Cây thuốc hợp hoan bì có tác dụng gì?

Hợp hoan bì hay còn gọi là cây bạch hoan bì, dạ hợp bì,... là một thảo được quý hiếm được sử dụng trong các bài thuốc đông y từ xa xưa. Vậy cây thuốc hợp hoan bì có tác dụng gì, cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Cây Hợp hoan có nhiều tên gọi như Hợp hoan hoa, Dạ hợp bì, Manh cát bì, Thanh thường bì, Nhung tuyết hoa, Mã anh thụ bì,... và có tên khoa học là Albizia julibrissin. Hợp hoan là loài thực vật có hoa và thuộc họ Đậu. Thân cây hợp hoan thường to, cao hơn 10m, toàn thân nhẵn, từ thân đâm ra nhiều cành nhỏ có góc cạnh.

Lá của cây hợp hoan có màu lục sáng có hình giống như hình lá phượng nhưng dài hơn khoảng gấp đôi. Lá hợp hoan không có lông, cuống lá có thể dài khoảng 6 - 7mm và có tuyến ở mặt dưới. Lá hợp hoan thường sẽ khép lại vào buổi tối. Hoa hợp hoan có màu hồng tím và có hình dáng giống như những chùm lông. Hoa thường mọc ở ngọn nhánh và cuống cụm hoa dài khoảng 3 - 4cm. Mùa hoa của cây hợp bì thường vào tháng 6 - 7. Mùa quả thường vào tháng 9 -11, quả của cây hợp hoan màu nâu đỏ, mỏng, dẹt và thõng xuống dưới, mỗi quả thường dài 9 - 15cm và rộng khoảng 3cm, có chứa khoảng 10 hạt.

Hợp hoan là loài cây có nguồn và được trồng rất nhiều ở Trung Quốc, nhưng ở tại Việt Nam, cây hợp hoan rất hiếm và ít được tìm thấy. Cây hợp hoan có dáng cao lớn và cho ra hoa rất đẹp nên ngoài làm thuốc chữa bệnh thì nó cũng thường được sử dụng để lấy bóng mát hoặc làm cây cảnh.

Hợp hoan bì chính là vỏ của cây hợp hoan. Vỏ của cây có thể được thu hoạch quanh năm và thường xuyên nhất vào mùa hè hoặc mùa thu để tiện cho việc phơi khô. Sau khi đã được phơi khô, chúng sẽ được cạo bỏ lớp vỏ sần và vỏ rêu bên ngoài để thu được vỏ khô. Vỏ cây hợp hoan có hình trụ tròn hay hình bán trụ, độ dày từ 0,1 - 0,3cm và chiều dài khoảng từ 40 - 80 cm. Mặt ngoài của vỏ có màu nâu xám, thường có một số vết nứt nhẹ hoặc vết nhăn dọc nhẹ, hình bầu dục. Mặt trong có màu trắng vàng hoặc màu nâu vàng, nhẵn, với các sọc dọc mảnh. Vỏ có tính chất khô cứng, dễ gãy và giòn, khi cắt ngang sẽ thấy các vảy xơ. Hợp hoan bì thường có vị ngọt, mùi thơm nhẹ, cảm giác hơi se và hăng ở cổ họng khi uống. Để sử dụng làm thuốc, những người thu hoạch thường chọn những cây hợp hoan già tuổi để có thể thu được chất lượng thuốc tốt nhất. Sau khi thu hoạch, thuốc sẽ được bảo quản ở nơi khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát.

Hợp hoan bì có thành phần dược liều là Saponin. Theo Đông y, hợp hoan bì có tính bình, vị ngọt, quy kinh tâm, can, phế, tỳ. Công dụng chính của hợp hoan bì là bổ tỳ ích tâm, trấn tĩnh, an thần, hoạt huyết, chỉ thống, tiêu sưng và liền gân cốt, từ đó giúp:

• Giảm suy nhược thần kinh.
• An thần.
• Hỗ trợ điều trị mất ngủ, ngủ không ngon giấc.
• Giảm tính trạng tâm thần bất ổn, hay sầu muộn.
• Đòn ngã tổn thương.
• Giảm đau nhức xương khớp.
• Hỗ trợ điều trị chứng phế ung, viêm phổi, giảm đau, tiêu độc.
• Giảm ung nhọt.

Trong đó, Hợp hoan bì thường xuyên được sử dụng trong việc điều trị những vấn đề liên quan đến giấc ngủ. Theo y học cổ truyền, hợp hoan bì được quy vào kinh tâm, can, tỳ có tác dụng dưỡng ẩm và điều hòa ngũ tạng. Khi ngũ tạng được thông suốt, làm dịu tâm trí sẽ giúp giải trầm uất, giúp tinh thần minh mẫn và giảm mất ngủ. Bên cạnh đó, y học hiện đại cũng khẳng định về tác dụng của Hợp hoan bì với những bệnh nhân mất ngủ khi thấy thảo dược này có khả năng tăng cường chức năng tế bào thần kinh, làm dịu thần kinh, giảm căng thẳng, hồi hộp và đặc biệt là cải thiện các triệu chứng mất ngủ.

Thông thường, một người có thể sử dụng từ 10 - 15g Hợp hoan bì khô mỗi ngày hoặc có thể dùng 150 - 200g dạng tươi. Hợp hoan bì có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với các cây thuốc khác.

Cách dùng:

• Cho thuốc vào ấm sắc thuốc và đổ vào 300 ml nước ấm.
• Sắc thuốc cho đi khi cạn nước còn khoảng 100 ml, lọc bỏ phần cái.
• Lượng thuốc nước còn lại có thể chia thành 1 - 2 lần uống trong ngày.

Dưới dây là một số bài thuốc có Hợp hoan bì:

Bài thuốc điều trị mất ngủ, suy nhược thần kinh

• Hợp hoan bì 10 g, Toan táo nhân 10g, Bá tử nhân 10 g. Sắc nước uống.
• Hợp hoan bì 20 g, Sinh từ thạch 40 g, Hoàng tinh 16 g, Viễn chí 12 g, Tri mẫu 20 g, Thủ ô đằng 40 g, Toan táo 40 g, Đan sâm 40g, Đương quy 20 g, Ngũ vị 12 g. Đem nghiền chung tạo thành bột mịn và làm thành viên hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần khoảng 8 - 10 g.
• Hợp hoan bì, Đan sâm, Ngũ vị tử đồng lượng. Sắc nước uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 6 - 12 g.

Bài thuốc điều trị u uất mất ngủ, tâm thần không yên

• Hợp hoan bì 15 g, Bá tử nhân 14 g, Bạch thược 20 g, Hổ phách 10 g, Long xỉ 12 g. Sắc nước uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần khoảng 6 - 12 g.

Bài thuốc điều trị viêm phổi lâu ngày không khỏi:

• Hợp hoan bì 15 g, Bạch liễm 15 g. Đem sắc nước uống.

Bài thuốc trị chấn thương gãy xương, giúp xương mau liền lại:

• Hợp hoan bì 40 g, Bạch giới 10 g. Đem nghiền bột. Mỗi lần uống khoảng 6 g, có thể uống với chút rượu ấm trước khi đi ngủ.
• Hợp hoan bì 60 g, Bạch giới 15 g, Tục đoạn 14 g. Đem tán bột. Ngày uống 1 - 2 lần, mỗi lần khoảng 6 g, có thể uống với ít rượu hâm ấm.
• Hợp hoan bì 10g, Bạch liễm 10g. Đem sắc nước uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần khoảng 6 - 12 g.
• Hợp hoan bì 15g. Sắc uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần khoảng 6 - 12g.

Bài thuốc trị vết thương do côn trùng cắn:

• Lấy Hợp hoan bì giã thành bột, sau đó đem chế với dầu và bôi lên vết thương.

Hợp hoan bì là một loại thảo dược khá hiếm và được sử dụng trong điều trị nhiều tình trạng bệnh lý, trong đó phải kể đến những vấn đề liên quan đến mất ngủ. Để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả trong việc dùng Hợp hoan bì, bệnh nhân nên liên hệ với các bác sĩ chuyên khoa, để được thăm khám và chỉ định sử dụng thuốc phù hợp.