn, nôn, táo bón, gáy cứng (trẻ nhỏ có thể có tiêu chảy, thóp phồng và gáy mềm).

+ Rối loạn ý thức,li bì, kích thích vật vã, có thể có co giật, hôn mê.

• Ban xuất huyết hoại tử hình sao, xuất hiện sớm và lan nhanh, thường gặp ở hai chi dưới.
• Tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc nặng, nhanh chóng vào tình trạng sốc: Mạch nhanh, huyết áp hạ hoặc huyết áp kẹt (hiệu số huyết áp tâm thu – tâm trương < 20 mmHg), thiểu niệu, vô niệu, đông máu nội mạch rải rác, suy thượng thận, suy đa tạng và có thể tử vong nhanh trong vòng 24h.

Các thể bệnh của viêm màng não mô cầu bệnh nhân đều có thể tử vong. Vì vậy khi có dấu hiệu của bệnh cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

• Tuyên truyền giáo dục sức khỏe cho mọi người, đặc biệt là địa phương có bệnh lưu hành.
• Ở nơi đang có vi khuẩn não mô cầu, cần cách ly người bệnh, mọi người cần đeo khẩu trang, kể cả người bệnh và người lành. Khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đi khám tại các cơ sở khám chữa bệnh càng sớm càng tốt
• Môi trường sống ở nơi có người bệnh cần được phun thuốc diệt vi khuẩn. Các dụng cụ, đồ dùng sinh hoạt của người bệnh cần vệ sinh, tẩy uế thật sạch.
• Vệ sinh nơi ở sạch sẽ, thoáng mát và có đủ ánh sáng.
• Tiêm vắc-xin phòng bệnh: Hiện nay, vắc-xin là cách phòng ngừa hữu hiệu nhất, Bệnh viêm màng não mô cầu có thể ngăn ngừa bằng tiêm vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin phòng viêm màng não do não mô cầu bao gồm 2 loại vắc-xin:

• Vắc-xin Menactra do hãng Sanofi Pasteur của Pháp sản xuất tại Mỹ phòng não mô cầu 4 typ A,C,W135,Y cho trẻ em từ 9 tháng đến người lớn dưới 55 tuổi.
• Vắc-xin Mengoc BC do Viện Finlay Havana, Cuba sản xuất phòng não mô cầu typ B, C cho trẻ em từ 6 tháng đến người lớn dưới 45 tuổi.

Những ưu điểm khi tiêm vắc-xin ngừa viêm màng não mô cầu tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec bao gồm:

• Trước khi tiêm vắc-xin, tất cả khách hàng được khám sàng lọc trước tiêm với các bác sĩ chuyên khoa Nhi – vắc-xin để giúp khách hàng đảm bảo sức khỏe tốt khi tiêm chủng. Bác sĩ sẽ tư vấn các loại vắc-xin phòng bệnh phù hợp với từng lứa tuổi theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới cũng như cách theo dõi phản ứng sau tiêm vắc-xin.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ giúp gia đình yên tâm trong quá trình tiêm chủng.
• 100% đối tượng tiêm chủng được theo dõi và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Phòng theo dõi sau tiêm chủng được trang bị đầy đủ các phương tiện cấp cứu; đội ngũ bác sĩ - điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứu phản vệ nhằm đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra. Ngoài ra, hệ thống Bệnh viện Vinmec luôn luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng để xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn để đảm bảo cho trẻ được tiêm chủng an toàn nhất.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, với tủ lạnh chứa vắc-xin tại mỗi phòng tiêm là tủ lạnh chuyên dụng vẫn có thể đảm bảo nhiệt độ +2 đến +8 độ C khi mất điện trong vòng 24 giờ, nhằm giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Hiện Vinmec đang xây dựng phần mềm có thể kiểm tra lịch sử tiêm của trẻ hoặc đặt lịch nhắc để cha mẹ không quên lịch tiêm chủng của con qua máy tính, điện thoại một cách thuận tiện.
• Thông tin tiêm chủng sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Bác sĩ Nguyễn Hải Hà từng công tác nhiều năm tại Khoa Nhi – Sơ sinh Bệnh viện Thanh Nhàn – Hà Nội và Khoa sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City trước khi đảm nhiệm vị trí là Trưởng đơn nguyên vắc xin thuộc khoa Ngoại trú Nhi bệnh viện Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City như hiện nay.