U nang buồng trứng có nguy hiểm không?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BSCKI Lê Thị Phương - Khoa sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

U nang buồng trứng là bệnh lý thường gặp, nhất là ở phụ nữ độ tuổi sinh đẻ, chiếm từ 80 - 90% các khối u buồng trứng. Bệnh phát triển âm thầm, lặng lẽ nhưng khi chuyển sang ác tính thì phát triển rất nhanh.

U nang buồng trứng là một khối chứa dịch hoặc chất rắn có dạng như bã đậu, phát triển bất thường trên hoặc bên trong buồng trứng. Khối u này có thể là các mô mới khác thường hay là sự tích tụ dịch tạo thành một nang trên buồng trứng. U nang buồng trứng có thể phát triển từ các mô của buồng trứng, chiếm khoảng 3.6% các bệnh phụ khoa.

U nang buồng trứng thường có nhiều loại khác nhau và 90% là khối u lành tính (ít gây ung thư), 10% phát triển thành ác tính. Phụ nữ trong độ tuổi tiền mãn kinh bị u buồng trứng có nguy cơ phát triển thành ung thư cao hơn so với phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ. Các khối u này tiến triển âm thầm với triệu chứng mơ hồ hoặc thậm chí không gây ra triệu chứng bất thường, đôi khi vô hại và tự biến mất. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp nhất.

• Đau vùng chậu, thắt lưng hoặc đùi: Người bệnh có thể gặp các cơn đau mơ hồ vùng chậu, dọc thắt lưng hoặc đùi. Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường xuyên gặp phải do các khối u chèn ép lên các cơ quan hoặc các dây thần kinh chạy dọc sau xương chậu.

• Đau tức bụng dưới, đầy hơi, buồn nôn và nôn: Khối u có kích thước lớn có thể gây khó chịu tức thời cho người bệnh, đôi lúc cảm giác chướng bụng, bụng to, sờ thấy khối u. Đặc biệt, khi có cảm giác đầy hơi liên tục hằng ngày, nôn và buồn nôn thì nên cảnh giác với những tế bào ác tính ở buồng trứng do các khối u ác tính không vỡ, sẽ biến chứng thành ung thư gây hoạt tử và nhiễm trùng. Dấu hiệu đầy hơi, buồn nôn thường nhầm lẫn triệu chứng bệnh về tiêu hóa khiến các chị em chủ quan, coi thường bệnh.
• Đi tiểu liên tục: Hiện tượng rối loạn tiểu tiện có thể do nhiều yếu tố và có thể do nhiều bệnh lý gây ra, bao gồm những vấn đề bàng quang, đường tiết niệu, các triệu chứng của đường huyết cao nhưng cũng là biểu hiện của bệnh u nang buồng trứng do sự chèn ép lên bàng quang của khối u từ đó thôi thúc bạn có nhu cầu đi tiểu nhiều hơn, nhưng khi tiểu lại có cảm giác đau buốt, bứt rứt.
• Đau khi quan hệ tình dục: Nếu bạn quan hệ tình dục và cảm thấy đau ở một bên so với bên kia, thì bạn cần nghĩ đến u nang buồng trứng. Một số u nang khi phát triển với kích thước lớn, có thể nằm ngay ở cổ tử cung gây cản trở. Do đó, bạn sẽ xuất hiện cảm giác đau đớn khi quan hệ.
• Chu kỳ kinh nguyệt bất thường: Chu kỳ kinh bất thường hay còn gọi là chứng rối loạn kinh nguyệt là biểu hiện của nhiều bệnh phụ khoa trong đó có liên quan đến buồng trứng.

• Tăng cân không rõ nguyên nhân: Mặc dù không phải là triệu chứng điển hình của bệnh, tuy nhiên nếu bạn tăng cân bất thường đi kèm với một số triệu chứng kể trên thì bạn nên nghi ngờ và đến gặp bác sĩ để được thăm khám và phát hiện sớm.

Các báo cáo nghiên cứu cho rằng nguyên nhân dẫn đến u nang buồng trứng là do 1 số vấn đề liên quan đến hormon hoặc 1 số bệnh lý như lạc nội mạc tử cung, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Dưới đây là một vài nguyên nhân thường gặp.

• Dùng quá nhiều thuốc tránh thai;
• Sử dụng nhiều thực phẩm chứa hormon như các loại thịt, trứng và sữa...;
• Chế độ ăn uống không hợp lý, ít thực phẩm từ tự nhiên như rau củ quả tươi xanh;
• Stress hoặc béo phì;
• Gan bị nhiễm độc hoặc do làm việc quá sức.
  

U nang buồng trứng thường được chia làm 2 loại: U nang cơ năng và u nang thực thể.
U nang buồng trứng cơ năng thường là u lành tính, có thể tự biến mất và không gây nguy hiểm. Ngược lại, u nang buồng trứng thực thể thường tiến triển chậm, âm thầm qua nhiều năm. Khi triệu chứng rõ rệt tức là u đã to và chèn ép vào các tạng xung quanh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng tới tính mạng.

• Xoắn u nang: Có thể xảy ra với bất kỳ loại u nào, những u nhỏ, có cuống dài, không dính là những u dễ bị xoắn. Do tuần hoàn máu đến buồng trứng bị ngưng trệ nên khi u xoắn bệnh nhân đau bụng dữ dội, liên tục, có thể buồn nôn, nôn, đôi khi choáng vì đau. Khối u phình to khiến bụng chướng, ấn đau hạ vị và 2 hố chậu, có phản ứng thành bụng. Thăm âm đạo thấy khối u căng, ít di động, ấn đau nhói.
• Vỡ nang: Biến chứng xảy ra khi áp lực dịch trong khối u quá lớn, gây vỡ u nang. Bệnh nhân đột ngột đau bụng liên tục, hạ vị và 2 hố chậu ấn đau, có phản ứng. Một số trường hợp vỡ nang gây chảy máu trong, bệnh nhân có thể choáng mất máu. Thăm khám âm đạo thấy khối u khó xác định, tử cung đau khi di động. Sau khi vỡ nang, bệnh nhân có hội chứng nhiễm khuẩn, bụng trướng, có phản ứng phúc mạc, thăm khám âm đạo thấy u dính, rất ít di động, ấn thấy đau. Nếu như không điều trị kịp thời thì có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh.
• Chèn ép các tạng xung quanh: Biến chứng này thường muộn, khi u đã phát triển lâu, kích thước lớn. U chèn ép bàng quang gây đái rắt, chèn ép trực tràng gây táo bón, đôi khi chèn ép niệu quản gây ứ nước bể thận, thậm chí có những khối u buồng trứng rất lớn chèn ép tĩnh mạch chủ dưới gây tuần hoàn bàng hệ, phù 2 chi dưới, cổ trướng. Ung thư hóa có thể xuất hiện ở nang nước.

Điều trị u nang buồng trứng tùy thuộc vào từng trường hợp. Đối với u nang buồng trứng cơ năng thì không cần điều trị, chỉ cần theo dõi từ 3-6 vòng kinh, nếu u nang BT cơ năng thì tự mất đi. Đối với u nang buồng trứng thực thể, cần phẫu thuật loại bỏ khối u càng sớm càng tốt để tránh dẫn đến biến chứng và ung thư hóa. Cụ thể:

• Nang nước: Gặp ở người lớn tuổi nên cắt cả 2 buồng trứng;

• Nang nhầy: Cần cắt bỏ càng sớm cả 2 buồng trứng càng tốt để tránh nhầy tái phát;

• Nang bì: Cắt bỏ u. Cố gắng bảo tồn nhu mô lành;

• Nang ở người có thai: Nếu có chỉ định giữ thai nên mổ cắt u vào tháng thứ 4, nếu có biến chứng thì mổ khẩn bất kỳ tuổi thai vào khoảng nào;

• Nếu nang buồng trứng 02 bên ở người trẻ tuổi còn nhu cầu sinh đẻ cần bóc tách khối u và bảo tồn tối đa phần bình thường còn lành và vòi trứng. Cần lưu ý đối với khối u có bề mặt sần sùi, có dấu hiệu nứt vỡ ở bệnh nhân > 40 tuổi cần sinh thiết tức thì để đề phòng ung thư. Nếu u nang buồng trứng phát triển xâm lấn dây chằng rộng thì cần tiến hành phẫu thuật bóc tách khối u, tránh làm tổn thương niệu quản, hệ động mạch chậu và bàng quang.

Để giảm nguy cơ u nang buồng trứng bạn nên:

• Sử dụng các loại thực phẩm có lợi cho sức khỏe, hạn chế sử dụng thức ăn có chứa nhiều mỡ động vật, chất béo bão hòa, protein, chất kích thích. Thay vào đó, ăn nhiều loại rau xanh, trái cây, ngũ cốc và các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin A, C, hidrocacbon, cellulose,... Đồng thời, uống đủ từ 1.5 - 2 lít nước mỗi ngày.
• Tăng cường chức năng giải độc của gan.
• Kiểm tra hoạt động của tuyến giáp.
• Làm việc điều độ kết hợp với nghỉ ngơi hợp lý. Tăng cường thể lực bằng các bài tập thể dục nhẹ nhàng để nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

• Ngừng hút thuốc.
• Điều chỉnh cân nặng phù hợp.

U nang buồng trứng là một bệnh lý thường gặp ở phụ nữ và đa số là các khối u lành tính (ít gây ung thư). Tuy tỷ lệ u buồng trứng và ung thư buồng trứng không nhiều nhưng đây là loại ung thư có độ ác tính cao và thường không có triệu chứng gì trong giai đoạn sớm, chỉ có thể phát hiện khi khám phụ khoa và siêu âm. Đây là lý do các bác sĩ khuyến cáo chị em phụ nữ nên đi khám phụ khoa định kỳ 4 - 6 tháng/ lần để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của u nang buồng trứng cũng như các bệnh phụ khoa khác.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang triển khai Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản. Chị em có thể tham khảo và lựa chọn Gói khám, sàng lọc tại bệnh viện để có thể phát hiện bệnh sớm các bệnh lý viêm nhiễm cũng như phát hiện sớm ung thư phụ khoa.