Chụp X-quang trong tầm soát ung thư vú

Chụp X-quang tuyến vú còn có tên gọi khác là chụp nhũ ảnh (chụp mammography). Đây là một phương pháp sử dụng hệ thống X-quang chụp hình ảnh chuyên dụng và được sử dụng để tầm soát, sàng lọc bệnh ung thư vú.

Với kỹ thuật chụp hình ảnh hiện đại, chụp X-quang tuyến vú có thể phát ra những bất thường ở vú ngay cả khi chưa có triệu chứng nào.

Chụp X-quang vú là sử dụng tia X năng lượng thấp để ghi hình cấu trúc tuyến vú. Đây là phương tiện đầu tay được sử dụng để sàng lọc phát hiện sớm ung thư vú - loại ung thư phổ biến thứ 2 trên thế giới ở giai đoạn sớm. Phương pháp này phát hiện những thay đổi bất thường ở vú, ngay cả khi bệnh nhân không sờ thấy khối hay không phát hiện được bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào. Chụp X-quang tuyến vú hàng năm là biện pháp bảo vệ sức khoẻ tuyến vú, phát hiện sớm ung thư vú để từ đó làm tăng khả năng chữa khỏi và có những phương pháp điều trị để bảo tồn vú.

Vì liều tia sử dụng trong chụp X-quang vú thấp (khoảng 0.4mSv), nhỏ hơn nhiều so với chụp X-quang tim phổi, do vậy sự lo lắng do hấp thụ tia X là không cần thiết khi cân nhắc tới lợi ích của phương pháp này.

Theo khuyến nghị của các chuyên gia y tế, phụ nữ từ 40 tuổi nên có thói quen tự khám vú tại nhà và đi kiểm tra định kỳ sức khoẻ tại bệnh viện để có thể phát hiện ung thư vú ở giai đoạn sớm nhất.

Bác sĩ khuyến cáo nên chụp X-quang tuyến vú đối với phụ nữ:

• Từ 40 tuổi trở lên: Số liệu thống kê cho thấy phụ nữ từ 40 tuổi trở lên nên chụp X-quang vú định kỳ. Bởi ở độ tuổi 40 và 50 nhờ chụp X-quang tuyến vú sẽ giúp làm giảm nguy cơ tử vong do ung thư vú từ 15 đến 29%;
• Dưới 40 tuổi nhưng có nguy cơ cao mắc bệnh (mang gen đột biến BRCA1, BRCA2, trong gia đình có người bị ung thư vú, phụ nữ béo phì, tiểu đường, không sinh con, không cho con bú): nên chụp X-quang vú sớm hơn 5 năm so với khuyến cáo;
• Phụ nữ có tuyến vú dày, nhiều mỡ, siêu âm và lâm sàng không phát hiện được các tổn thương nhỏ hoặc siêu âm không phát hiện được tổn thương rõ ràng;
• Xuất hiện các triệu chứng đau hay bất đối xứng của 2 bên vú, chảy dịch ở đầu vú, bất thường về màu da, quầng vú, kích thước giữa 2 vú...

Đối với những phụ nữ có nguy cơ trung bình mắc ung thư vú và không có biểu hiện gì bất thường, có thể thực hiện với tần suất như sau:

• Thực hiện mỗi 1-3 năm trong độ tuổi 25-39;
• Thực hiện hàng năm từ 40 tuổi trở lên.

Bệnh nhân không nên sử dụng mỹ phẩm như thoa phấn, bôi son, sử dụng nước hoa hay chất khử mùi trên cơ thể trước khi bắt đầu chụp nhũ ảnh. Lý do là bởi hầu hết các sản phẩm này đều có chứa các chất có thể làm cho chất lượng hiển thị trên hình ảnh X-quang nhiễu, bác sĩ sẽ rất khó để đọc và đưa ra kết luận chính xác.

Để tiến hành chụp nhũ ảnh, bệnh nhân sẽ thay thế phần trang phục bằng một chiếc áo choàng được chuẩn bị sẵn. Các bước thực hiện bao gồm:

• Bệnh nhân được hướng dẫn đứng trước một chiếc máy X-quang và đặt một phần ngực lên một mặt phẳng;
• Kỹ thuật viên X-quang sẽ sử dụng một băng dính ghi dấu X-quang nhỏ, dán lên phần vú, nơi nghi ngờ có khối u;
• Tiếp đến, một tấm plastic phẳng được đặt đè lên phần ngực còn lại. Tấm plastic sẽ ép chặt ngực càng nhiều càng tốt để ghi nhận được hình ảnh của nhiều mô nhất có thể. Lúc này, bệnh nhân sẽ cảm thấy ngực của mình bị ép mạnh và khó chịu đôi chút;

Các bước trên sẽ được lặp đi lặp lại, lần lượt hai bên vú để có được một hình ảnh đầy đủ nhất.

Lưu ý: Kết quả chụp X-quang vú cho thấy bất thường, tuy nhiên, việc này không có nghĩa chắc chắn là bệnh nhân bị ung thư vú. Để có thể đưa ra kết luận ung thư vú, bác sĩ sẽ cần chỉ định bệnh nhân thực hiện thêm chọc hút kim nhỏ hay làm sinh thiết và các xét nghiệm khác như: xét nghiệm máu, siêu âm, chụp CT, chụp MRI... trước khi đưa ra phác đồ điều trị.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang sử dụng hệ thống chụp X-quang tuyến vú hiện đại bậc nhất, mức phơi nhiễm bức xạ thấp nhất. Thiết bị này có chức năng tầm soát sớm ung thư vú ngay cả khi chưa có các biểu hiện lâm sàng:

• Chụp X-quang vú 2D với các thăm khám bổ xung như ép khu trú, phóng đại khu trú: Là phương pháp chụp theo hai tư thế cơ bản là thẳng trên - dưới hoặc chếch trong - ngoài để sàng lọc hoặc chẩn đoán thông thường. Trong trường hợp cần chẩn đoán chi tiết, các phương pháp chụp bổ sung sẽ được cân nhắc chỉ định.
• Chụp X-quang vú 3D Tomosynthesis cho phép thăm khám tuyến vú với từng lát mỏng 1mm: Là phương pháp được sử dụng cả trong sàng lọc và chẩn đoán, trong đó nhu mô tuyến vú sẽ được chụp theo từng lát để đánh giá chi tiết và chính xác hơn. Sau đó các lát cắt này sẽ được dựng lại ra hình tổng thể giống như 2D để đánh giá tổng quát. Phương pháp này có độ chính xác cao hơn và cũng không tăng nhiều liều tia X so với phương pháp 2D so chất lượng máy móc ngày càng hiện đại;
• Giảm liều tia cho người bệnh khi thăm khám;
• Hệ thống lưu trữ hình ảnh PACS nên dữ liệu hình ảnh được lưu trữ lâu dài, dễ dàng truy xuất và so sánh đối chiếu giữa các lần thăm khám;
• Thực hiện được các thủ thuật can thiệp như sinh thiết, định vị tổn thương trước phẫu thuật giúp cho việc điều trị đạt hiệu quả hơn.

Tháng 1/2020, Hệ thống Y tế Vinmec thành lập Đơn vị sàng lọc Ung thư và Bệnh lành tính tuyến vú (Hay Trung tâm sàng lọc vú) nhằm đưa Vinmec trở thành Trung tâm sàng lọc, chẩn đoán và điều trị, tư vấn về ung thư vú và các bệnh lý lành tính tuyến vú hiện đại và toàn diện hàng đầu tại Việt Nam. Lợi thế của Vinmec trong việc tầm soát, điều trị ung thư vú:

• Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm;
• Có đầy đủ các phương tiện chuyên môn để chẩn đoán xác định bệnh và xếp giai đoạn trước điều trị: Chụp vú, siêu âm vú 2D, siêu âm vú 3D, chụp CT tuyến vú, MRI tuyến vú, sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm hoặc X-quang, chẩn đoán mô bệnh học theo tiêu chuẩn quốc tế, xét nghiệm gen,...
• Hợp tác chuyên môn toàn diện với các bệnh viện trong nước, quốc tế: Singapore, Nhật, Pháp, Mỹ,...
• Điều trị, chăm sóc người bệnh toàn diện, phối hợp đa chuyên khoa, theo hướng cá thể hóa từng người bệnh;
• Có đầy đủ các phương pháp điều trị chủ đạo bệnh ung thư: phẫu thuật, phẫu thuật tạo hình vú, hóa trị, xạ trị, miễn dịch, ghép tế bào miễn dịch, tế bào gốc...