Xét nghiệm HLA được thực hiện để xác định mức độ phù hợp về mặt tế bào giữa người hiến tặng và người nhận. Dựa vào kết quả xét nghiệm sẽ xác định được khả năng thành công khi thực hiện ghép tạng hoặc ghép tế bào gốc. Do đó, xét nghiệm HLA cần đảm bảo thực hiện nghiêm ngặt. Để hiểu rõ hơn về vai trò, quy trình và ý nghĩa của xét nghiệm này hãy tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Công nghệ cao Vinmec.
1. Khái niệm về HLA và vai trò phương pháp xét nghiệm này
Theo định nghĩa của giới y khoa, HLA là cụm từ viết tắt của Human Leukocyte Antigen, tức kháng nguyên bạch cầu người. Đây là những Glycoprotein được tìm thấy trên hầu hết những tế bào có nhân trong cơ thể mà nhiều nhất là trên bề mặt bạch cầu, còn được coi là nhóm máu của bạch cầu với vai trò gần như tương tự nhóm máu ABO của hồng cầu. HLA giúp phân biệt tế bào giữa người này với người khác.
Xét nghiệm HLA là phương pháp đòi hỏi kỹ thuật cao và bắt buộc phải thực hiện để có thể so sánh, đối chiếu trong các ca ghép tạng, cấy ghép tế bào gốc (như tủy xương) hoặc áp dụng để xác định mối quan hệ huyết thống. Số lượng gen và sự đa dạng biến thể liên quan tới HLA rất lớn, nên trong phần lớn các trường hợp cấy ghép tế bào gốc, bác sĩ có thể thực hiện biện pháp xét nghiệm này đối với anh chị em ruột trong gia đình để tăng xác suất hòa hợp do cùng thừa hưởng nguồn gen từ bố và mẹ.
2. Quy trình thực hiện xét nghiệm HLA
Thông thường để tiến hành xét nghiệm kháng nguyên bạch cầu người, bác sĩ sẽ trích xuất mẫu bệnh phẩm lấy từ máu tĩnh mạch của người bệnh và người hiến. Một số trường hợp khác thì lấy từ dịch khoang miệng, tế bào của phôi thụ tinh trong ống nghiệm hoặc tế bào trong nước ối của sản phụ mang thai. Tuy vậy, tế bào từ nước ối cần trải qua thêm một số bước nuôi cấy và phân tách đúng tế bào của thai.
Sau đó, mẫu bệnh phẩm được phân tách ADN và gửi đến khoa xét nghiệm để tiến hành các bước còn lại. Mẫu ADN được tách ra này cần đạt được những tiêu chuẩn về thể tích và nồng độ để đảm bảo tính chính xác. Ngoài ra, vấn đề bảo mật thông tin kết quả xét nghiệm của cả người hiến lẫn người bệnh rất quan trọng.
3. Các trường hợp cần tiến hành xét nghiệm HLA
Hiện nay, phương pháp xét nghiệm HLA đóng vai trò rất quan trọng cho việc ghép tạng để tránh gặp phải tình trạng thải ghép. Bên cạnh đó là xác định mối quan hệ huyết thống và xét nghiệm nhóm máu ABO và hệ HLA-A, B, D, C, DR, DQ, DP của cả người cho lẫn người nhận để kiểm tra sự phù hợp trong ghép tủy xương. Xét nghiệm HLA cũng được áp dụng đối với một số bệnh lý rối loạn tự miễn dịch để chẩn đoán chính xác, có thể kể đến như:
- DR3 liên quan đến nhược cơ.
- DR4 liên quan đến Lupus ban đỏ hoặc viêm khớp dạng thấp.
- HLA-B27 liên quan đến viêm cột sống dính khớp.
- DW4 liên quan đến bệnh thấp khớp.
- HLA-B51 liên quan đến bệnh Behcet’s.
- B8 liên quan đến Viêm đa dạng Hecpet.
- DQw 8 liên quan đến bệnh đái tháo đường.
- HLA-C 06 liên quan đến bệnh vẩy nến.
- HLA-DR2 liên quan tới bệnh đa xơ cứng.
- Bệnh đái tháo đường týp 1 thành HLA-DQ2 và HLA-DQ8.
4. Khác biệt giữa xét nghiệm kháng nguyên bạch cầu người trong ghép tạng và ghép tế bào gốc
Thông thường, việc xét nghiệm HLA dùng cho trường hợp ghép tạng thì chỉ cần sử dụng kết quả có độ phân giải thấp. Nhưng khi ghép tế bào gốc, mức độ hòa hợp không hoàn toàn, do đó cần yêu cầu kết quả HLA có độ phân giải cao để giảm thiểu được tối đa sự bất đồng giữa người bệnh và người hiến. Như vậy sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ xảy ra biến chứng và tình trạng thải ghép sau khi tiến hành ghép tế bào.
5. Ý nghĩa của HLA trong vấn đề sức khỏe và bệnh tật
HLA có chức năng rất quan trọng trong cảm ứng và điều chỉnh những phản ứng miễn dịch, với phân tử HLA lớp I trực tiếp tham gia vào phản ứng tiêu diệt những tế bào đích có kháng nguyên lạ đặc hiệu như viêm gan B. Phân tử HLA lớp II thì tham gia vào hoạt động tế bào trình diện kháng nguyên, do đó những sản phẩm HLA đã trở thành một phần không thể thiếu trong sức khỏe miễn dịch, có ý nghĩa rất lớn đối với lĩnh vực lâm sàng và di truyền.
Đối với các bệnh lý khác nhau, xét nghiệm HLA được dùng để chẩn đoán hội chứng ngủ rũ, nhiễm bệnh huyết sắc tố, các bệnh ung thư, HIV/AIDS, các bệnh truyền nhiễm, bệnh thận giai đoạn cuối và các bệnh tự miễn. Những người mắc chứng ngủ rũ thường có sự xuất hiện của kháng nguyên HLA - DR2, trong khi người mắc bệnh huyết sắc tố mang kết quả xét nghiệm kháng nguyên HLA A3 và/hoặc B14 dương tính.
Đối với những căn bệnh truyền nhiễm, các phân tử HLA không đáp ứng được yêu cầu liên kết với các Peptide có nguồn gốc từ Protein vi sinh vật để trình diện kháng nguyên cho đại thực bào tiến hành tiêu diệt hoặc yêu cầu hoạt hóa tế bào T để trực tiếp tiêu diệt vi sinh vật đó. Đây là nguyên nhân dẫn đến cơ thể tăng khả năng mắc một căn bệnh truyền nhiễm cụ thể, đặc biệt là HIV/AIDS.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
