Nước ép bưởi và một số loại thuốc không trộn lẫn

Bưởi là một loại trái cây có múi, cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, nó có thể tương tác với một số loại thuốc thông thường, làm thay đổi tác dụng trong cơ thể người bệnh khi uống thuốc.

Mặc dù nước ép bưởi và bưởi là một phần của chế độ ăn lành mạnh nhưng không ít bệnh nhân yêu thích loại trái cây này tỏ ra lo ngại về khả năng tương tác của chúng với những thuốc họ đang dùng.

Theo Shiew Mei Huang, Tiến sĩ, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, nước ép bưởi có thể khiến lượng hoạt chất fexofenadine (ví dụ như Allegra thường được sử dụng để làm giảm các triệu chứng của dị ứng theo mùa) đi vào máu ít hơn, làm giảm hiệu quả hoạt động của thuốc. Thay vì thay đổi sự trao đổi chất, nước ép bưởi có thể ảnh hưởng đến các protein trong cơ thể (còn được gọi là chất vận chuyển thuốc. Các protein này giúp di chuyển một loại thuốc vào tế bào của chúng ta để hấp thụ), khiến lượng thuốc đi vào máu ít hơn và thuốc có thể không hoạt động tốt.

Nguyên nhân của những tương tác đó là do thuốc thường được chuyển hóa ở gan và ruột non bởi một nhóm protein chuyên biệt được gọi là cytochrome (CYP3A4 ). Nước ép bưởi có chứa một loại hóa chất gọi là furanocoumarins ngăn chặn hoạt động của CYP3A4, vì vậy thay vì được chuyển hóa, nhiều thuốc đi vào máu và lưu lại trong cơ thể lâu hơn. Kết quả là làm quá nhiều thuốc trong cơ thể của bạn. Tiến sĩ Huang cho biế, lượng enzyme CYP3A4 trong ruột khác nhau ở mỗi người. Một số người có rất nhiều enzym và những người khác chỉ một ít. Vì vậy, nước bưởi có thể ảnh hưởng đến mọi người khác nhau ngay cả khi họ dùng cùng một loại thuốc.Dưới đây là nguyên nhân của những tương tác đó:

Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi dùng thuốc tương tác với bưởi bao gồm: Nhịp tim bất thường, chảy máu dạ dày, đau cơ, suy cơ, tổn thương thận, huyết áp thấp, khó thở, chóng mặt.

Các phản ứng khác có thể xảy ra tùy thuộc vào loại thuốc và nồng độ thuốc trong máu..

3.1. Một số loại thuốc điều trị cholesterol (thường được gọi là statin)

Statin hoạt động bằng cách hạn chế sản xuất tự nhiên của cholesterol. Giúp cải thiện nồng độ lipoprotein trong máu và giảm tỷ lệ tử vong do bệnh tim ở những bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh mỡ máu.

Statin có thể gây tiêu cơ vân và phân hủy mô cơ. Dẫn đến yếu cơ, đau và đôi khi tổn thương thận. Nước ép bưởi làm tăng đáng kể nồng độ 3 loại statin phổ biến làm tiêu cơ vân là:

• Atorvastatin (Lipitor);
• Lovastatin (Mevacor);
• Simvastatin (Zocor).

Một nghiên cứu cho thấy rằng, uống một ly nước bưởi với simvastatin hoặc lovastatin làm tăng nồng độ statin trong máu lên 260%.

Các chế phẩm thay thế cho một số loại thuốc điều trị cholesterol tương tác với bưởi bao gồm: Pravastatin (Pravachol), rosuvastatin (Crestor) và fluvastatin (Lescol).

3.2. Một số loại thuốc huyết áp

Đa phần các loại thuốc huyết áp không bị ảnh hưởng bởi nước ép bưởi trừ 4 loại thuốc sau:

• Thuốc Felodipine;
• Thuốc Nifedipine (Procardia);
• Thuốc Losartan (Cozaar);
• Thuốc Eplerenone (Inspra).

2 loại thuốc đầu tiên trong danh sách này được gọi là thuốc chẹn kênh canxi. Chúng hoạt động bằng cách thay đổi cách các mạch máu sử dụng canxi, làm giãn mạch và giảm huyết áp.

2 loại thuốc cuối cùng trong danh sách này hoạt động bằng cách làm giảm hoạt động của một loại hormone gọi là angiotensin 2, chất này làm tăng huyết áp một cách tự nhiên.

Một nghiên cứu cho thấy, nồng độ nifedipine trong máu tăng đáng kể khi uống khoảng 2 cốc (500ml) nước ép bưởi. Việc này dẫn đến giảm huyết áp nhanh chóng, có thể nguy hiểm nếu không được giám sát. Losartan (Cozaar) bị ảnh hưởng bởi nước ép bưởi dẫn đến giảm tác dụng, không còn khả năng hạn chế khả năng kiểm soát huyết áp. Eplerenone hoạt động tương tự như losartan, nhưng mức độ của nó tăng lên khi dùng chung với bưởi. Nồng độ eplerenone quá cao có thể gây ra quá nhiều kali trong máu, có thể cản trở nhịp tim.

Các chế phẩm thay thế cho một số loại thuốc huyết áp tương tác với bưởi bao gồm: Spironolactone (Aldactone), một loại thuốc tương tự như losartan và eplerenone. Amlodipine (Norvasc) là một chất chẹn kênh canxi như felodipine và nifedipine.

3.3. Nhóm thuốc điều trị nhịp tim

Nước ép bưởi ảnh hưởng tới 2 loại thuốc điều trị nhịp tim sau, tương tác có thể đặc biệt nguy hiểm gồm:

• Thuốc Amiodarone;
• Thuốc Dronedarone (Multaq).

Một nghiên cứu đã cho 11 người đàn ông đang được sử dụng amiodarone uống một ly nước bưởi (khoảng 300 mL). Mức độ tương tác thuốc tăng lên đến 84%, so với những người không uống.

Mặc dù 2 loại thuốc này đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý sức khỏe của bệnh nhân rối loạn nhịp tim, nhưng những thay đổi liên quan đến bưởi tương tác với những loại thuốc này đôi khi gây ra những thay đổi nhịp tim nguy hiểm.

3.4. Nhóm thuốc chống nhiễm trùng

Các loại thuốc chống nhiễm trùng khác nhau về hoạt động và sự phân hủy của chúng trong cơ thể.

Mặc dù thuốc chống nhiễm trùng là một trong những loại thuốc đa dạng nhất về chủng loại, nhưng chỉ có một số loại thuốc có các tương tác quan trọng với bưởi gồm:

• Thuốc Erythromycin;
• Thuốc Rilpivirine và các loại thuốc kháng HIV liên quan;
• Thuốc Primaquine và thuốc chống sốt rét liên quan;
• Thuốc Albendazole.

Erythromycin được sử dụng để điều trị một số loại nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Một nghiên cứu so sánh nước ép bưởi với nước ở những bệnh nhân dùng erythromycin cho thấy nước ép làm tăng nồng độ thuốc trong máu lên 84%. Mức độ quá cao của thuốc này có thể gây loạn nhịp tim.

Nước ép bưởi cũng làm tăng nồng độ thuốc điều trị HIV rilpivirine và maraviroc, ngoài các thuốc trị sốt rét liên quan đến primaquine. Tương tác có thể ảnh hưởng đến nhịp tim và chức năng hoạt động của cơ thể người bệnh.

Bởi lý do các thuốc kháng sinh thường được sử dụng trong khoảng thời gian giới hạn nên tránh ăn bưởi khi đang sử dụng những loại thuốc này.

Các chế phẩm thay thế một số loại thuốc chống nhiễm trùng tương tác với bưởi bao gồm: Clarithromycin là thuốc cùng nhóm với erythromycin không tương tác với bưởi. Doxycycline vừa là thuốc kháng sinh vừa là thuốc trị sốt rét cũng không tương tác với bưởi.

3.5. Nhóm thuốc điều trị tâm trạng

Hầu hết các loại thuốc chống trầm cảm và chống lo âu đều an toàn khi sử dụng với bưởi. Tuy nhiên, có một số loại tương tác bao gồm:

• Thuốc Quetiapine;
• Thuốc Lurasidone (Latuda);
• Thuốc Ziprasidone (Geodon);
• Thuốc Buspirone (Buspar);
• Thuốc Diazepam (Valium);
• Thuốc Midazolam (Versed);
• Thuốc Triazolam (Halcion).

Các loại thuốc như quetiapine và lurasidone được sử dụng để điều trị các rối loạn tâm trạng và rối loạn hành vi. Mức độ tăng của các loại thuốc này có thể gây ra thay đổi nhịp tim hoặc buồn ngủ.

Diazepam, midazolam, triazolam là những thuốc an thần đôi khi được sử dụng cho các cơn hoảng sợ hoặc các dạng lo lắng. Một nghiên cứu đã so sánh một số loại thuốc này ở chín bệnh nhân, một vài người trong số họ đã ăn bưởi. Nó chỉ ra rằng, bưởi có thể làm tăng tác dụng của các loại thuốc này, dẫn đến buồn ngủ quá mức.

3.6. Nhóm thuốc chống đông máu

Thuốc làm loãng máu được sử dụng để điều trị hoặc ngăn ngừa cục máu đông. Một số trong số họ bị ảnh hưởng bởi bưởi, bao gồm:

• Thuốc Apixaban (Eliquis);
• Thuốc Rivaroxaban (Xarelto);
• Thuốc Clopidogrel (Plavix);
• Thuốc Ticagrelor (Brilinta).

Clopidogrel phụ thuộc vào CYPs - protein mà bưởi giới hạn - hoạt động. Vì vậy, nó trở nên kém hoạt động hơn khi trộn với bưởi.

Một nghiên cứu trên 7 bệnh nhân dùng clopidogrel với 200ml nước ép bưởi hoặc nước cho thấy sự hoạt hóa của thuốc với nước ép bưởi thấp hơn. Tuy nhiên, khả năng chống đông máu của thuốc không bị ảnh hưởng. Ngược lại, bưởi làm tăng nồng độ trong máu của các loại thuốc khác trong danh sách này, có thể dẫn đến chảy máu.

Các chế phẩm thay thế cho một số loại thuốc chống đông máu tương tác với bưởi bao gồm: Warfarin (Coumadin) được sử dụng cho các mục đích tương tự như apixaban và rivaroxaban. Trong khi warfarin nhạy cảm với thực phẩm có chứa vitamin K, sự hoạt hóa của nó không bị ảnh hưởng bởi bưởi

3.7. Nhóm thuốc giảm đau

3 loại thuốc giảm đau bị ảnh hưởng bởi nước ép bưởi bao gồm:

• Thuốc Fentanyl;
• Thuốc Oxycodone;
• Thuốc Colchicine.

Fentanyl và oxycodone là thuốc giảm đau gây mê. Mặc dù nồng độ trong máu của họ chỉ bị ảnh hưởng nhẹ bởi một lượng nhỏ bưởi, nhưng nó có thể thay đổi thời gian chúng tồn tại trong cơ thể.

Colchicine là một loại thuốc cũ được sử dụng để điều trị bệnh gút. Nó được xử lý bởi CYPs và có thể tương tác với bưởi. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2012 chỉ ra rằng uống 240mL nước bưởi chỉ có tác động tối thiểu đến mức độ hoạt động của thuốc.

Các chế phẩm thay thế cho một số loại thuốc giảm đau tương tác với bưởi bao gồm : Morphine và Dilaudid.

3.8. Nhóm thuốc điều trị rối loạn cương dương và tuyến tiền liệt

Một số nhóm thuốc điều trị rối loạn cương dương và tuyến tiền liệt đáng được chú ý liên quan đến tương tác với quả bưởi là:

• Thuốc Sildenafil (Viagra);
• Thuốc Tadalafil (Cialis);
• Thuốc Tamsulosin (Cây lanh);
• Thuốc Silodosin (Rapaflo).

Các loại thuốc điều trị rối loạn cương dương như sildenafil và tadalafil hoạt động bằng cách làm giãn mạch máu, làm tăng lưu lượng máu đến cương cứng. Bởi vì các mạch máu khác cũng giãn ra với các loại thuốc này, nồng độ trong máu của các loại thuốc này do bưởi gây ra tăng lên có thể làm giảm huyết áp.

Hơn nữa thuốc điều trị tuyến tiền liệt như tamsulosin cúng có thể làm tăng chóng mặt và huyết áp thấp khi dùng chung với bưởi.

Các chế phẩm thay thế cho một số loại thuốc điều trị rối loạn cương dương và tuyến tiền liệt tương tác với bưởi bao gồm: Một nhóm thuốc điều trị u xơ tuyến tiền liệt khác, bao gồm Finasteride và dutasteride, không bị ảnh hưởng đáng kể bởi bưởi.

Uống thuốc vào thời điểm khác với khi uống nước bưởi sẽ không ngăn được sự tương tác. Tác dụng của nước ép bưởi đối với một số loại thuốc có thể kéo dài hơn 24 giờ. Vì vậy, ngay cả khi bạn dùng thuốc chỉ uống một lần mỗi ngày, vẫn nên tránh uống bưởi và nước ép bưởi trong suốt thời gian điều trị.

Trong một số trường hợp, bạn có thể uống nước bưởi với số lượng ít hơn, vì vậy bạn nên làm theo hướng dẫn cho từng loại thuốc riêng lẻ hoặc hỏi bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn.

Điều quan trọng bạn cần nhớ là dù bạn chỉ ăn 1 vài múi bưởi và khoảng 1 ly nước ép bưởi cùng cũng đủ để thay đổi nồng độ thuốc trong máu. Và một số loại thuốc này có thể ảnh hưởng hoặc có tác dụng phụ khi tiếp xúc với bưởi.

Nếu bạn đang dùng thuốc có tương tác với bưởi, hãy chuyển sang chế phẩm thay thế hay ngừng tiêu thụ bưởi. Trong trường hợp gặp phải những tác dụng phụ nguy hiểm khi thuốc tương tác với bươi, hãy thông báo cho bác sĩ ngay.

Nguồn tham khảo: fda.gov, drugs.com, healthline.com