Cây thảo quyết minh tốt cho mắt?

Dược liệu thảo quyết minh là những hạt già đã phơi hoặc đã sấy khô của cây thảo quyết minh. Cây có tên khoa học là Cassia obtusifolia L, thuộc họ Đậu (Fabaceae). Cây thảo quyết minh còn có những tên gọi khác như quyết minh, cây muồng, cây đậu ma... Loài cây này mọc hoang dã khắp mọi vùng miền ở Việt Nam. Những đặc điểm nhận biết cây thảo quyết minh bao gồm:

• Là một loại cây bụi nhỏ, chiều cao trung bình từ 0.3 đến 0.9m, cá biệt có cây cao đến 1.5m;
• Lá cây thảo quyết minh mọc so le nhau, thuộc dạng lá kép chẵn có lông chim, gồm 2 - 4 đôi lá chét. Lá chét có hình dạng quả trứng úp ngược, phần đầu lá nở rộng ra, dài 3 đến 5cm, rộng khoảng 15 đến 25mm;
• Hoa màu vàng tươi, mọc ở kẽ lá với số lượng khoảng 1 đến 3 cái;
• Quả là một giáp hình trụ, chiều dài dao động khoảng 12 đến 14cm, rộng 4mm;
• Bên trong quả chứa khoảng 25 hạt hình trụ nhắn hoặc hình tháp, màu nâu nhạt, bề mặt bóng, chiều dài 5 - 7mm, rộng 2.5 - 3mm. Hai đầu hạt vắt chéo, nhìn tương tự viên đá lửa. Hạt thảo quyết minh có vị nhạt, hơi đắng và nhầy. Hai bên cạnh hạt nổi lên thành 2 đường gờ, khi ngâm vào nước hạt sẽ rách ra theo hai đường gờ này.

Tại nước ta, thảo quyết minh mọc hoang rất nhiều nhiều nên tạo nên nguồn cung khá dồi dào. Đặc biệt ở những vùng đồi núi thấp và khu vực trung du mỗi năm có thể thu hoạch lên đến hàng trăm tấn hạt khô cây thảo quyết minh, do đó nhu cầu sử dụng trong nước và đem đi xuất khẩu luôn được đảm bảo đầy đủ.

Vào khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 11 hằng năm, quả chín của cây thảo quyết minh được thu hái về, đem đi phơi khô rồi đập ra lấy hạt, sau đó lại phơi khô lượng hạt này một lần nữa. Mỗi khi sử dụng, người dùng chỉ cần sao trên lửa nhỏ cho đến khi có mùi thơm hoặc tùy theo nhu cầu chữa bệnh mà có thể sao vàng hoặc sao cháy.

Trong dược liệu thảo quyết minh bao gồm 2 nhóm chất chính là Anthranoid và chất béo. Hoạt chất Anthranoid này mang lại tác dụng nhuận tràng rất tốt. Ngoài ra, thành phần hóa học của vị thuốc thảo quyết minh không thể không nhắc đến là Rubrofusarin, một hoạt chất có tác dụng gây độc có mức độ với tế bào ung thư Leukemia thể Lympho P.388 và đồng thời làm giảm hoạt động thần kinh trung ương (an thần).

Ngoài ra, thảo quyết minh còn chữa những hoạt chất khác như chất nhầy, chất protein và các sắc tố.

4.1. Theo Y học cổ truyền

Thảo quyết minh tươi có vị nhạt, hơi đắng, khi được sao vàng sẽ có vị đắng, hơi ngọt, hơi mặn và tính mát. Vậy cây thảo quyết minh tốt cho mắt? Theo y học cổ truyền, loại dược liệu này chủ trị các chứng mất ngủ, đau mắt đỏ, mờ mắt, chảy nước mắt nhiều, táo bón hoặc hắc lào, nấm ngoài da.

4.2. Cây thảo quyết minh có tác dụng gì theo Y học hiện đại

• Tác dụng nhuận tràng: Hoạt chất Anthranoid trong thảo quyết minh có công dụng gia tăng sự co bóp các tế bào cơ trơn đường ruột, giúp tăng cường hoạt động tiêu hóa, giúp việc đi đại tiện dễ dàng hơn do phân mềm không lỏng, giảm đau bụng và trị chứng táo bón hiệu quả;
• Tác dụng an thần: Khi thực nghiệm trên thỏ bằng cách cho uống thảo quyết minh, kết quả chứng minh dược liệu này có tác dụng an thần. Biểu hiện ghi nhận trên điện não đồ bao gồm tăng các thành phần sóng chậm, giảm các sóng nhanh, đồng thời giảm hoạt hóa các tế bào thần kinh của thể lưới và vỏ não;
• Tác dụng diệt khuẩn, kháng nấm: Dạng chiết cồn từ hạt thảo quyết minh giúp ức chế, tiêu diệt các loại vi khuẩn như tụ cầu, trực khuẩn bạch hầu, thương hàn, phó thương hàn... Ngoài ra, cao nước từ thảo quyết minh ức chế hiệu quả một số chủng nấm gây bệnh ngoài da;
• Tác dụng hạ huyết áp, hạ lipid máu: Các nghiên cứu trên động vật thí nghiệm cho kết quả thảo quyết minh đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế hình thành các mảng xơ vữa trên thành động mạch, kiểm soát nồng độ cholesterol toàn phần và triglycerid trong máu và hạ huyết áp;

5.1. Trị chứng khó ngủ, ngủ hay mê, hồi hộp, huyết áp cao

• Nguyên liệu cần chuẩn bị bao gồm 20g thảo quyết minh, 15g mạch môn, 6g tâm sen (sao vàng).
• Sau đó, đem tất cả các thành phần trên đi sắc với nước và lấy nước thuốc uống dần.

5.2. Chữa viêm kết mạc cấp tính, đau mắt đỏ, chảy nước mắt, sợ ánh sáng

• Nguyên liệu bao gồm thảo quyết minh và dã cúc hoa mỗi vị 9g kết hợp cùng mạn kinh tử và mộc tặc mỗi vị 6g.
• Sau đó sắc các nguyên liệu này để lấy nước uống.

5.3. Trị nấm da, hắc lào

• Chuẩn bị các nguyên liệu bao gồm 20g thảo quyết minh, 40 - 50ml rượu và 5ml giấm
• Sau đó đem ngâm kết hợp các nguyên liệu trong khoảng 10 ngày, lấy phần nước thuốc này bôi lên các vị trí da bị hắc lào (lưu ý da đã được rửa sạch sẽ).

5.4. Chữa tăng huyết áp, lipid máu cao, đau đầu, táo bón, giảm cân

Đem dược liệu thảo quyết minh đi sao vàng, giã dập rồi pha với nước sôi. Mỗi ngày chia ra uống 2-3 lần tương tự uống nước chè.

• Loại dược liệu này không nên dùng cho người đang bị tiêu chảy, huyết áp thấp hoặc phụ nữ mang thai.
• Không nên dùng thảo quyết minh liên tục trong thời gian dài vì có thể gây tác dụng phụ nôn ói hoặc tiêu chảy.

Thảo quyết minh là vị thuốc phổ biến ở Việt Nam, được áp dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, giống đa số các vị thuốc khác, người bệnh trước khi sử dụng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các chuyên gia về thảo dược.