Cây dương đề có tác dụng gì?

Dương đề là cây thân thảo với bộ rễ khỏe, mọc đứng. Các lá cây dương đề có kích thước khác nhau, lá to nhất sẽ xếp ở dưới gốc và càng lên trên ngọn thì sẽ nhỏ dần.

Hoa của cây dương đề mọc ở trên ngọn, tạo thành từng chùm sát nhau. Cây dương đề phần lớn là tự mọc hoang khắp các ruộng ẩm hoặc chen chúc ở ruộng rau muống, nhiều nhất vào khoảng tháng 1 - 5.

Chủ yếu dùng làm thảo dược sẽ là phần rễ cây dương đề. Có thể thu hoạch quanh năm nhưng rễ cây dương đề chất lượng nhất khi được đào vào tầm thu đông tháng 8 - 10. Cần đào lấy rễ cây già rồi bỏ những phần rễ con lởm chởm, rửa sạch rồi sơ chế. Có thể để nguyên cả rễ cây dương đề hoặc thái mỏng. Rễ cây dương đề tốt nhất là dài khoảng 10 - 20cm với đường kính từ 1-1.5cm. Vỏ ngoài màu vàng nâu hoặc nâu tươi, mặt trong rễ dù cắt theo cách nào cũng sẽ không bằng phẳng, màu vàng nhạt. Mùi thơm của rễ cây dương đề khá đặc biệt, thoang thoảng nhè nhẹ.

Cây dương đề có tính mát, vị đắng và hơi chua nhẹ, đặc biệt là có chứa độc tính. Chủ yếu sử dụng cây dương đề để hỗ trợ thanh nhiệt, thải độc, nhuận tràng và sát trùng.

Các bệnh về hô hấp như viêm mũi, viêm đường hô hấp cũng có thể điều trị bởi chiết xuất dương đề. Cây dương đề còn là loại thảo mộc giúp giảm đau, ngăn chặn sự khuếch tán của vi khuẩn. Hỗ trợ điều trị các bệnh về da, tình trạng thiếu vitamin C, bệnh vàng da hay táo bón. Đặc biệt chiết xuất dương đề còn phản ứng mạnh, diệt những loại nấm ngứa.

Một số phương thuốc trị bệnh mà cây dương đề là nguyên liệu quan trọng như sau:

• Trị ngứa: Trộn rễ cây dương đề đã được dầm nhuyễn với mỡ heo và một chút muối. Bôi trực tiếp hỗn hợp đó lên vùng da mẩn ngứa mỗi ngày.
• Táo bón: Sắc rễ cây dương đề với 1 chén nước. Đun đến khi rút còn 6 phần nước và uống luôn lúc còn nóng.
• Đi ngoài ra máu: Giữ nguyên vỏ của rễ cây dương đề rồi giã nát với gừng. Rang cho đến khi chuyển đỏ rồi tẩm với giấm uống.
• Ung nhọt: Dùng rễ cây dương đề mài với dấm, bôi lên những nốt sưng nhọt.
• Xuất huyết do dị ứng: Sử dụng cây dương đề tươi sắc nước uống. Hoặc nghiền rễ dương đề đã được phơi khô thành bột mịn. Mỗi ngày 2 lần uống, mỗi lần dùng 9gr.
• Viêm amidan cấp tính: Đun 30gr dương đề tươi, chắt lấy nước uống.
• Điều trị trĩ nội, đau nhức: Có thể sử dụng, thêm chính cây dương đề trong khi nấu ăn để hỗ trợ điều trị bệnh. Công thức bao gồm 30gr dương đề tươi nấu với 120gr thịt lợn. Nấu cho đến khi thịt nhừ rồi chắt nước, chỉ ăn phần thịt.
• Mụn trứng cá: Dùng bột dương đề tán mụn ngâm với rượu trong khoảng 10 ngày. Lọc lấy phần nước cốt rồi bôi vào nơi mọc mụn hoặc những vị trí bị ghẻ sẽ đỡ dần.

Có thể dùng cây dương đề dưới các dạng điều chế khác nhau tùy vào mục đích sử dụng như siro, cồn thuốc, trà hay dùng trực tiếp như một loại thuốc đắp.

Mỗi một tình trạng bệnh khác nhau, tùy sức khỏe, độ tuổi, mục đích sử dụng mà người bệnh sẽ dùng ở liều lượng phù hợp. Chính vì thế cần có sự kê đơn cụ thể của bác sĩ trước khi sử dụng dược liệu chiết xuất từ cây dương đề.

Đã có những trường hợp sử dụng chiết xuất dương đề xảy ra phản ứng phụ không mong muốn như tiêu chảy, buồn nôn, kích ứng da, khiến lượng canxi và kali có trong máu giảm đi. Nguy hiểm hơn nữa, do trong dương đề có một lượng độc tính nên nếu sử dụng sai cách và liều lượng có thể dẫn đến đau tim, thậm chí là tử vong.

Nếu thuộc trường hợp dị ứng với bất kỳ thành phần nào có trong cây dương đề hay dị ứng với loại thảo mộc, thực phẩm hay chất bảo quản thì đều cần cẩn thận trước khi quyết định sử dụng cây dương đề. Bệnh nhân bị rối loạn sức khỏe, bệnh đông máu, bệnh thận, tiêu hóa hay bất kỳ bệnh lý nào khác cũng cần tham vấn ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

Chiết xuất từ cây dương đề có thể tương thích cũng tương khắc với các loại thuốc đặc trị khác. Nó có thể làm thay đổi hoạt động của thuốc. Do đó, cần liệt kê chi tiết những loại thuốc bạn đang dùng với bác sĩ trước khi sử dụng cây dương đề trị bệnh. Không được tự ý thay đổi liều lượng hay ngưng sử dụng thuốc đặc trị mà không có sự cho phép của bác sĩ chuyên khoa.