Tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hóa khớp gối được công bố từ Hội thấp khớp học Hoa Kỳ (American College of Rheumatology, ARC) giúp các bác sĩ xác định nhanh chóng các giai đoạn của thoái hóa khớp. Từ đó, việc lập nên phác đồ điều trị phù hợp với từng giai đoạn bệnh sẽ chính xác và tăng hiệu quả điều trị.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Quang Minh - Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Thoái hoá khớp gối là gì?
Để hiểu rõ hơn về các tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hóa khớp gối, đầu tiên chúng ta cần biết bệnh này là gì.
Khớp gối là nơi tiếp nối giữa ba xương chính: phần dưới của xương đùi, phần trên của xương chày và mặt sau của xương bánh chè, tất cả đều được bao phủ bởi lớp sụn khớp. Với vai trò quan trọng trong việc chịu toàn bộ trọng lượng cơ thể và thực hiện nhiều chuyển động, khớp gối dễ bị tổn thương và thoái hóa theo thời gian.
Thoái hóa khớp gối xảy ra do sụn và xương dưới sụn bị tổn thương, dẫn đến biến đổi về mặt hình thái, hóa sinh và sinh lý của sụn khớp. Các yếu tố gây ra tình trạng này bao gồm:
- Di truyền: Nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu trong gia đình có tiền sử thoái hóa khớp gối.
- Chấn thương: Tai nạn như gãy xương hay tổn thương khớp và sụn có thể dẫn đến thoái hóa khớp gối.
- Bẩm sinh: Các vấn đề khớp từ khi sinh ra cũng có thể là nguyên nhân.
- Viêm khớp: Bệnh viêm khớp như lao khớp, gout, viêm khớp dạng thấp hay viêm cột sống dính khớp có thể gây thoái hóa khớp.
- Các bệnh khác: Các tình trạng như đái tháo đường hay mãn kinh cũng có thể gây mất cân bằng trong tổng hợp xương sụn, dẫn đến thoái hóa.
Thoái hóa khớp gối gây đau, biến dạng khớp và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Vì vậy, việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để giảm thiểu tác động và phục hồi chức năng khớp gối.
2. Tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hóa khớp gối theo ACR
Hội Thấp Khớp Học Hoa Kỳ (American College of Rheumatology, viết tắt là ACR) đưa tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hoá khớp gối như sau:
2.1 Các triệu chứng thoái hóa khớp gối
5 dấu hiệu thoái hóa khớp gối do ACR đề ra bao gồm:
- Gai xương xuất hiện trên phim chụp X-quang ở rìa khớp.
- Dịch khớp là chất dịch bị thoái hoá.
- Bệnh nhân từ 38 tuổi trở lên.
- Triệu chứng cứng khớp kéo dài không quá 30 phút.
- Xuất hiện tiếng lục khục khi cử động khớp.
Ngoài ra, có thêm các triệu chứng bổ sung như:
- Tràn dịch khớp gối.
- Biến dạng đầu gối.
Hiệp hội ACR cho biết, người bệnh có khả năng cao đang mắc thoái hóa khớp gối khi có các yếu tố sau:
- Kết hợp của các triệu chứng gai xương, dịch khớp thoái hóa, ở độ tuổi từ 38 trở lên và cứng khớp thời gian ngắn.
- Các triệu chứng gai xương, dịch khớp thoái hóa và tiếng lục khục khi vận động xuất hiện cùng lúc.
- Xuất hiện gai xương, cứng khớp thời gian ngắn và tiếng lục khục khi vận động xuất hiện cùng lúc.
2.2 Chẩn đoán bằng hình ảnh
Phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp X-quang và MRI là cần thiết để xác định chính xác tình trạng thoái hóa khớp gối ở bệnh nhân. Các bác sĩ sử dụng những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh để nhận biết rõ hơn các thay đổi trong khớp mà các biện pháp lâm sàng thông thường không thể làm được.
2.2.1 Chụp X-quang
Hình ảnh X-quang giúp phân độ thoái hóa khớp gối. Tình trạng thoái hóa sẽ được phân thành 4 giai đoạn.
- Giai đoạn 1: Nhận thấy sự xuất hiện của gai xương nhỏ.
- Giai đoạn 2: Gai xương trở nên rõ ràng và lớn hơn.
- Giai đoạn 3: Khe khớp bắt đầu hẹp đi.
- Giai đoạn 4: Khe khớp rất hẹp và xương dưới sụn bị xơ hóa.
2.2.2 Siêu âm khớp gối
Siêu âm giúp bác sĩ phát hiện các thay đổi không thể thấy được qua X-quang. Qua siêu âm, bác sĩ có thể quan sát:
- Tràn dịch trong khớp: Chỉ ra tình trạng viêm hoặc tổn thương khớp.
- Gai xương: Các cấu trúc xương mọc thừa trong khớp.
- Hẹp khe khớp: Đánh giá mức độ hẹp của không gian giữa các xương.
- Độ dày sụn khớp: Xác định mức độ bảo tồn hoặc tổn thương của sụn.
- Mảnh sụn thoái hóa: Tìm thấy các mảnh vụn sụn trong khớp.
- Tình trạng màng hoạt dịch: Đánh giá viêm nhiễm hoặc các thay đổi khác của màng bao quanh khớp.
Các phương pháp này giúp đưa ra chẩn đoán chính xác và phương án điều trị phù hợp cho bệnh nhân bị thoái hóa khớp gối.
2.2.3 Chụp MRI
Phương pháp này sử dụng cộng hưởng từ để tạo ra hình ảnh chi tiết về các cấu trúc mềm trong khớp gối. MRI là công cụ hữu ích cho bác sĩ trong việc phát hiện tổn thương ở màng hoạt dịch, dây chằng và sụn khớp. Đây là phương pháp cho phép nhìn thấy những chi tiết không thể thấy được qua chụp X-quang hay siêu âm, từ đó giúp đánh giá tổn thương một cách chính xác hơn.
2.2.4 Nội soi khớp
Đây là một kỹ thuật giúp bác sĩ trực tiếp quan sát bên trong khớp gối thông qua một thiết bị quang học nhỏ được đưa vào khớp qua một vết rạch nhỏ. Nội soi khớp không chỉ giúp xác định mức độ tổn thương do thoái hóa sụn gây ra mà còn có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể thực hiện cắt lọc các mô bị viêm hoặc thoái hóa, từ đó cải thiện chức năng khớp và giảm đau cho bệnh nhân.
ACR là tên viết tắt của Hội thấp khớp học Hoa Kỳ (American College of Rheumatology).
2.1 Các triệu chứng của thoái hóa khớp gối
ACR đề ra 5 triệu chứng cơ bản như sau:
- (1) Có gai xương ở rìa khớp (trên phim chụp Xquang);
- (2) Dịch khớp là chất dịch đã bị thoái hóa;
- (3) Bệnh nhân là người trên 38 tuổi;
- (4) Bệnh nhân có triệu chứng cứng khớp không quá 30 phút;
- (5) Khi cử động khớp có triệu chứng lục khục.
Một số triệu chứng khác:
- (6) Tràn dịch khớp gối;
- (7) Đầu gối bị biến dạng: do các gai xương gây ra hoặc do trục khớp gối bị lệch.
Các chuyên gia ACR cho rằng, bệnh nhân đã bị mắc thoái hóa khớp gối khi có các yếu tố:
- (1), (2), (3), (4);
- Hoặc (1), (2), (5);
- Hoặc (1), (4), (5).
Thoái hóa khớp gối là một căn bệnh phức tạp có tác động không nhỏ tới cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh. Người bị thoái hóa khớp gối cũng nên lưu ý bên cạnh chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp. Vậy bị thoái hóa khớp gối có nên đi bộ không?
Nội dung trắc nghiệm được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ y khoa, Võ Sỹ Quyền Năng , chuyên khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình , Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
3. Điều trị thoái hóa khớp gối
Mục tiêu chính trong điều trị thoái hóa khớp gối là giảm đau và khôi phục khả năng vận động cho người bệnh. Quá trình điều trị thường bao gồm các phương pháp sau:
- Giảm cân giúp giảm áp lực lên khớp gối, từ đó cải thiện đáng kể tình trạng đau do viêm xương khớp.
- Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sự linh hoạt của các cơ quanh đầu gối, làm khớp ổn định hơn và giảm đau.
- Sử dụng thuốc giảm đau và thuốc chống viêm như acetaminophen, ibuprofen hoặc naproxen natri có thể được dùng tối đa trong 10 ngày. Nếu không hiệu quả, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc chống viêm phù hợp để tránh tác dụng phụ.
- Tiêm corticosteroid hoặc axit hyaluronic vào khớp gối giúp khớp vận động trơn tru hơn.
- Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường cơ bắp và tăng độ linh hoạt của khớp, đồng thời hướng dẫn người bệnh cách thực hiện các hoạt động thường ngày mà không gây đau.
- Nếu các phương pháp trên không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định một số loại phẫu thuật phổ biến được áp dụng để điều trị thoái hóa khớp gối như: nội soi khớp, phẫu thuật cắt xương, thay khớp hoặc tạo hình khớp.
4. Ngăn ngừa thoái hóa khớp gối hiệu quả
Ngoài việc tìm hiểu các tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hóa khớp gối, việc trang bị cho mình những kiến thức để phòng tránh bệnh cũng rất cần thiết. Để ngăn ngừa thoái hóa khớp gối, chúng ta cần chú ý những điểm sau:
- Làm việc và sinh hoạt hàng ngày đúng tư thế để tránh gây áp lực không cần thiết lên khớp gối.
- Hạn chế các động tác mạnh và đột ngột dễ gây tổn thương khớp.
- Những người lao động nặng nên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về khớp.
- Kiểm soát cân nặng để giảm áp lực lên khớp gối.
- Tập luyện thể dục thể thao phù hợp với tình trạng khớp: Nếu khớp còn khỏe (chưa tổn thương khe khớp trên X-quang), người bệnh có thể tập chạy bộ. Với người đã có dấu hiệu tổn thương khớp, đi bộ hoặc đạp xe tại chỗ là lựa chọn tốt.
- Chọn công việc phù hợp với tình trạng sức khỏe, tránh các công việc khiến khớp gối chịu tải quá mức.
- Phát hiện và điều trị sớm các dị tật xương, khớp để ngăn ngừa biến chứng sau này.
Thoái hóa khớp gối là một trong những nguyên nhân chính gây khuyết tật vận động, đồng thời tạo ra gánh nặng kinh tế lớn do chi phí điều trị. Tuy nhiên, nhờ sự tiến bộ của y học hiện đại, việc áp dụng tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hóa khớp gối đã trở nên dễ dàng hơn. Ngoài ra, các phương pháp điều trị cũng ngày càng đạt hiệu quả cao hơn.
Một trong những giải pháp nổi bật là tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP). Phương pháp này đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả trong việc giảm nhanh triệu chứng đau, đồng thời mang lại hiệu quả lâu dài. PRP được chiết tách từ máu của chính bệnh nhân, đảm bảo tính an toàn cao và giảm nguy cơ phản ứng phụ. Quy trình điều trị không chỉ nhẹ nhàng mà còn có mức chi phí hợp lý, giúp bệnh nhân dễ tiếp cận hơn với phương pháp điều trị tiên tiến này.
Người bệnh nên khám ngay khi xuất hiện các triệu chứng đã đề cập, để bác sĩ có thể xác định chính xác nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng cụ thể. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và chuyên môn cao, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cam kết mang lại dịch vụ chăm sóc y tế tốt nhất. Hơn nữa, bệnh viện được trang bị các thiết bị hiện đại, giúp hỗ trợ hiệu quả trong việc chẩn đoán và điều trị, đảm bảo sự an tâm và hài lòng cho bệnh nhân.
Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình & Y học Thể thao thuộc Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là nơi chuyên điều trị các bệnh lý và chấn thương liên quan đến cơ xương khớp và dây chằng.
Trung tâm nổi bật với chuyên môn cao trong các lĩnh vực như:
- Phẫu thuật thay khớp: Thay một phần hoặc toàn bộ xương và khớp bằng khớp nhân tạo, bao gồm khớp háng, gối, khuỷu tay và khớp vai đảo ngược. Trung tâm cũng là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam thực hiện thay các khớp nhỏ ở bàn và ngón tay.
- Phẫu thuật nội soi khớp: Chuyên tái tạo và sửa chữa tổn thương dây chằng, sụn chêm.
- Điều trị ung thư xương: Chẩn đoán và phẫu thuật các khối u xương, u mô mềm của hệ vận động.
- Phục hồi chức năng chuyên sâu: Dành cho người bệnh và vận động viên, kết hợp phân tích vận động để chẩn đoán, theo dõi và nâng cao hiệu suất thi đấu hoặc phục hồi sức khỏe.
Trung tâm hiện đang ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong điều trị, bao gồm công nghệ tái tạo hình ảnh và in 3D để tạo xương, khớp nhân tạo phát triển các thiết bị trợ cụ cá nhân hóa bằng công nghệ in 3D chế tạo và sử dụng xương khớp nhân tạo từ các vật liệu mới, cũng như thực hiện phẫu thuật chính xác với sự hỗ trợ của Robot.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
