Làm thế nào khi gặp hiện tượng quá kích buồng trứng?

Hội chứng quá kích buồng trứng gây ra các triệu chứng vô cùng khó chịu, đôi khi có thể đe dọa cả tính mạng. Chính vì thế, người phụ nữ cần nhận biết sớm các triệu chứng, nhất là khi đang thực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản và nhanh chóng đến bệnh viện để được điều trị quá kích buồng trứng kịp thời.

Thông thường hội chứng quá kích buồng trứng thường tự khỏi sau một hay hai tuần hoặc lâu hơn nếu bạn đã thực sự mang thai. Những can thiệp y tế nhằm mục đích làm giảm các triệu chứng, giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn bằng cách làm giảm các hoạt động của buồng trứng, đồng thời phòng tránh các biến chứng. Việc điều trị cho các phụ nữ gặp phải hội chứng quá kích buồng trứng sẽ tùy vào mức độ biểu hiện và gồm các thành phần, cụ thể như sau:

Trong trường hợp này, người bệnh có thể được theo dõi điều trị tại nhà nếu nơi cư trú không quá xa các trung tâm phụ sản cũng như luôn sẵn sàng các điều kiện chăm sóc cần thiết. Lúc này, người phụ nữ cần:

• Nghỉ ngơi, hạn chế hoạt động;
• Uống nhiều nước;
• Ăn thực phẩm có nhiều chất đạm;
• Sử dụng thuốc chống buồn nôn, thuốc giảm đau thông thường. Tránh dùng ibuprofen hoặc naproxen vì những thuốc này có thể gây trở ngại cho việc làm tổ của trứng mới được thụ tinh;
• Mang tất áp lực chi dưới giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông;
• Tránh quan hệ tình dục, vì có thể gây đau và khiến u nang buồng trứng dễ bị vỡ, gây xuất huyết;
• Theo dõi: Đo vòng bụng, cân nặng, lượng nước tiểu mỗi ngày.

Ngoài ra, người bệnh cần phải tái khám ngay khi có các dấu hiệu chuyển nặng như:

• Nôn nhiều, hoàn toàn không uống được;
• Tiêu chảy;
• Khó thở;
• Cân nặng và vòng bụng tiếp tục tăng nhanh;
• Tiểu ít đi (dưới 500ml nước tiểu/24h).

Khi bệnh nhân nhập viện, cần được đánh giá sự tích tụ dịch trong các khoang tự do bằng siêu âm, một phương tiện đơn giản, dễ thực hiện và sẵn có. Nếu có dịch ổ bụng lượng vừa, đồng thời bệnh nhân mệt nhiều, khó thở nhiều và dự đoán tình trạng có thể nặng thêm, dịch có tốc độ thành lập nhanh thì nên xem xét chọc dịch sớm qua đường âm đạo. Như vậy, triệu chứng có thể cải thiện rõ rệt sau khi rút dịch, có thể lặp lại sau đó nếu cần. Song song đó, cần bồi hoàn lại dịch truyền có đạm, điện giải đẳng trương và kháng sinh dự phòng cho người bệnh.

Khi có các triệu chứng của hội chứng quá kích buồng trứng mức độ nặng và rất nặng, người bệnh cần phải nhập viện để điều trị, nghỉ ngơi tuyệt đối tại giường, thậm chí đôi khi cần theo dõi tại khoa Chăm sóc tích cực.

Chế độ theo dõi:

• Dấu hiệu sinh tồn như mạch, huyết áp, nhịp tim, nhịp thở, SpO2 mỗi 6 giờ;
• Lượng dịch nhập vào và xuất ra của cơ thể mỗi 12 giờ. Theo dõi lượng nước tiểu, điều chỉnh sao cho lượng nước tiểu thu được mỗi ngày phải nhiều hơn tổng lượng nước cho vào cơ thể;
• Cân nặng, vòng bụng mỗi 24 giờ. Lưu ý xem lại sát tình trạng bệnh khi cân nặng tăng trên 1 kg/ngày;
• Các xét nghiệm: Công thức máu, Hct, Ion đồ, Albumin máu mỗi 24 giờ. Chức năng gan, thận, chức năng đông máu mỗi 2 ngày.

Các loại dịch truyền:

• Tăng áp lực keo nội mạch: Có thể dùng Albumin 25% 50ml - 100ml/ngày;
• Cân bằng nước điện giải: Natri Chlorua 0,9%, Glucose 5% với lượng 500-1000ml/ngày. Hạn chế sử dụng Lactate Ringer vì hội chứng quá kích buồng trứng có sẵn tình trạng tăng Kali máu.

Cân nhắc chỉ định chọc dẫn lưu ổ bụng cấp cứu giải áp khi có các triệu chứng sau:

• Bụng quá căng;
• Khó thở;
• Thiểu niệu;
• Ăn uống kém, suy kiệt do bụng căng.

Bên cạnh đó, trong các trường hợp nặng, bệnh nhân còn có khó thở do tràn dịch màng phổi, cũng cần phải chọc dò, dẫn lưu màng phổi, màng tim để điều trị triệu chứng. Chỉ định cụ thể như sau:

• Chọc dịch màng phổi: Khi có tràn dịch màng phổi nặng gây khó thở do chèn ép nhu mô phổi, giảm chức năng hô hấp, SpO2 < 90%;
• Chọc dịch màng tim: Khi có tràn dịch màng tim làm suy giảm chức năng co bóp của tim.

Ngoài ra, trường hợp hội chứng quá kích buồng trứng nặng có nguy cơ đe dọa suy chức năng thận, cân nhắc dùng Dopamin liều thấp. Nếu xảy ra các biến chứng nghiêm trọng, có thể cần đến các phương pháp điều trị bổ sung, như phẫu thuật khi u nang buồng trứng vỡ. Dùng thêm thuốc chống đông máu để giảm nguy cơ tạo cục máu đông, gây tắc mạch ở chân, phổi.

Nếu tình trạng hội chứng quá kích buồng trứng diễn tiến ngày càng nặng thêm, không đáp ứng với các biện pháp điều trị nội khoa, tiến triển của suy đa cơ quan đe dọa tính mạng bệnh nhân thì cân nhắc chấm dứt thai kỳ sớm để bảo toàn tính mạng cho mẹ.

Trước hết, cần chú ý sàng lọc, theo dõi những bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ cao trong quá trình kích thích buồng trứng để có hướng dự phòng và điều trị kịp thời:

• Tuổi dưới 35;
• Mắc hội chứng buồng trứng đa nang;
• Sử dụng FSH trong kích thích buồng trứng;
• Tiền căn có hội chứng quá kích buồng trứng;
• Nồng độ Estradiol trong máu > 6000 pg/ml trước tiêm hCG;
• Nồng độ Estradiol tăng nhanh trong quá trình kích thích buồng trứng;
• Có nhiều nang trứng (từ trên 15 nang) với kích thước trung bình và nhỏ (12 -14mm) ở cả 2 buồng trứng.

Các biện pháp dự phòng bao gồm:

3.1. Dự phòng cấp I cho những đối tượng nguy cơ trước khi kích thích buồng trứng

• Sử dụng phác đồ thích hợp với liều thuốc thích hợp đối với cơ thể từng bệnh nhân;
• Sử dụng phác đồ Antagonist;
• Không sử dụng hCG trong hỗ trợ giai đoạn hoàng thể;
• Nuôi trứng non trong ống nghiệm.

3.2. Dự phòng cấp II cho những đối tượng đáp ứng quá mức buồng trứng khi kích thích buồng trứng

• Giảm liều hCG gây phóng noãn;
• Không tiêm hCG, thay kích thích rụng trứng bằng GnRH đồng vận, như Diphereline 0,1 mg x 2 ống tiêm dưới da 36 giờ trước khi chọc hút trứng;
• Tạm hoãn chu kỳ: Không chuyển phôi, trữ phôi toàn bộ.

Nói chung, quá kích buồng trứng là biến chứng không hiếm gặp khi điều trị hiếm muộn. Mỗi mức độ có các cách can thiệp khác nhau. Tuy nhiên, những điều chỉnh kịp thời khi biểu hiện còn nhẹ sẽ cho tiên lượng tốt hơn trên sức khỏe của mẹ và cả hành trình thụ thai về sau.

Người bệnh gặp hiện tượng quá kích buồng trứng có thể đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để được thăm khám và can thiệp. Tại đây có đội ngũ bác sĩ chuyên môn sản khoa giàu chuyên môn và kinh nghiệm, trang thiết bị y tế hiện đại cùng chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp sẽ mang lại hiệu quả cao trong chẩn đoán và điều trị bệnh.