Phát hiện sớm ung thư phổi bằng cách nào?

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Hà Thị Thu Hiên - Bác sĩ Giải phẫu bệnh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Thông thường các dấu hiệu ung thư phổi không xuất hiện cho đến khi bệnh đã ở giai đoạn nặng. Ngay cả khi ung thư phổi gây ra các triệu chứng, nhiều người có thể nhầm lẫn chúng với các vấn đề khác, chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc ảnh hưởng lâu dài từ việc hút thuốc lá. Do đó, việc tầm soát sẽ giúp giảm nguy cơ tử vong do ung thư phổi gây ra.

Tầm soát ung thư phổi là việc sử dụng các xét nghiệm hoặc kiểm tra để tìm ra bệnh ở những người mắc bệnh không có triệu chứng. Chụp X-quang ngực thường quy đã được nghiên cứu để tầm soát ung thư phổi, tuy nhiên phương pháp này khó có thể phát hiện sớm bệnh.

Thay vào đó, một phương pháp xét nghiệm được gọi là chụp cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp (LDCT hoặc CT scan) đã được nghiên cứu ở những người có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi cao hơn. Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp có thể giúp tìm ra các khu vực bất thường tại phổi.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng CT scan để sàng lọc những người có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư phổi đã cứu sống nhiều người hơn so với chụp X-quang ngực. Đối với những người có nguy cơ cao, được chụp CT scan hàng năm trước khi các triệu chứng bắt đầu sẽ giúp giảm nguy cơ tử vong do ung thư phổi.

Ung thư phổi là loại ung thư phổ biến ở cả nam giới và nữ giới. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư. Nếu ung thư phổi được phát hiện ở giai đoạn sớm hơn, khi khối u còn nhỏ và trước khi di căn, nhiều khả năng sẽ được điều trị thành công.

Thông thường các dấu hiệu ung thư phổi không xuất hiện cho đến khi bệnh đã ở giai đoạn nặng hơn. Ngay cả khi ung thư phổi gây ra các triệu chứng, nhiều người có thể nhầm chúng với các vấn đề khác, chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc ảnh hưởng lâu dài từ việc hút thuốc lá. Điều này có thể làm trì hoãn chẩn đoán. Những người hút thuốc và có tiền sử hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn.

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) có hướng dẫn tầm soát ung thư phổi cho mọi người có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn dựa trên chương trình khám sàng lọc Phổi Quốc gia. ACS khuyến nghị tầm soát ung thư phổi hàng năm với chup CT scan cho những người từ 55 đến 74 tuổi, có sức khỏe khá tốt và những người đáp ứng các điều kiện sau:

• Là những người đang hút thuốc hoặc những người đã bỏ thuốc trong 15 năm qua.
• Có tiền sử hút thuốc ít nhất 30 bao thuốc mỗi năm. (số năm hút thuốc nhân với số bao thuốc trong ngày. Ví dụ, một người hút 2 gói mỗi ngày trong 15 năm [2 x 15 = 30] có 30 gói nhiều năm hút thuốc. Một người hút 1 gói mỗi ngày trong 30 năm [1 x 30 = 30] cũng có 30 gói nhiều năm hút thuốc.)
• Nhận tư vấn để bỏ thuốc nếu họ đang hút thuốc.
• Đã được bác sĩ cho biết về những lợi ích, giới hạn và tác hại có thể có của tầm soát bằng chụp CT scan.
• Đã tầm soát và điều trị ung thư phổi.

Lợi ích chính của việc tầm soát là chẩn đoán ung thư phổi và giảm nguy cơ tử vong do bệnh gây ra. Tuy nhiên, với bất kỳ phương pháp sàng lọc nào, không phải tất cả những người được sàng lọc đều được phát hiện sớm ung thư phổi.

Tầm soát bằng CT scans sẽ không thể phát hiện được tất cả những bệnh ung thư phổi và không phải tất cả các bệnh ung thư sẽ được phát hiện sớm.

Ngay cả khi phát hiện ung thư bằng cách khám sàng lọc, bạn vẫn có thể tử vong vì ung thư phổi. Ngoài ra, CT scans thường phát hiện những tổn thương không phải là ung thư, nên phải kiểm tra thêm để biết chúng là gì. Bạn có thể cần chụp CT scans nhiều hơn hoặc làm thêm các xét nghiệm xâm lấn như sinh thiết phổi, tức là một mảnh mô phổi được lấy ra bằng sinh thiết kim hoặc trong phẫu thuật. Mỗi loại xét nghiệm này có nguy cơ riêng.

Nếu một người có nguy cơ ung thư phổi cao hơn, bác sĩ có thể giải thích các yếu tố nguy cơ và Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS ) hướng dẫn tầm soát ung thư áp dụng cho mỗi người. Bác sĩ cũng có thể giải thích về những gì xảy ra trong khi khám sàng lọc và những nơi tốt nhất để thực hiện xét nghiệm sàng lọc hàng năm.

Đôi khi các xét nghiệm sàng lọc sẽ cho thấy có gì đó bất thường ở phổi hoặc các khu vực lân cận (có thể là ung thư). Hầu hết những phát hiện bất thường này thường không phải là ung thư, nhưng Cần chụp thêm CT scans hoặc các xét nghiệm khác để chắc chắn.

Chụp CT scans phổi đôi khi cũng có thể tình cờ cho thấy các vấn đề ở các cơ quan khác trong trường xem của bản quét. Bác sĩ sẽ thảo luận về bất kỳ phát hiện nào với bạn nếu chúng được tìm thấy.

Thử nghiệm Khám sàng lọc Phổi Quốc gia là một thử nghiệm lâm sàng lớn xem xét việc sử dụng CT scans của lồng ngực để tầm soát ung thư phổi. Chụp CT scans ngực cung cấp thêm hình ảnh chi tiết hơn so với chụp X-quang ngực và tốt hơn trong việc tìm kiếm các khu vực bất thường nhỏ trong phổi. CT scans ngực liều thấp sử dụng lượng bức xạ thấp hơn so với chụp CT ngực tiêu chuẩn và không cần sử dụng thuốc cản quang tĩnh mạch (IV).

Chương trình Thử nghiệm Khám sàng lọc Phổi Quốc gia so sánh chup CT scans với chụp X-quang lồng ngực ở những người có nguy cơ cao về ung thư phổi để xem liệu những hình ảnh quét này có thể giúp giảm nguy cơ tử vong do ung thư phổi hay không. Các nghiên cứu bao gồm hơn 50.000 người từ 55 đến 74 tuổi ở những người đang hút thuốc hay tiền sử hút thuốc và có sức khỏe khá tốt. Để được tham gia nghiên cứu, họ phải có tiền sử hút thuốc ít nhất 30 bao mỗi năm.

Những người từng hút thuốc có thể tham gia nghiên cứu nếu họ đã bỏ thuốc trong vòng 15 năm qua. Các nghiên cứu không bao gồm những người có tiền sử ung thư phổi hoặc các triệu chứng, dấu hiệu ung thư phổi, bị cắt bỏ một phần phổi, cần thở oxy tại nhà hoặc nếu có các vấn đề y tế nghiêm trọng khác. Những người trong nghiên cứu được 3 lần chụp CT sacns hoặc 3 lần chụp X-quang ngực, mỗi lần cách nhau một năm để tìm kiếm các bất thường trong phổi có thể là ung thư.

Sau vài năm, nghiên cứu phát hiện ra rằng những người chụp CT scans có nguy cơ tử vong do ung thư phổi thấp hơn 20% so với những người được chụp X-quang ngực. Họ cũng ít có nguy cơ tử vong hơn 7% (so với bất kỳ nguyên nhân nào khác) so với những người được chụp X-quang ngực.

Việc sàng lọc bằng CT scans cũng cho thấy có một số nhược điểm cần phải được xem xét. Một hạn chế có thể xảy ra của thử nghiệm này là đôi khi nó cũng phát hiện ra những bất thường không phải ung thư, nhưng điều đó có thể vẫn cần được kiểm tra thêm bằng các xét nghiệm khác. Vì vậy mà một số người có thể cần các xét nghiệm bổ sung như chụp CT scans khác hoặc thậm chí thực hiện các xét nghiệm xâm lấn như sinh thiết bằng kim hoặc phẫu thuật cắt bỏ một phần phổi.

Các xét nghiệm bổ sung này hiếm khi dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ngay cả ở những người không bị ung thư phổi (hoặc chỉ bị ung thư giai đoạn đầu).

Khi thực hiện thử nghiệm chương trình phổi quốc gia cũng cho mọi người tiếp xúc với một lượng nhỏ tia xạ trong mỗi lần thử nghiệm. Nó ít hơn liều từ chụp CT tiêu chuẩn, nhưng nhiều hơn liều từ chụp X-quang phổi. Một số người được sàng lọc cuối cùng có thể cần thêm chụp CT scans, có nghĩa là tiếp xúc nhiều hơn với tia xạ. Khi thực hiện ở hàng chục nghìn người cho thấy tia xạ này có thể là nguyên nhân phát triển ung thư vú, phổi hoặc tuyến giáp ở một số người sau này.

Tóm lại, tầm soát ung thư phổi là việc sử dụng các xét nghiệm hoặc kiểm tra để tìm ra bệnh ở những người mắc bệnh không có triệu chứng. Việc tầm soát chỉ nên được thực hiện tại các cơ sở có loại máy CT scans phù hợp và có kinh nghiệm chụp CT scans để tầm soát ung thư phổi. Cơ sở sàng lọc cũng nên có một đội ngũ chuyên gia có thể cung cấp cho bệnh nhân sự chăm sóc và theo dõi thích hợp nếu có kết quả bất thường khi chụp.