Làm gì khi bị nấm miệng ở trẻ?

Nấm miệng ở trẻ là một trong những bệnh lý phổ biến ở trẻ dưới 1 tuổi, trong đó hay gặp nhất là nấm miệng ở trẻ sơ sinh. Trẻ bị nấm miệng xuất hiện những đốm trắng, giai đoạn đầu khu trú ở đầu lưỡi và sau đó dần dần lan rộng khắp khoang miệng. Trẻ bị nấm miệng thường kèm theo mất vị giác, dẫn đến bỏ ăn hoặc quấy khóc vô cớ...

Biểu hiện đặc trưng của bệnh nấm miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là các mảng hình tròn, màu trắng trên lưỡi và trong khoang miệng, đồng thời xuất hiện những cục trong lưỡi, vòm họng, mặt trong má và cả môi. Sau khi vệ sinh bằng cách rơ lưỡi sẽ để lại những nốt đỏ. Nấm miệng ở trẻ ban đầu thường không gây đau đớn, nhưng nếu không can thiệp điều trị kịp thời sẽ lây lan rất nhanh, từ đó dẫn đến nhiều cảm giác khó chịu, đặc biệt là khiến bé đau khi bú. Vì vậy, trẻ bị nấm miệng thường hay quấy khóc do đau, kèm theo bỏ bú hoặc một số vấn đề khác như viêm họng, nặng hơn là viêm phổi hoặc tiêu chảy...

Nấm miệng ở trẻ hình thành do sự phát triển mấy kiểm soát của vi nấm Candida albicans. Ở điều kiện bình thường, loại vi nấm này tồn tại trong cơ thể và chung sống hài hòa. Tuy nhiên, khi gặp một điều kiện thuận lợi nào đó chúng sẽ phát triển quá mức và gây bệnh nấm miệng ở trẻ.

Những yếu tố nguy cơ sau đây sẽ thúc đẩy vi nấm phát triển và khiến trẻ bị nấm miệng:

• Lạm dụng kháng sinh: Trẻ dưới 1 tuổi phải sử dụng nhiều loại thuốc, trong đó đặc biệt là lạm dụng kháng sinh, rất dễ dẫn đến tình trạng mất cân bằng chức năng miễn dịch. Hậu quả là các loại vi sinh vật có hại, trong đó có nấm Candida Albicans, có điều kiện thuận lợi để tấn công cơ thể và gây ra bệnh nấm miệng ở trẻ;
• Khả năng đề kháng kém: Những bé sinh non, nhẹ cân hoặc thường xuyên ốm vặt... thường có sức đề kháng yếu do hệ miễn dịch suy giảm sẽ có nguy cơ mắc các bệnh do vi khuẩn hay vi nấm cao hơn trẻ bình thường, đặc biệt là những trẻ suy dinh dưỡng hoặc thường xuyên sử dụng Corticoid đường hít để điều trị hen phế quản sẽ có nguy cơ rất cao nhiễm nấm miệng;
• Nhiễm nấm từ bà mẹ: Những trường hợp bà bầu bị nhẫm nấm sinh dục có nguy cơ lây bệnh cho trẻ sơ sinh trong quá trình sinh con. Cụ thể hơn khi sinh đường âm đạo, bé sẽ đi ra khu vực nhiễm nấm nên có nguy cơ rất cao hình thành bệnh nấm miệng. Bên cạnh đó, một số trường hợp trẻ bị nấm miệng từ đầu ti của người mẹ trong quá trình bú sữa;
• Vệ sinh kém: Cơ thể trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh, còn rất non yếu với hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện nên bất cứ yếu tố nào không tốt đều có thể làm con bị bệnh. Những trẻ bú bình bị đóng cặn trong khoang miệng, nếu không vệ sinh sạch sẽ có nguy cơ nấm miệng rất cao. Hoặc những trẻ thường xuyên sử dụng ti giả hoặc ngậm nướu vốn đã bị nhiễm nấm mà không được vệ sinh kỹ lưỡng sẽ dễ dàng dẫn đến bệnh nấm miệng.

Nấm miệng ở trẻ là căn bệnh thường gặp, đặc biệt là trẻ nhũ nhi. Câu hỏi được nhiều phụ huynh đặt ra là bệnh nấm miệng ở trẻ có nguy hiểm không và có tự khỏi được không?

Để trả lời thắc mắc này, chúng ta cần tìm hiểu các giai đoạn tiến triển của bệnh nấm miệng ở trẻ. Theo bác sĩ, bệnh lý này được chia thành 2 giai đoạn, bao gồm:

• Giai đoạn nhẹ: Trẻ chỉ xuất hiện các mảng trắng trên lưỡi, khi vệ sinh sạch để lại các nốt đỏ và gây chảy máu. Một số trường hợp có thể xuất hiện những vết nứt nhỏ ở khóe miệng và bé thường có biểu hiện quấy khóc và/hoặc bỏ bú;
• Giai đoạn nặng: Vi nấm trong miệng đã lây lan sang các cơ quan khác, trong đó hay gặp là xuống họng gây viêm họng khiến trẻ khó nuốt và hay nôn trớ hoặc lan xuống thanh quản gây khàn tiếng. Một số trẻ nặng hơn khi vi nấm phát triển quá mạnh sẽ dẫn đến các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới (như viêm phế quản, viêm phổi) hoặc nhiễm trùng tiêu hóa gây tiêu chảy...

Vậy khi nào trẻ bị nấm miệng cần được điều trị? Theo các chuyên gia, nấm miệng ở trẻ trong giai đoạn đầu còn ở mức độ nhẹ nên nếu cha mẹ áp dụng các phương pháp điều trị đúng cách sẽ giúp trẻ nhanh chóng khỏi bệnh sau 1-2 tuần. Cần lưu ý bệnh lý này do vi nấm gây ra nên không thể tự khỏi mà phải điều trị bằng các loại thuốc kháng nấm như Nystatin, đồng thời có biện pháp phù hợp để diệt sạch các chân nấm bám sâu trong niêm mạc miệng. Vấn đề quan trọng là khi phát hiện trẻ có dấu hiệu nấm miệng thì ba mẹ cần nhanh chóng đưa con đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế uy tín để khám và điều trị kịp thời.

Trẻ bị nấm miệng cần được điều trị ngay từ giai đoạn sớm để tránh tình trạng bệnh nặng hơn với những biến chứng khó lường. Phụ huynh cần lưu ý vi nấm trong khoang miệng ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tiêu hóa của con nên việc điều trị càng sớm càng tốt.

Đa phần các trường hợp trẻ bị nấm miệng thể nặng đều được bác sĩ kê đơn thuốc điều trị, thường là các loại thuốc kháng nấm như Nystatin hay Miconazole. Do cơ thể trẻ nhỏ còn non yếu nên việc sử dụng thuốc phải tuân thủ nghiêm ngặt, trong đó quan trọng là đường dùng và liều dùng. Việc điều trị nấm miệng ở trẻ bằng thuốc tại nhà cần được cha mẹ phối hợp và thực hiện đúng theo hướng dẫn của bác sĩ. Đặc biệt là cách chấm thuốc vào miệng cho bé để làm sạch các mảng bám của vi nấm.

Lưu ý: Thuốc kháng nấm chỉ được bác sĩ chỉ định sử dụng trong một thời gian nhất định để hạn chế tình trạng mất cân bằng hệ miễn dịch.

Một số vấn đề cần lưu ý về cách chăm sóc để trẻ bị nhiễm nấm nhanh khỏi bệnh:

• Cha mẹ chỉ nên sử dụng gạc rơ lưỡi loại mềm, không mủn và không lưu lại những sợi bông trong miệng trẻ;
• Cha mẹ phải rửa tay sạch sẽ trước khi rơ lưỡi cho con, đồng thời gạc phải được tẩm nước muối sinh lý hoặc dung dịch NaHCO3... để diệt khuẩn trước khi chấm thuốc kháng nấm;
• Tuyệt đối không cạo các vảy trắng trên lưỡi để tránh gây chảy máu;
• Không tự ý dùng thuốc kháng nấm khi trẻ bị nhiễm nấm chưa được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa;
• Không hôn con trong thời gian nhiễm nấm để tránh bị lây nấm từ miệng bé.

• Cha mẹ nên thường xuyên rơ lưỡi cho con để khoang miệng luôn trong trạng thái sạch sẽ và khiến vi nấm không có nơi trú ẩn. Đặc biệt, trẻ cần được vệ sinh răng miệng và lưỡi đúng cách sau mỗi bữa ăn.
• Với những trẻ dưới 1 tuổi còn đang bú mẹ, quá trình điều trị nấm miệng ở trẻ phải kết hợp điều trị ở cả người mẹ để hạn chế tình trạng lây nhiễm chéo và tái phát bệnh.
• Để tăng cường sức đề kháng thì trẻ nhỏ nên được ưu tiên bú mẹ thay vì uống sữa công thức.
• Một lưu ý cực kỳ quan trọng là cha mẹ tuyệt đối không cho con sử dụng tùy tiện các loại thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là thuốc kháng sinh.

Có thể thấy, nấm miệng ở trẻ là căn bệnh phổ biến, đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho sức khỏe vốn đã yếu ớt của bé. Vì vậy, phụ huynh cần đặc biệt lưu ý theo dõi sức khỏe của con. Khi phát hiện bất cứ dấu hiệu nào bất thường thì nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để thăm khám, chẩn đoán bệnh và có hướng điều trị kịp thời nhằm đem lại hiệu quả cao nhất.