Cách tăng cường hệ miễn dịch tốt nhất là kết hợp nhiều yếu tố như chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, vận động đều đặn, kiểm soát tình trạng căng thẳng và thực hiện tiêm phòng đầy đủ. Việc xây dựng một lối sống lành mạnh không chỉ giúp tăng cường sức khỏe mà còn giúp nâng cao sức khỏe tổng thể tốt hơn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ Nguyễn Duy Bộ, chuyên ngành Hô hấp - Dị ứng - Miễn dịch tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Những điều cần biết về hệ miễn dịch
Hệ miễn dịch hay Immune System, là một mạng lưới phức tạp trong cơ thể con người, có mặt ở khắp nơi như trong hệ tiêu hóa, tủy xương, lá lách, các niêm mạc mỏng ở mũi, họng, bộ phận sinh dục, dưới lớp da và amidan cổ họng.
Với sự phân bố rộng rãi, hệ miễn dịch có khả năng hoạt động không ngừng để bảo vệ cơ thể khỏi các mối nguy hiểm. Bạch cầu miễn dịch là một trong những tế bào quan trọng trong hệ miễn dịch, có nhiệm vụ phát hiện và tiêu diệt vi khuẩn có hại, tạo ra phản ứng miễn dịch.
Khi cơ thể ở trạng thái bình thường và khỏe mạnh, hệ miễn dịch sẽ hình thành một lớp bảo vệ giúp ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh hoặc các tác nhân lạ. Nếu các tác nhân này vượt qua được lớp bảo vệ và xâm nhập vào trong cơ thể, hệ miễn dịch sẽ ngay lập tức phản ứng để tiêu diệt.
Ngoài ra, hệ miễn dịch cũng có khả năng ghi nhớ những căn bệnh đã được ngăn chặn, từ đó làm giảm nguy cơ mắc lại bệnh. Do đó, việc duy trì và áp dụng cách tăng cường hệ miễn dịch là rất quan trọng để giữ gìn sức khỏe.
2. Những dấu hiệu của suy giảm hệ miễn dịch
Khi hệ miễn dịch sản xuất quá ít kháng thể, gây nhiễm trùng, tình trạng này được gọi là suy giảm miễn dịch. Đây là một vấn đề có thể xảy ra ở cả trẻ em và người trưởng thành, thường được phân thành hai dạng chính: suy giảm miễn dịch nguyên phát và suy giảm miễn dịch thứ phát.
- Suy giảm miễn dịch nguyên phát là kết quả của các bệnh di truyền khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng tái diễn, do thiếu hụt các yếu tố miễn dịch cần thiết từ lúc sinh ra.
- Suy giảm miễn dịch thứ phát có thể do các yếu tố bên ngoài gây ra, chẳng hạn như hóa trị, xạ trị hoặc các bệnh lý như tiểu đường, suy dinh dưỡng. Một trong những triệu chứng phổ biến của tình trạng này là nhiễm trùng kéo dài, khó chữa trị.
Ngoài ra, những dấu hiệu suy giảm miễn dịch khác bao gồm:
- Viêm phổi tái phát.
- Viêm và nhiễm trùng các cơ quan nội tạng.
- Rối loạn tạo máu.
- Chán ăn.
- Buồn nôn.
- Chuột rút.
- Tiêu chảy.
- Trong trường hợp nặng hơn có thể phát triển thành viêm khớp dạng thấp hay các bệnh tự miễn.
3. Những cách tăng cường hệ miễn dịch hữu hiệu
3.1 Cách tăng cường hệ miễn dịch tốt nhất là áp dụng chế độ ăn uống hợp lý, giàu dinh dưỡng
Một chế độ ăn uống khoa học và hợp lý, kết hợp với các thực phẩm giàu chất xơ như cải xoăn, quả mâm xôi và bắp cải, sẽ là thực phẩm tăng cường hệ miễn dịch hữu hiệu. Các khoáng chất như kẽm và selen, có trong hạt, động vật có vỏ và một số loại thịt, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động tốt.
Chế độ ăn cân đối, đa dạng, giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất và protein là yếu tố cốt lõi để duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh.
- Các chất chống oxy hóa có trong rau củ quả như vitamin C, E, carotenoid giúp trung hòa các gốc tự do, giảm viêm và bảo vệ tế bào. Vitamin C còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản sinh collagen, tăng cường hàng rào bảo vệ niêm mạc, đặc biệt là đường hô hấp.
- Chất xơ nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột, tạo điều kiện cho sự phát triển của các lợi khuẩn như Lactobacillus, Bifidobacterium. Các lợi khuẩn này không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn sản sinh các chất kháng khuẩn, tăng cường khả năng đáp ứng miễn dịch của cơ thể.
- Protein là nguyên liệu chính để xây dựng và sửa chữa các tế bào bao gồm cả tế bào miễn dịch. Các axit amin thiết yếu từ protein tham gia vào quá trình tổng hợp kháng thể, cytokine và các yếu tố miễn dịch khác. Chất béo không bão hòa đa, đặc biệt là omega-3, có tác dụng chống viêm, giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính và hỗ trợ chức năng thần kinh.
- Ngũ cốc nguyên cám cung cấp vitamin nhóm B, khoáng chất và chất xơ, giúp ổn định đường huyết, giảm viêm và tăng cường sức đề kháng. Việc hạn chế đường tinh chế và đồ uống có ga giúp giảm gánh nặng cho hệ miễn dịch và ngăn ngừa béo phì, một yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh mãn tính.
- Uống đủ nước rất quan trọng để duy trì chức năng của các tế bào, vận chuyển chất dinh dưỡng và loại bỏ độc tố.
3.2 Phơi nắng
Các chuyên gia khoa học cho biết, nếu dành khoảng 10 - 15 phút mỗi ngày để tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, cơ thể sẽ được cung cấp thêm vitamin D. Thiếu hụt vitamin D có thể là nguyên nhân khiến hệ miễn dịch suy yếu và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tự miễn.
3.3 Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi hệ miễn dịch. Nếu thiếu ngủ thường xuyên, nguy cơ viêm nhiễm và mắc bệnh tật sẽ tăng lên. Trong lúc ngủ, các tế bào miễn dịch có thể tập trung vào việc tiêu diệt vi khuẩn và virus gây bệnh. Hơn nữa, giấc ngủ cũng góp phần nâng cao khả năng tạo ra kháng thể ghi nhớ, giúp hệ miễn dịch trở nên mạnh mẽ hơn trong tương lai.
3.4 Ngừng hút thuốc
Một trong những yếu tố quan trọng để có một hệ miễn dịch khỏe mạnh là không hút thuốc và hạn chế tiếp xúc với khói thuốc. Việc hít phải khói thuốc thường xuyên có thể dẫn đến viêm nhiễm và làm hệ miễn dịch phải luôn phục hồi.
3.5 Hạn chế sử dụng rượu
Rượu có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, làm suy yếu các tế bào miễn dịch và gây hại cho niêm mạc hệ tiêu hóa. Rượu còn tác động đến các tế bào T và tế bào bạch cầu, làm giảm khả năng bảo vệ của hệ miễn dịch. Khi đó, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào máu và gây viêm. Do đó, hạn chế bia rượu và các thức uống có cồn là một cách tăng cường hệ miễn dịch mà ai cũng cần biết.
3.6 Kiểm soát căng thẳng
Căng thẳng kéo dài có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, vì vậy việc kiểm soát căng thẳng là điều cần thiết. Việc này giúp giảm thiểu nguy cơ giải phóng Cytokine gây viêm, từ đó giúp hệ miễn dịch khỏe hơn. Tham gia các hoạt động như thiền, tập thở hay các bài tập thư giãn là những cách hiệu quả để giảm căng thẳng.
3.7 Tiêm vắc-xin phòng bệnh đầy đủ
Tiêm vắc-xin là một cách hiệu quả để giảm nguy cơ mắc phải các bệnh nhiễm trùng, bảo vệ cơ thể khỏi những bệnh lý nguy hiểm có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng vắc-xin sẽ hỗ trợ hệ miễn dịch tự nhiên tạo ra khả năng miễn dịch đối với các mầm bệnh nhất định, với sự an toàn tuyệt đối, do đó luôn được coi là cách tăng cường hệ miễn dịch hữu hiệu nhất.
Để có một hệ miễn dịch khỏe mạnh, chúng ta cần chú trọng đến lối sống lành mạnh. Điều này bao gồm việc duy trì chế độ ăn uống cân bằng với nhiều rau củ quả, hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều đường và chất béo bão hòa.
Ngủ đủ giấc cũng rất quan trọng, vì trong khi ngủ, cơ thể sẽ sản sinh ra các tế bào miễn dịch giúp chống lại bệnh tật. Bên cạnh đó, việc tập thể dục đều đặn, kiểm soát căng thẳng hiệu quả và giữ gìn vệ sinh cá nhân cũng góp phần tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
