Tinh trùng không bào là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Cử nhân Trần Huệ Trân - Chuyên Viên IVF - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Nhiều nghiên cứu cho thấy tinh trùng đầu có nhiều không bào hoặc không bào to có thể ảnh hưởng đến khả năng tạo phôi và tỉ lệ thụ thai. Bên cạnh đó tinh trùng không bào lớn cũng tỉ lệ thuận với khả năng phân mảnh DNA tinh trùng. Tinh trùng có lượng không bào bất thường càng cao thì khả năng có con tự nhiên càng khó.

Khi quan sát tinh trùng dưới kính hiển vi, không bào được mô tả như “một túi rỗng” hoặc “một hố lõm” ở trên đầu tinh trùng. Đây là một cấu trúc sinh lý xuất hiện trong quá trình hình thành tinh trùng, chiếm dưới 4% thể tích đầu tinh trùng.

Đầu tinh trùng có enzyme acrosome giúp định hướng cho tinh trùng tìm được vị trí trứng và xâm nhập thụ thai. Trường hợp tinh trùng không có hoặc có ít acrosome thì sẽ hình thành nên những tinh trùng đầu tròn hay tinh trùng đầu không bào.

Nếu nam giới có càng nhiều tinh trùng đầu có nhiều không bào thì khả năng có con sẽ suy giảm. Nguyên nhân vì những tinh trùng này không có khả năng thụ tinh tự nhiên được với noãn do thiếu cực đầu (acrosome) và men acrosin để giúp tinh trùng xuyên qua màng bảo vệ noãn và thụ tinh như bình thường.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về tiêu chí đánh giá chất lượng tinh dịch đồ, tinh trùng được gọi là bình thường khi:

• Đầu trơn láng, đường nét đều đặn, hình bầu dục.
• Vùng cực đầu rõ ràng, chiếm 40-70% thể tích vùng đầu và không được chứa không bào lớn hơn 4% thể tích đầu.
• Không có quá 2 không bào nhỏ và không chiếm quá 20% đầu tinh trùng.
• Vùng phía sau cực đầu không chứa không bào nào.
• Phần đuôi phải thẳng, đều, thon hơn phần giữa, không cuộn, và dài khoảng 45μm, không có dấu hiệu bị gãy đuôi.

Nếu tinh trùng đầu có nhiều không bào chiếm 90% chứng tỏ khả năng thụ tinh của tinh trùng thấp. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa trên kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ lần đầu thì có thể chưa hoàn toàn chính xác và toàn diện. Tốt nhất, nam giới nên thực hiện chế độ sinh hoạt lành mạnh và thực hiện lại xét nghiệm 1-2 lần để ra kết quả chính xác nhất.

Tinh dịch đồ là 1 trong những xét nghiệm sinh sản quan trọng giúp đánh giá khả năng sức khỏe và sinh lý nam giới. Xét nghiệm tinh dịch đồ là tổng hợp phân tích mẫu tinh dịch tươi vừa xuất tinh để đánh giá chất lượng tinh trùng tại thời điểm đó thông qua các chỉ số như số lượng, mật độ, hình dạng, khả năng di động... Tuy nhiên, do đây là một xét nghiệm với nhiều thông số chi tiết nên bệnh nhân khó có thể hiểu chi tiết cũng như chính xác kết quả của xét nghiệm này. Bệnh nhân được khuyến khích nên thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ vài lần để ra kết quả phản ánh tình trạng sức khỏe sinh sản chuẩn xác nhất. Nếu kết quả xét nghiệm vẫn thấy tỷ lệ tinh trùng đầu có nhiều không bào cao, bạn nên gặp trực tiếp bác sĩ để có phương án điều trị thích hợp.

4.1. Nâng cao chất lượng tinh trùng

Trên thực tế tình trạng tinh trùng đầu có nhiều không bào khó có thể cải thiện được. Tuy nhiên để nâng cao chất lượng tinh trùng cũng như giảm thiểu tỷ lệ tinh trùng dị dạng, nam giới có thể cân nhắc một số phương pháp sau:

• Thực hiện chế độ ăn uống khoa học: Chế độ ăn uống hàng ngày sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng tinh trùng, do vậy nam giới cần hạn chế hút thuốc, dùng đồ uống có cồn và các chất kích thích. Hạn chế thức ăn dầu mỡ, nhiều chất béo.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, bổ sung các loại hải sản tốt cho chất lượng tinh trùng.
• Tập thể dục thể thao sẽ giúp lưu thông máu tốt hơn, kiểm soát cân nặng, cải thiện sức khỏe sinh sản, hạn chế nguy cơ béo phì gây ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng nam giới.

4.2. Điều trị bằng y học hiện đại

Vậy đối với tinh trùng đầu có nhiều không bào hoặc ít acrosome, nên làm thế nào? Hiện nay trên thực tế vẫn chưa có thuốc điều trị nào mang lại hiệu quả giúp cải thiện được tình trạng này. Do vậy những cặp vợ chồng nào muốn có con thì phương pháp được nhiều bác sĩ, chuyên gia khuyến khích thực hiện là thụ tinh trong ống nghiệm với kỹ thuật tiêm tinh trùng vào tế bào trứng.

Với phương pháp này, chuyên viên phôi học sẽ quan sát tinh trùng dưới kính hiển vi độ phóng đại cao và trực tiếp lựa chọn tinh trùng có hình dạng tốt nhất. Những tinh trùng đầu trơn láng, có enzyme acrosome bình thường, không có không bào hoặc ít không bào nhất sẽ được ưu tiên lựa chọn để tiêm vào trứng, tạo thành phôi. Phôi sẽ được cấy vào tử cung người vợ và mang thai. Đây được xem là kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tân tiến nhất tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, mang lại tỉ lệ thành công cao nhất hiện nay.

Tình trạng tinh trùng đầu có nhiều không bào là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến vô sinh ở nam giới. Do đó những nam giới khi được kết luận có nhiều tinh trùng không bào nên nhanh chóng đến những Bệnh viện chuyên khoa uy tín để được chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe sinh sản. Đồng thời được tư vấn cụ thể hơn về phương pháp điều trị vô sinh phù hợp tránh bởi nếu càng lâu càng khó điều trị hơn.