Hướng dẫn chăm sóc người bệnh sau ghép tế bào gốc

Ghép tế bào gốc là một kỹ thuật cao trong điều trị các bệnh lý máu ác tính. Để một ca ghép thành công, không chỉ phụ thuộc vào kỹ thuật ghép mà chế độ chăm sóc sau ghép tế bào gốc cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Dưới đây là những lưu ý sau khi ghép tế bào gốc.

Ghép tế bào gốc có thể là phương pháp điều trị cứu sống cho bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu, ung thư hạch, đa u tủy hoặc một số rối loạn liên quan đến máu.

Sau ghép tế bào gốc, bệnh nhân có thể gặp các phản ứng mô ghép chống chủ gây các biến chứng như: Nôn ói, chán ăn, mệt mỏi, tiêu chảy, nhiễm siêu vi, xuất huyết, viêm gan... nếu không đảm bảo tuân thủ việc theo dõi, chăm sóc sau ghép.

2.1 Tuân thủ chế độ dùng thuốc

Bệnh nhân được xuất viện sau ghép tế bào gốc cần đảm bảo tuân thủ việc uống thuốc theo chỉ định để ngăn ngừa những biến chứng có thể gặp sau phẫu thuật:

• Uống đúng thuốc, đúng liều, đúng giờ.
• Không tự ý ngưng thuốc.
• Nếu quên thuốc, không tự ý tăng liều.
• Nếu sử dụng thuốc điều trị bệnh lý khác cần tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị.

2.2 Chế độ dinh dưỡng sau ghép tế bào gốc

Bệnh nhân cần có chế độ ăn uống đảm bảo chất dinh dưỡng, ăn thức ăn chín, có nguồn gốc rõ ràng, ưu tiên dùng sữa tiệt trùng, các loại trái cây có vỏ dày (cam, chuối, quýt...), không sử dụng các loại bia rượu, nước uống có độ cồn và thức ăn tái chín, không đảm bảo vệ sinh.

2.3 Vệ sinh cá nhân

• Nếu bệnh nhân gặp khó khăn trong sinh hoạt, người nhà cần giúp bệnh nhân vệ sinh cơ thể sạch sẽ, sử dụng xà phòng dịu nhẹ, lưu ý vệ sinh răng miệng kỹ càng bằng bàn chải mềm. Vì răng miệng là nơi rất dễ nhiễm khuẩn. Nếu miệng còn bị lở loét do tác dụng phụ của ghép tế bào gốc thì dùng Betadin pha loãng với nước hoặc nước muối sinh lý để súc miệng. Không sử dụng nước súc miệng có chứa cồn thương mại bởi sẽ gây khô và kích ứng miệng.
• Không sơn móng tay chân vì mùi sơn, aceton có thể gây dị ứng, khó vệ sinh và theo dõi tình trạng móng.
• Bệnh nhân đi bơi hoặc ngâm lâu trong bồn tắm vì người bệnh còn ống sonde lưu trên người.
• Bệnh nhân và người nhà cần lưu ý thực hiện theo đúng quy trình hướng dẫn về thao tác vô khuẩn thay băng ống sonde Hickman và các bước rửa tay, mang găng vô trùng để đảm bảo an toàn trong việc tự chăm sóc sức khỏe sau ghép tế bào gốc.

2.4 Sinh hoạt hằng ngày

• Bệnh nhân cần đeo khẩu trang, nón mũ, quần áo dài tay khi ra đường, tránh tiếp xúc với nắng gắt ảnh hưởng đến da, nên thoa kem chống nắng.
• Thường xuyên dọn dẹp nơi ở, giữ môi trường sống sạch sẽ, trong lành. Không nuôi động vật trong nhà vì đó có thể là nguồn mang vi khuẩn và là nguyên nhân gây dị ứng.
• Hạn chế đến những nơi đông người
• Tập luyện thể dục nhẹ nhàng, phù hợp để nâng cao thể trạng

2.5 Hỗ trợ tâm lý cho người bệnh

Bệnh nhân sau phẫu thuật thường có tâm lý bất ổn, lo âu, buồn rầu, dẫn đến mất ngủ, cảm giác tự ti, nhạy cảm, nghĩ rằng bản thân là gánh nặng cho gia đình, tự cô lập bản thân,...

Do đó, người nhà bệnh nhân cần thường xuyên tâm sự, động viên, trò chuyện để bệnh nhân cởi mở hơn, lạc quan và nhanh chóng lấy lại tinh thần, trở lại cuộc sống thường nhật.

2.6 Theo dõi dấu hiệu bất thường, tái khám

Bệnh nhân ghép tế bào gốc phải chịu nhiều biến chứng và tác dụng phụ, nên sau ghép tế bào gốc, cần theo dõi thường xuyên các dấu hiệu như: Huyết áp, nhiệt độ, tình trạng ăn uống (chán ăn, nôn ói,..), tình trạng đại tiểu tiện (táo bón, tiêu chảy, tiểu buốt, màu sắc nước tiểu, màu phân,...), thay đổi huyết sắc tố da, tình trạng nhiễm trùng (chân ống sonde sưng đỏ, đau, sốt trên 38 độ). Báo bác sĩ điều trị ngay khi thấy có xuất hiện những bất thường.

Cần đưa bệnh nhân tái khám đúng hẹn để bác sĩ đánh giá hiệu quả ghép tế bào gốc, can thiệp kịp thời nếu có biến chứng.

XEM THÊM

• Điều trị ung thư bằng ghép tế bào gốc: Những điều cần biết
• Tìm hiểu ghép tủy, ghép tế bào gốc chữa ung thư máu
• Phương pháp điều trị ghép tế bào gốc tự thân tỷ lệ thành công bao nhiêu?