Các phương pháp đánh giá giai đoạn xơ gan

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Tấn Phúc - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Như đã nói ở trên, gan là nội tạng lớn nhất trong cơ thể và chúng có những chức năng cực kỳ quan trọng với cơ thể con người. Trong đó có:

• Chuyển hóa các chất dinh dưỡng
• Chức năng chống độc: Ngăn chặn các chất độc xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống. Đồng thời làm giảm độc tính và loại bỏ một số chất thải trong cơ thể.
• Chức năng tạo dịch mật (góp phần trong tiêu hóa thức ăn)
• Chức năng dự trữ các chất như đạm, đường,...
• Sản xuất các chất giúp đông máu.

Xơ gan được biết đến như một giai đoạn muộn của xơ hóa (tạo sẹo) ở gan. Xơ gan thường là do một số tình trạng hay bệnh lý tại gan gây ra. Trong đó có thể kể đến viêm gan và nghiện rượu mạn tính.

Khi gan bị tổn thương do bệnh tật, uống rượu nhiều hay một số nguyên nhân khác thì bộ phận này sẽ tiến hành tự sửa chữa và quá trình này sẽ tạo các mô sẹo. Khi tổn thương gan tiến triển đến một mức độ nhất định, các mô sẹo ngày càng hình thành nhiều hơn sẽ làm cho các chức năng của gan không thể tiến hành, mọi hoạt động của gan sẽ bị gián đoạn. Nếu như tình trạng này cứ kéo dài mà không được điều trị thì có thể đe dọa tính mạng.

Xơ gan và những tổn thương gây ra sẽ không thể hồi phục được nhưng bệnh nhân vẫn có thể ngăn ngừa gan bị tổn thương nặng hơn khi được chẩn đoán sớm và điều trị nguyên nhân của bệnh.

Xơ gan thông thường sẽ không có triệu chứng ra bên ngoài, chỉ khi tổn thương bị lan rộng thì người bệnh mới xuất hiện một số triệu chứng như mệt mỏi; dễ chảy máu hoặc xuất hiện các vết bầm tím; ăn uống không ngon miệng; buồn nôn; phù chân, sưng ở chân, bàn chân, mắt cá chân; sụt cân; ngứa; mắt và da chuyển sang màu vàng (vàng da); đỏ lòng bàn tay; nhầm lẫn, đãng trí, lơ mơ.

Ngoài ra, xơ gan còn có một số triệu chứng khác là cổ trướng, báng bụng do tích tụ dịch trong bụng. Hay các mạch máu hình sao xuất hiện trên da, còn được gọi là sao mạch. Đặc biệt, người bệnh có thể bị mất trí và thậm chí hôn mê, đây là trường hợp bệnh não gan.

Một số dấu hiệu khác nhau ở các giới như với phụ nữ là mất kinh mà không phải do mãn kinh. Còn ở nam giới là mất ham muốn tình dục, tuyến vú phát triển (nữ hóa tuyến vú) hoặc teo tinh hoàn.

Tùy theo mức độ tiến triển của bệnh mà xơ gan được chia ra làm 4 giai đoạn như sau:

• Xơ gan giai đoạn 1

Đây là giai đoạn đầu tiên của bệnh, khi mà gan bắt đầu có dấu hiệu bị xơ hóa, các mô và các tế bào gan bắt đầu có xuất hiện tình trạng bị tổn thương. Thông thường ở giai đoạn 1, bệnh nhân sẽ có một số dấu hiệu không rõ ràng như đau bụng, mệt mỏi, sốt nhẹ, chán ăn, sụt cân,... Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh nhân còn không ghi nhận dấu hiệu hiện nào tại giai đoạn này, vì vậy rất khó để phát hiện bệnh xơ gan giai đoạn đầu.

• Xơ gan giai đoạn 2

Xơ gan giai đoạn 2 thường được biết đến là xơ gan giai đoạn xơ hóa, khi các tế bào gan bị tổn thương và tạo thành các mô liên kết dư thừa. Đồng thời, tình trạng này cũng lây lan sang các khu vực khác của gan, gây ra hiện tượng xơ hóa gan. Tại giai đoạn này thì những biểu hiện của bệnh tương đối giống với giai đoạn 1 nhưng có mức độ nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng có thể xuất hiện thêm một số dấu hiệu mới như vàng mắt, vàng da (mức độ nhạt), nước tiểu sẫm màu do sự rối loạn chuyển hóa bilirubin trong gan.

• Xơ gan giai đoạn 3

Tại giai đoạn 3, xơ gan đã đến một mức độ tổn thương và xơ hóa nhiều hơn. Điều này làm cho chức năng gan bị rối loạn và suy giảm, những độc tố bị tích tụ bên trong cơ thể tạo ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Bên cạnh các triệu chứng của những giai đoạn trước thì tại giai đoạn này người bệnh sẽ có những triệu chứng nặng hơn như đau vùng gan, chán ăn, cơ thể suy nhược, sụt cân nghiêm trọng, hiện tượng vàng mắt vàng da rõ rệt và đã bắt đầu lan ra tay, chân và toàn thân.

• Xơ gan giai đoạn 4

Xơ gan giai đoạn 4 chính là xơ gan giai đoạn cuối, lúc này các tế bào, mô gan hầu như đã bị xơ hóa hoàn toàn và chức năng gan bị suy giảm nghiêm trọng. Từ đó xuất hiện những biến chứng nguy hiểm, trong đó có xơ gan cổ chướng vì dịch dưới khoang bụng bị tích tụ; rối loạn tiêu hóa; xuất huyết gan và nặng nhất là ung thư gan.

Hiện nay, xơ gan có thể được phát hiện nhờ các phương pháp đánh giá theo các giai đoạn của bệnh. Tùy vào tình trạng của bệnh nhân mà bác sĩ có thể chỉ định phương pháp đánh giá phù hợp và các phương pháp đánh giá hiện đang sử dụng là

• Phương pháp xâm nhập: Sinh thiết gan
• Phương pháp không xâm nhập
• Chỉ điểm sinh học: Các chỉ điểm xơ hóa gián tiếp, các chỉ điểm xơ hóa trực tiếp.
• Chẩn đoán hình ảnh: Hình ảnh cắt ngang, đo độ đàn hồi gan.

Xơ gan là bệnh lý nguy hiểm gây ra những biến chứng nặng nề cho cơ thể, tùy từng giai đoạn mà sẽ có các phương pháp điều trị xơ gan cụ thể. Nếu phát hiện có những triệu chứng bất thường, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.