Chăm sóc người mắc bệnh hồng ban đa dạng

Chăm sóc người bị hồng ban đa dạng có thể thực hiện tại nhà với các thuốc giảm đau và vệ sinh vết loét da, niêm mạc cũng như đảm bảo dinh dưỡng, nước và các chất điện giải. Đặc biệt, người bệnh cũng cần được theo dõi sát sao, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để đưa đến bệnh viện chăm sóc toàn diện.

Vì có khả năng tự thuyên giảm sau vài ngày, các trường hợp nhẹ của hồng ban đa dạng có thể chỉ cần điều trị triệu chứng tại nhà, bao gồm thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAID); chườm lạnh bằng dung dịch nước muối hoặc dung dịch Burrow; bôi steroid tại chỗ và các phương pháp chăm sóc tổn thương răng miệng nhẹ nhàng như súc miệng bằng nước muối.

Bên cạnh đó, vấn đề dinh dưỡng của người bệnh cũng cần được chú ý, vì vậy “hồng ban đa dạng kiêng ăn gì” được rất nhiều người quan tâm. Theo đó, người bệnh chỉ nên ăn các món mềm, dạng nước, súp nhằm tránh làm tổn thương các mụn nước hay vết loét trong miệng. Đồng thời, uống nhiều nước, bổ sung chất lỏng dưới nhiều dạng khác nhau nhằm phòng tránh thoát nước qua các tổn thương da.

Tuy nhiên, người bị hồng ban đa dạng nên kiêng các loại thực phẩm đã từng gây dị ứng trước đó hoặc có nguy cơ gây dị ứng cao như cá biển, các loại đậu... và cả các tác nhân từ môi trường xung quanh như khói bụi, lông động vật. Khi chăm sóc người bị hồng ban đa dạng, trong nhà cần phải sạch sẽ, tránh ra ngoài trời hay tiếp xúc với môi trường bất thường cho đến khi các tổn thương da hồi phục.

Tuy vậy, trong thời gian chăm sóc người bị hồng ban đa dạng tại nhà, cần theo dõi các dấu hiệu tiến triển nặng sau đây để nhập viện và được can thiệp các phương tiện y tế chuyên biệt:

• Nôn ói nhiều hay không thể uống nước, có nguy cơ cao mất chất lỏng và chất điện giải.
• Khò khè, khó thở và cần được cung cấp dịch vụ chăm sóc hỗ trợ về hô hấp, bao gồm hút đàm và dẫn lưu tư thế.
• Đau đớn nhiều, cần sử dụng thuốc giảm đau chuyên biệt để kiểm soát cơn đau nghiêm trọng..
• Có dấu hiệu nhiễm trùng vết loét da như chảy mủ,...

Bệnh hồng ban đa dạng nặng có thể cần nhập viện để điều trị các biến chứng, di chứng (ví dụ như tổn thương niêm mạc nghiêm trọng hoặc khi ăn uống kém, mất nước hoặc nhiễm trùng thứ phát) cũng như để quản lý dịch và chất điện giải của bệnh nhân tốt hơn. Lúc này, việc chăm sóc người bị hồng ban đa dạng mức độ nặng nên được thực hiện tại các đơn vị chăm sóc đặc biệt hoặc chuyên điều trị bỏng.

Theo đó, việc chăm sóc tại đơn vị bỏng kết hợp chuyên khoa phẫu thuật có thể mang lại khả năng sống sót cao nhất cho người bệnh. Các vùng da bị bong tróc nên được chăm sóc như bỏng nhiệt, mặc dù nên tránh làm tróc da trong khi các tổn thương vẫn đang tiến triển. Các khu vực da bị xói mòn vẫn có thể được tắm từ 1 đến 2 ngày bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch của Burrow, sau đó thay quần áo sạch sẽ, dịu nhẹ để phòng tránh tổn thương da.

Vì quá trình lành vết thương thường mất khoảng 2 tuần, trong thời gian đó, việc chăm sóc da đúng cách là điều cần thiết, bao gồm cả thực hành xử lý vô trùng và tránh dùng vật liệu kết dính da. Sử dụng các chất bôi ngoài da như dung dịch nitrat bạc 0,5% hoặc dung dịch chlorhexidine 0,05% để làm sạch; cần nhớ làm ấm các dung dịch này trước khi dùng. Tránh dùng bạc sulfadiazine vì có thể gây kích ứng da.

Nếu bị hồng ban đa dạng do vi rút herpes simplex (HSV) hoặc liên quan đến viêm phổi, người bệnh cần được chỉ định dùng thuốc kháng vi rút hay kháng sinh. Thậm chí, thuốc kháng sinh tiêm tĩnh mạch vẫn có thể cần thiết để điều trị nhiễm trùng thứ phát. Lúc này, việc thực hiện cách ly theo nhiều hàng rào là cần thiết để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Trong trường hợp bị hồng ban đa dạng do thuốc, cần thu hồi ngay lập tức tất cả các loại thuốc có khả năng gây bệnh. Khi bệnh nhân đã ổn định trong khoa chăm sóc đặc biệt chuyên về bỏng, đỉnh điểm của tiến triển bệnh đã qua và bắt đầu tái thanh lọc. Quá trình tái tạo biểu mô lúc này sẽ diễn ra thường mất 10-14 ngày. Đồng thời, bệnh nhân có thể tiếp tục được chăm sóc tại khoa hậu phẫu thông thường, bao gồm:

• Hồi sức chất lỏng và dinh dưỡng: Thực hiện chế độ ăn lỏng qua ống dẫn thức ăn mềm, dẻo vào dạ dày hoặc ruột non và liệu pháp truyền dịch qua đường tĩnh mạch có thể cần thiết. Tránh tiếp cận tĩnh mạch trung tâm nếu có thể để giảm nguy cơ nhiễm trùng đường truyền.
• Hỗ trợ phổi: Theo dõi và can thiệp kịp thời bệnh nhân có biểu hiện tăng thông khí và giảm oxy máu nhẹ. Từ đó, chọn đúng thời điểm hỗ trợ phổi tích cực giúp phát hiện và điều trị sớm viêm phổi kẽ lan tỏa, ngăn ngừa sự phát triển của hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS).
• Các chăm sóc hỗ trợ khác: Duy trì điều hòa nhiệt độ bằng cách giữ nhiệt độ môi trường ở 30-32°C, chỉ sử dụng chất lỏng đã được làm ấm và sử dụng đèn sưởi hoặc chăn ủ. Nên sử dụng bề mặt hỗ trợ áp lực, nệm không khí hoặc gel hoặc giường chuyên dụng để ngăn ngừa vết loét do áp lực. Sử dụng thuốc kháng axit, thuốc ức chế bơm proton hoặc thuốc chẹn histamine 2 để ngăn ngừa loét do căng thẳng. Tiêm heparin dưới da để ngăn ngừa sự phát triển của huyết khối tĩnh mạch sâu.
• Tham vấn các chuyên gia khi cần thiết: Để chẩn đoán và thực hiện sinh thiết da nếu được chỉ định; đánh giá nguyên nhân cơ bản của các rối loạn và di chứng toàn thân; chăm sóc tổn thương tại mắt và vết thương bỏng hay hở, nhiễm trùng.

• Corticosteroid tại chỗ rất hữu ích để điều trị ngoại trú cho những bệnh nhân có tình trạng bệnh hạn chế. Dù còn những tranh cãi liên quan đến việc sử dụng steroid đường uống trong việc làm dịu phản ứng viêm của cơ thể, thuốc vẫn có thể hữu ích nếu được dùng dưới dạng một liệu trình 10 ngày ngắn hạn.
• Chăm sóc điều trị dự phòng tái phát hồng ban đa dạng liên quan đến herpes nên được xem xét dùng acyclovir đường uống ở những bệnh nhân có hơn 5 đợt mắc bệnh mỗi năm. Đồng thời, người bệnh có thể phải điều trị dự phòng trong 6-12 tháng hoặc lâu hơn. Nếu tình trạng của bệnh nhân không đáp ứng, điều trị liên tục với valacyclovir đã được báo cáo là có hiệu quả.
• Tamoxifen có thể ngăn ngừa hồng ban đa dạng trong giai đoạn tiền kinh nguyệt.
• Kháng sinh dự phòng không được khuyến cáo vì làm tăng khả năng phát triển các chủng vi sinh vật kháng thuốc. Tuy nhiên, bằng chứng về nhiễm trùng cần phải được nuôi cấy nhanh chóng và lựa chọn liệu pháp kháng sinh thích hợp dựa trên kết quả nuôi cấy và độ nhạy.

Tóm lại, đối với người bị hồng ban đa dạng, việc chăm sóc toàn diện thường là điều trị triệu chứng, giảm đau và vệ sinh tại chỗ. Bên cạnh đó, vì nguyên nhân của hồng ban đa dạng có thể tái mắc, việc chăm sóc người bị hồng ban đa dạng còn phải tích cực tìm kiếm nguyên nhân để phòng ngừa, nhất là khi ngờ một loại thuốc thì cần phải ngưng sử dụng ngay lập tức.

Nguồn tham khảo: fairview.org, emedicine.medscape.com, jucm.com