Chăm sóc da ở bệnh nhân ghép thận

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Thu Hằng - Bác sĩ Da Liễu - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Chăm sóc da là điều rất quan trọng đối với tất cả mọi người, đặc biệt là những bệnh nhân đã được ghép thận. Vì chế độ dùng thuốc có thể gây nên tình trạng suy giảm miễn dịch làm cho bệnh nhân ghép thận dễ bị bệnh lý ở da hơn. Bài viết này sẽ cung cấp một số thông tin về việc chăm sóc da ở bệnh nhân ghép thận.

Do chế độ dùng thuốc, yếu tố quan trọng đối với sự thành công của ca cấy ghép thận cũng như sự tồn tại lâu dài của nó, các tế bào miễn dịch chuyên biệt trong da người bệnh đang dần bị suy giảm. Điều này có nghĩa là một số bệnh nhiễm trùng có thể phát triển trên da mà hệ thống miễn dịch nói chung sẽ ức chế và các tế bào đang trải qua sự thay đổi thành tế bào ung thư để phản ứng với ánh nắng mặt trời có thể không được nhận biết và bị tiêu diệt.

Không thể nhấn mạnh rằng, ánh nắng mặt trời gây nguy hiểm cho tất cả chúng ta. Do sự mất mát của tầng ozon và "hiệu ứng nhà kính", tất cả chúng ta đang bị tấn công bởi ngày càng nhiều ánh sáng cực tím. Tất cả những cảnh báo chung về ung thư da phải được mọi người thực hiện nghiêm túc, đặc biệt là những bệnh nhân cấy ghép thận.

Lực gây hại trong ánh sáng mặt trời là tia cực tím (UV). Điều này được chia thành 3 quang phổ: UVC, UVB và UVA. Xung quanh trái đất có 2 tầng, tầng bình lưu và tầng ozon. Các cường độ khác nhau của tia UV có thể xuyên qua.

Mặc dù phổ UVC có nguy cơ lớn nhất gây ung thư, nhưng tầng ozon ngăn không cho UVC đi qua bầu khí quyển.

Các loại thuốc mà bạn đang dùng để giữ cho thận hoạt động và ngăn ngừa đào thải là thuốc ức chế miễn dịch. Về lâu dài, những chất này được hấp thụ vào da, làm giảm phản ứng miễn dịch.

Trong khi đó, ánh nắng mặt trời xuyên qua lớp biểu bì (lớp ngoài cùng) của da và liên tục bắn phá các tế bào đang phát triển, gây ra những thay đổi trên chúng. Trong suốt cuộc đời của bạn, thiệt hại này được sửa chữa ở một mức độ nhất định bởi các tế bào bạch cầu lưu thông trong dòng máu và tiêu diệt các tế bào bất thường. Tuy nhiên, khi có sự cố trong hệ thống đó thì ung thư da có thể phát sinh. Do ức chế miễn dịch, các tế bào bạch cầu của bạn bị hạn chế và ít tế bào bất thường bị phá hủy hơn. Điều này có nghĩa là mức độ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thấp hơn bình thường có khả năng gây ung thư da.

Đây là lý do tại sao tất cả những bệnh nhân đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch cần tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Do đó việc, chăm sóc bệnh nhân ghép thận để tránh ánh nắng mặt trời là rất quan trọng.

Bất chấp những cảnh báo trên, không phải tất cả các vấn đề về da đều có khả năng gây ung thư. Do chế độ dùng thuốc, bệnh nhân cấy ghép thận rất dễ bị nhiễm trùng da. Một bệnh phổ biến là nhiễm trùng nấm gây ra các mảng nhợt nhạt hoặc sẫm màu, đốm. Điều này rất dễ điều trị, nhưng là một dấu hiệu không tốt của việc giảm khả năng miễn dịch.

Một bệnh da khác thường thấy ở bệnh nhân cấy ghép thận là mụn cóc thông thường. Mụn cóc do nhiều loại vi-rút gây ra và ở bệnh nhân cấy ghép phải mất một thời gian dài mới biến mất do hệ thống miễn dịch suy giảm. Một số mụn cóc rất dễ lây lan và có thể lây lan bất cứ nơi nào trên cơ thể chỉ bằng cách gãi. Tuy nhiên, chúng có thể dễ dàng điều trị nhưng cần lưu ý sớm để không gây ra nguy hiểm.

Trong một số trường hợp, mụn cóc do vi-rút u nhú gây ra nếu để lâu và tiếp xúc với ánh nắng mặt trời sẽ phát triển thành ung thư da. Do đó, điều trị sớm là đáng giá và ít gây chấn thương hơn nhiều so với giai đoạn sau.

Bất kỳ thay đổi nào trên da cũng cần được theo dõi cẩn thận. Dày sừng do nắng hoặc đốm nắng là tình trạng tiền ác tính cần được điều trị. Chúng thường được tìm thấy trên các vị trí tiếp xúc như mu bàn tay, mặt hoặc da đầu.

Các đốm nắng có thể không hoạt động trong 10 đến 20 năm, nhưng cuối cùng chúng được kích hoạt bởi mặt trời. Vào mùa đông, chúng có thể trở nên tốt hơn, nhưng ngay khi bạn ra ngoài vào mùa hè, chúng sẽ sưng lên và hoạt động nhiều hơn. Một khi chúng lớn hơn 1cm về chiều ngang thì sẽ trở nên nguy hiểm vì có nhiều nguy cơ phát triển thành ung thư thực sự.

Những thay đổi này phổ biến hơn nhiều ở những bệnh nhân cấy ghép, biểu hiện rõ ràng ở độ tuổi sớm hơn so với dân số bình thường, bởi vì khả năng miễn dịch giảm làm tăng nhanh hiệu ứng.

Nếu không được điều trị trong một thời gian dài, dày sừng cuối cùng sẽ phát triển thành ung thư biểu mô tế bào vảy xâm lấn, sau đó có thể lan rộng khắp cơ thể và cuối cùng giết chết bạn. Tuy nhiên, giống như hầu hết các tình trạng da, chúng có thể được điều trị ở giai đoạn đầu mà ít gây khó chịu.

Dạng khối u da phổ biến nhất tại Anh là ung thư biểu mô tế bào đáy, thường gặp ở những người già, nhưng ngày càng trẻ hóa. Bản thân chúng không nguy hiểm bởi không lây lan khắp cơ thể như ung thư da.

Nốt ruồi là triệu chứng trên da dễ nhận biết và có thể nguy hiểm. Bởi các chất ức chế miễn dịch, bệnh nhân cấy ghép thận có nhiều nguy cơ bị nốt ruồi phát triển thành trạng thái ác tính.

Khi nốt ruồi trưởng thành, các tế bào phát triển, rơi sâu hơn vào da và tích tụ lại, làm da hơi phồng ra, trở nên sần sùi. Khi một nốt ruồi phát triển hơn nữa, các tế bào rơi hoàn toàn vào phần sâu hơn của da, tạo ra một khối lượng lớn tế bào hoàn toàn cách xa lớp biểu bì bên trên (lớp ngoài). Do đó, cầm chăm sóc da ở bệnh nhân ghép thận để nốt ruồi không phát triển thành ác tính.

Bên cạnh đó, bạn phải cẩn thận nếu có nốt ruồi phẳng hoặc hơi nhô lên. Khi một nốt ruồi thay đổi và các tế bào trở nên ác tính, nó sẽ phát triển dọc theo bề mặt da, thường là theo cách không đều. Từ một nốt ruồi thông thường có hình tròn hoặc hình bầu dục, một cánh tay nhỏ hoặc một vài cánh tay, phát triển và hình dạng của nó trở nên bất thường. Các tế bào ung thư này cũng thay đổi khả năng sản xuất sắc tố. Trong nốt ruồi, bạn có thể có các biến thể về màu sắc, một màu nâu, một màu nhạt. Đây là những thay đổi quan trọng nhất cần tìm.

Tất nhiên, không phải mọi vết nâu đều là nốt ruồi. Một mảng tối lan rộng trên da xuất hiện nhiều sau khi sinh, thường ở giai đoạn thanh thiếu niên và cuối cùng có thể lan xuống cánh tay là hoàn toàn lành tính và không có gì đáng lo ngại.

Mụn cóc do tuổi tác rất phổ biến ở khắp mọi nơi trên cơ thể, đặc biệt là ở lưng và ngực. Chúng trông giống như những miếng vải nhỏ đã được ép vào da. Chúng gây ra rất nhiều vấn đề, nhưng hoàn toàn lành tính và không có gì đáng lo ngại.

Như với tất cả các bệnh tật, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Do đó, việc chăm sóc da ở bệnh nhân ghép thận cần thực hiện như sau:

• Kiểm tra da thường xuyên và nếu bạn thấy bất kỳ điều gì đáng ngờ, hãy đến bác sĩ da liễu.
• Khi bạn ra ngoài, đặc biệt là từ tháng 3 đến tháng 10, bạn nên luôn mang kem chống nắng có chỉ số SPF 50.
• Ngay cả khi ở trong bóng râm, bạn vẫn dễ bị tổn thương do ánh nắng mặt trời, vì vậy hãy chú ý đến cách ăn mặc. Đội mũ hoặc một số vật dụng che đầu khác, đặc biệt là những người đàn ông có ít tóc trên đầu.
• Nếu bạn lái xe, hãy đeo găng tay vào mùa hè để giảm ảnh hưởng của mặt trời lên mu bàn tay.
• Đừng bao giờ tắm nắng, dù điều này có thể hấp dẫn đến mức nào. Một làn da rám nắng “khỏe mạnh” hoàn toàn không tốt cho sức khỏe.
• Tham khảo ý kiến ​​bác sĩ đa khoa nếu bạn nghi ngờ về bất cứ điều gì trên da, bác sĩ sẽ giới thiệu bạn đến bác sĩ da liễu.

Tóm lại, chăm sóc da là điều rất quan trọng đối với tất cả mọi người, đặc biệt là những bệnh nhân đã được ghép thận. Bởi chế độ dùng thuốc có thể gây nên tình trạng suy giảm miễn dịch làm cho bệnh nhân ghép thận dễ bị bệnh lý ở da hơn.

Nguồn tham khảo: kidney.org.uk, kidney.org