Tác dụng của cây đơn kim

Cây đơn kim thường mọc hoang ở bờ ruộng, ven đường hay bãi hoang quanh nhà. Cây phát triển nhanh vào mùa hè nhưng ít ai biết rằng loại cây dại này lại mang đến những lợi ích sức khỏe không ngờ. Vậy cây đơn kim chữa bệnh gì?

Cây kim đơn có tên khoa học là Bidens pilosa L., thuộc họ Cúc (Asteraceae), có tên gọi khác là cúc áo, tử tô hoang hay xuyến chi.

Cây kim đơn thường mọc thành bụi, thẳng, cao 0,5-1m, phân nhánh, thân thảo, thường mọc trong vườn, ven đường, công viên, bờ sông đồng cỏ,...

Lá cây mọc đối nhau có 3 lá chét hoặc trái xoan, cuống lá dài 1-6,5 cm. đầu nhọn, mép lá có răng cưa hai mặt nhẵn.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá hay đầu cành, màu trắng và vàng, rộng 5-15mm. Cây kim đơn ra hoa từ tháng 10, chủ yếu vào mùa hè và thu, hoa có cả cơ quan đực và cái nên được ong thụ phấn.

Quả cây kim đơn hình quả trám màu đen, có 3 cạnh không đều, có lông trắng, kích thước 5-13mm và rộng 1,5mm. Khi chín toàn bộ quả tạo thành 1 nửa hình cầu với các hai tua tủa.

Cây kim đơn ưa sáng và ưa ẩm. Cây con mọc từ hạt vào cuối mùa xuân và sinh trưởng nhanh trong mùa hè, sau ra hoa quả nhiều rồi tàn lụi vào giữa mùa thu. Ở vùng núi, cây kim đơn do mọc muộn nên thời gian tàn lụi của cây kéo dài hơn so với ở đồng bằng. Quả của cây đơn kim có nhiều gai nhỏ, dễ bám vào lông động vật và quần áo người khi tiếp xúc phải, do đó chúng có thể phát tán khắp nơi và trở thành loài cây dại mọc nhiều ở vùng ôn-nhiệt đới.

Cây đơn kim là loài cỏ dại nên thường lấn át các cây trồng. Muốn diệt trừ loài cây này cần loại bỏ khi cây còn nhỏ.

Những lợi ích của cây kim đơn mang lại cho sức khỏe đã được báo cáo như sau:

• Chữa bệnh toàn thân

Những bộ phận như: Thân, hoa, lá, quả của cây đơn kim đều có thể sử dụng để chữa bệnh. Theo Y học cổ truyền việc sử dụng đơn kim riêng lẻ có thể điều trị các bệnh như chữa đau nhức do phong thấp hoặc có thể kết hợp đơn kim với các loại thuốc khác để chữa một số chứng của các bệnh như: Viêm họng do lạnh, đau răng, cam tích ở trẻ nhỏ, dị ứng thời tiết, đau lưng do gắng sức...

Ngoài ra, chiết xuất từ cây đơn kim có chứa các hợp chất có tác dụng kháng khuẩn, đặc biệt với một số vi khuẩn kháng thuốc. Cây đơn kim còn được nghiên cứu trên động vật( chuột) với những lợi ích sức khỏe rõ rệt như chữa tiểu đường, sốt rét, cao huyết áp, chống nấm, chống nhiễm trùng cơ hội, chữa lành vết thương...

• Làm đẹp

Cây đơn kim không chỉ dùng chữa bệnh mà còn có tác dụng dưỡng da do chứa thành phần axit phytanic, có tác động tương tự như retinoids trên da. Retinoid có nguồn gốc từ vitamin A có tác dụng làm tăng sinh lượng collagen, giúp da khỏe khoắn và chống lão hóa.

• Bệnh về tai

Lá của cây đơn kim được sử dụng dưới dạng nước sắc có tác dụng chữa đau tai.Ngoài ra, nhựa cây đơn kim được đưa vào tai để điều trị bệnh viêm tai.

• Bệnh ung thư

Lá khô đơn kim có hoạt tính đồng gây ung thư đối với u thực quản gây ở chuột cống trắng. Nghiên cứu cơ chế tác dụng chống viêm của đơn kim thấy cao cồn ức chế mạnh sự tổng hợp prostaglandin trong thử nghiệm in vitro đối với các chất ức chế cyclooxygenase. Cao methanol của đơn kim có hoạt tính bảo vệ chống phóng xạ đối với tủy xương. Đơn kim còn có tác dụng điều hoà miễn dịch, chống loét và làm giảm huyết áp.

Đơn kim còn được dùng rộng rãi trong y học dân gian một số nước khác để làm giảm đau. Nước sắc, nước hãm, hoặc dịch ép lá chữa ho, sốt, đau thắt ngực, nhức đầu, đái tháo đường, táo bón, tiêu chảy, giun đường ruột, đau dạ dày, đau răng, ngộ độc, đau cơ.

Lá đơn kim nấu nước tắm trị ngứa và đau thấp khớp, vò nát, đôi khi hơ nóng trên lửa, đắp trị viêm, bỏng, các vết thương hoặc vết loét.

• Tác dụng khác

Cây đơn kim còn được sử dụng dưới dạng trà thảo mộc, cũng giống như một loại nước giải khát thông thường có tác dụng điều trị đầy hơi và tẩy giun.

• Cũng giống như các loại thảo mộc khác, cây đơn kim không nên sử dụng cho phụ nữ có thai và người đang cho con bú.
• Hơn nữa, các chất được phân lập từ lá cây đơn kim rất có hại cho da khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, dù rất nhỏ.
• Do đặc tính hút độc nên cây đơn kim thường mọc ở những nơi nhiều khói bụi như nhà máy, khu công nghiệp... nên trước khi dùng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa hoặc bác sĩ đông y để tránh đưa thêm chất độc vào cơ thể.