Bệnh lý xương ở người đái tháo đường

Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Võ Khắc Khôi Nguyên - Bác sĩ chấn thương chỉnh hình, Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Bệnh lý xương ở người đái tháo đường có thể diễn tiến âm thầm nhưng nguy hiểm, do gây suy yếu bộ xương nhưng không có triệu chứng rõ rệt. Bệnh lý xương ở người đái tháo đường làm giảm chất lượng xương và sức mạnh của bộ xương. Hậu quả có thể dẫn đến giảm chiều cao, biến dạng bộ xương, giảm khả năng vận động, khuyết tật và thậm chí tử vong.

Tăng trưởng xương vô căn còn được gọi là bệnh Forestier hoặc chứng tăng trương lực mắt cá chân, xương mới được hình thành trong sự chèn ép dây chằng dọc trước, chủ yếu được tìm thấy ở đốt sống ngực và thắt lưng. Đó là một điều kiện hệ thống, không phải là một phản ứng với các yếu tố cơ học địa phương.

Tỷ lệ mắc bệnh tăng trưởng xương vô căn ở người trên 50 tuổi là 15% ở phụ nữ và 25% ở nam giới. Nó phổ biến hơn ở những người mắc bệnh đái tháo đường (13-49%) so với dân số cùng tuổi (1,6-13%).

Tăng axit uric máu, rối loạn lipid máu, béo phì, insulin huyết thanh tăng và nồng độ hormone tăng trưởng (GH) cũng được tìm thấy cao hơn ở những bệnh nhân tăng sản xương vô căn lan tỏa so với nhóm đối chứng.

Béo phì gây ra áp lực cơ học lên hệ xương và bệnh nhân béo phì thường có mật độ khoáng xương (BMD) tăng. Bên cạnh việc tăng kháng insulin ở người béo phì, nồng độ GH và IGF-1, RANKL, yếu tố tăng trưởng có nguồn gốc tiểu cầu (PDGF) và TGF-có thể chịu trách nhiệm cho hoạt động hủy xương và tạo xương mới và tăng mật độ khoáng xương cao trong bệnh tăng trưởng xương vô căn.

Các vôi hóa có thể được tìm thấy bên ngoài của cột sống. Chứng khó đọc, tê liệt ở nếp gấp thanh âm, chèn ép đến tĩnh mạch chủ dưới và hội chứng chèn ép thần kinh đã được báo cáo ở những bệnh nhân bị tăng sản nhiều. Có thể có gãy xương cột sống với dù chấn thương yếu do chất lượng bộ xương kém. Không có phương pháp điều trị đặc hiệu. Kiểm soát đau bằng thuốc và vật lý trị liệu là lựa chọn điều trị tiêu chuẩn cho bệnh nhân có triệu chứng.

Mật độ khoáng xương bình thường hoặc tăng ở người đái tháo đường type 2, trong khi người đái tháo đường type 1 có mật độ khoáng xương thấp. Vì insulin là nội tiết tố có tác dụng đồng hóa làm tăng sự hình thành xương, nên ở người đái tháo đường type 1 bên cạnh sự thiếu hụt insulin và IGF-1 tuyệt đối, amyline tuyến tụy và preptin có thể là nguyên nhân gây ra BMD thấp.

Trong đái tháo đường type 2, sự hiện diện của insulin quá mức cùng với tình trạng kháng insulin là vấn đề liên quan đến chất lượng xương. Chất lượng xương bị suy giảm ở cả hai loại bệnh tiểu đường. Nguyên nhân do tăng đường huyết gây tăng glycosyl hóa protein cấu trúc như collagen cũng như các loại khác, dẫn đến thay đổi cấu trúc và chức năng của các protein này, ảnh hưởng đến chất lượng của xương, khiến xương dễ bị gãy xương.

Tất cả các khía cạnh của chuyển hóa xương đều bị ảnh hưởng bởi tăng đường huyết. Chẳng hạn như suy tuyến cận giáp, lợi tiểu thẩm thấu làm tăng đào thải calci niệu, dẫn đến cân bằng canxi âm tính.

Bệnh thận đái tháo đường gây ra chuyển hóa vitamin D bất thường. Calci và vitamin D là hai nguyên liệu quan trọng giúp duy trì sự cứng chắc của bộ xương. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng xương, mà còn gây ra suy yếu và khó khăn trong việc chữa lành gãy xương.

Bệnh đái tháo đường type 1 và type 2 đều làm suy giảm sức mạnh của bộ xương. Nguyên nhân do đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hoá hệ thống, ảnh hưởng thông qua mật độ khoáng xương. Bệnh đái tháo đường type 1 gây giảm mật độ khoáng xương, trong khi người đái tháo đường type 2 có mật độ xương bình thường.

Tuy nhiên, cả hai loại đái tháo đường đều có cơ chế chung là lắng đọng AGE và khiếm khuyết vi cấu trúc xương làm cho bộ xương suy yếu, tăng nguy cơ gãy xương. Vì vậy, bệnh đái tháo đường cần được xem là một yếu tố nguy cơ quan trọng gây suy giảm sức mạnh của bộ xương.

Hiện nay, bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Central Park có triển khai gói Sàng lọc đái tháo đường, rối loạn mỡ máu nhằm giúp phát hiện sớm tình trạng tiền đái tháo đường, phân loại chính xác type tiểu đường, xây dựng chế độ dinh dưỡng, theo dõi giảm thiểu các nguy cơ, biến chứng do tiểu đường gây ra.