Xơ gan còn bù và xơ gan mất bù là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Võ Thị Thùy Trang - Bác sĩ Nội soi tiêu hóa, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Xơ gan còn bù và xơ gan mất bù là hai tình trạng lâm sàng của bệnh lý xơ gan. Xơ gan còn bù hay còn gọi là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan, và xơ gan mất bù chính là giai đoạn tiến triển của xơ gan. Ở mỗi giai đoạn, người bệnh sẽ có những biểu hiện và triệu chứng khác nhau.

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh xơ gan có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng đối với sức khỏe, chẳng hạn như báng bụng, phù chân, xuất huyết tiêu hóa, suy thận, nhiễm trùng, thậm chí là ung thư gan.

Xơ gan còn bù là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan và người bệnh thường không biểu hiện ra bất kỳ triệu chứng nào. Trong giai đoạn này, gan vẫn có thể thực hiện được các nhiệm vụ của mình vì chúng vẫn còn đủ các tế bào khỏe mạnh để bù đắp cho các tế bào gan bị tổn thương cùng với các mô sẹo được hình thành do xơ gan. Xơ gan còn bù thường kéo dài trong nhiều năm liền với rất ít dấu hiệu để nhận biết bệnh.

Bệnh xơ gan còn bù thường được chẩn đoán thông qua kiểm tra hoặc xét nghiệm máu theo yêu cầu của bác sĩ. Việc chẩn đoán đóng vai trò vô cùng quan trọng, có thể giúp bệnh nhân phát hiện bệnh xơ gan ngay từ sớm để điều trị kịp thời và ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn. Thậm chí, bạn cũng có thể ngăn chặn hoặc làm chậm lại quá trình tổn thương gan.

Bệnh xơ gan có thể phát triển do một vấn đề về gan hoặc bệnh khác gây nên. Việc điều trị cần phải bắt đầu sớm từ ngay chính nguyên nhân của bệnh xơ gan trước khi các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, chán ăn và giảm cân không kiểm soát được. Sau một khoảng thời gian, các chức năng của gan sẽ hoạt động kém dần, thậm chí không thể thực hiện được nhiệm vụ như bình thường.

Điều quan trọng là phải biết được nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan để có thể lựa chọn được phương pháp điều trị đúng. Các nguyên nhân phổ biến nhất, bao gồm:

• Lạm dụng rượu: Rượu là tác nhân hàng đầu gây hại cho sức khỏe của gan. Khi bạn sử dụng rượu trong một thời gian dài, chúng có thể gây nên những tổn thương ở gan, khiến chức năng gan bị suy giảm nhanh chóng và sớm mắc phải bệnh xơ gan.
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: Nếu bệnh xơ gan của bạn là do căn bệnh này gây ra, bạn có thể cải thiện sức khỏe của gan nhờ vào việc giảm cân và kiểm soát tốt lượng đường trong máu.
• Viêm gan B hoặc C: Đây là nguyên nhân chính gây nên bệnh xơ gan. Bệnh nhân có thể phải sử dụng thuốc để điều trị bệnh, cũng như kiểm soát các triệu chứng của bệnh.

Dưới đây là những phương pháp giúp bạn ngăn ngừa và kiểm soát hiệu quả bệnh xơ gan còn bù, bao gồm:

• Không uống rượu bia hoặc sử dụng các chất kích thích khác
• Sử dụng thuốc theo sự chỉ dẫn của bác sĩ
• Thăm khám định kỳ theo đúng lịch hẹn của bác sĩ
• Bổ sung nhiều chất đạm
• Tránh sự nhiễm trùng, vì bệnh xơ gan khiến cho cơ thể gặp nhiều khó khăn hơn để chống lại chúng
• Tiêm phòng cúm, viêm phổi, viêm gan A và B
• Tham khảo sự tư vấn của bác sĩ nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc không kê đơn như aspirin, acetaminophen hoặc ibuprofen.

Xơ gan mất bù là giai đoạn xuất hiện sau của xơ gan còn bù. Tại thời điểm này, gan của bạn đã có quá nhiều tổn thương, mô sẹo và phát triển rõ rệt các biến chứng.

Bác sĩ có thể chẩn đoán được bệnh xơ gan mất bù thông qua các dấu hiệu hoặc biểu hiện sau của bệnh nhân:

• Vàng da: Tình trạng này xảy ra khi gan không thể thực hiện được chức năng loại bỏ bilirubin, một sản phẩm thoái hóa của porphyrin, có thể gây vàng da hoặc vàng mắt.
• Cổ trướng: Là tình trạng chướng bụng do có nhiều chất lỏng tích tụ trong bụng của bạn.
• Chảy máu do giãn tĩnh mạch: Tình trạng giãn tĩnh mạch xảy ra chủ yếu ở các tĩnh mạch mở rộng. Các dấu hiệu đặc trưng của giãn tĩnh mạch bao gồm phân có màu đen, hắc ín hoặc phân lẫn máu. Đây là một trường hợp khẩn cấp và cần phải được điều trị ngay lập tức.
• Bệnh não gan (HE): Là tình trạng tích tụ các độc tố bên trong não, khiến cho người bệnh cảm thấy bối rối, mệt mỏi cực độ, và gặp khó khăn khi thực hiện các hoạt động hàng ngày như viết, hoặc lái xe.

Bệnh gan cũng có thể dẫn đến bệnh thận, điều này được gọi là hội chứng gan thận (HRS), xuất hiện chủ yếu ở những người mắc bệnh xơ gan tiến triển. Khi bệnh gan gây ra bệnh phổi thường được gọi là hội chứng gan phổi (HPS) hoặc ung thư gan.

Các phương pháp điều trị thường tập trung chủ yếu vào việc ngăn chặn các biến chứng của xơ gan trở nên nghiêm trọng hơn. Bệnh nhân có thể thực hiện các xét nghiệm để theo dõi, hoặc sử dụng thuốc kê đơn từ bác sĩ để kiểm soát các triệu chứng của bệnh, từ đó giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và xử lý các hoạt động hàng ngày dễ dàng hơn.

Để ngăn ngừa và kiểm soát hiệu quả các triệu chứng của bệnh xơ gan mất bù (xơ gan tiến triển), bạn có thể thực hiện theo những phương pháp dưới đây:

• Hạn chế ăn muối nếu bạn bị cổ trướng
• Áp dụng một chế độ ăn uống giàu protein, nhiều calo để tăng cường hoạt động của gan
• Những trường hợp bị cổ trướng có thể uống thuốc lợi tiểu được kê đơn bởi bác sĩ
• Cung cấp đầy đủ nước ngay cả khi bạn bị cổ trướng để tránh tình trạng bị mất nước
• Tiêm phòng cúm, viêm phổi, viêm gan A và B
• Không sử dụng các loại thuốc giảm đau như ibuprofen, đặc biệt là những người bị cổ trướng.
• Từ bỏ rượu bia
• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý
• Sử dụng thực phẩm tươi sạch, ăn chín uống sôi để tránh bị nhiễm trùng
• Thăm khám sức khỏe định kề để theo dõi diễn biến của bệnh
• Nếu việc điều trị không hiệu quả, bạn có thể làm phẫu thuật ghép gan (thay thế gan từ người khỏe mạnh hiến tạng).

Nguồn tham khảo: webmd.com