Hội chứng Serotonin: Những điều cần biết

Hội chứng Serotonin thường được gây ra bởi sự tích tụ quá nhiều serotonin trong cơ thể do sử dụng một số loại thuốc điều trị đau nửa đầu kết hợp với thuốc chống trầm cảm. Đây là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí nó có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Serotonin là một chất truyền tin hóa học, được gọi là chất dẫn truyền thần kinh, hoạt động trên các mạch máu và các con đường kiểm soát cơn đau trong não. Một số loại thuốc được sử dụng để ngăn ngừa đau đầu có thể gây ảnh hưởng đến lượng serotonin trong cơ thể. Serotonin cũng chịu trách nhiệm trong việc kiểm soát tâm trạng, sự chú ý, giấc ngủ và cơn đau.

Tế bào thần kinh thường sản xuất serotonin, nó giúp điều chỉnh:

• Tiêu hóa
• Lưu lượng máu
• Thân nhiệt
• Thở

Serotonin cũng đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động bình thường của các tế bào thần kinh và não và được cho là có tác động đến tâm trạng.

Về bản chất Serotonin là một chất hóa học mà cơ thể bạn tự sản xuất, nó cần thiết cho các tế bào thần kinh và não của bạn hoạt động. Nhưng việc có quá nhiều serotonin gây ra các dấu hiệu và triệu chứng có thể từ nhẹ như rùng mình và tiêu chảy, cho đến nặng như cứng cơ, sốt và co giật, nặng hơn có thể gây tử vong nếu không được điều trị.

Nếu bạn dùng các loại thuốc được kê đơn khác nhau cùng với nhau, bạn có thể dẫn đến tình trạng có quá nhiều serotonin trong cơ thể. Các loại thuốc có thể dẫn đến hội chứng serotonin bao gồm những loại được sử dụng để điều trị chứng trầm cảm, đau nửa đầu và kiểm soát cơn đau.

Hội chứng serotonin cũng có thể xảy ra khi bạn bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới can thiệp vào serotonin. Đồng thời nó cũng có thể xuất hiện nếu bạn tăng liều lượng thuốc đang dùng.

Hội chứng serotonin có thể xảy ra khi bạn tăng liều một số loại thuốc hoặc thêm một loại thuốc mới vào chế độ điều trị của mình. Một số loại thuốc bất hợp pháp và thực phẩm chức năng cũng có liên quan đến hội chứng serotonin.

Các dạng nhẹ hơn của hội chứng serotonin có thể biến mất trong vòng một ngày kể từ khi ngừng thuốc gây ra các triệu chứng và đôi khi phải sử dụng thuốc ngăn chặn serotonin.

Các triệu chứng hội chứng serotonin thường xảy ra trong vòng vài giờ sau khi dùng một loại thuốc mới hoặc tăng liều lượng thuốc bạn đang dùng. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

• Kích động hoặc bồn chồn
• Lú lẫn
• Cáu gắt
• Mất phương hướng
• Sự lo ngại
• Nhịp tim nhanh và huyết áp cao
• Đồng tử giãn nở
• Mất phối hợp cơ hoặc co giật cơ
• Độ cứng của cơ
• Đổ mồ hôi nhiều
• Bệnh tiêu chảy
• Đau đầu
• Rùng mình
• Nổi da gà
• Buồn nôn
• Nôn mửa

Hội chứng serotonin nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Các dấu hiệu bao gồm:

• Sốt cao
• Co giật
• Nhịp tim không đều
• Hôn mê

Sự tích tụ quá mức của serotonin trong cơ thể bạn sẽ tạo ra các triệu chứng của hội chứng serotonin.

Trong những trường hợp bình thường, các tế bào thần kinh trong não và tủy sống của bạn sản xuất ra serotonin giúp điều chỉnh sự chú ý, hành vi và nhiệt độ cơ thể của bạn.

Các tế bào thần kinh khác trong cơ thể cũng sản xuất serotonin, chủ yếu là ở ruột. Serotonin đóng một vai trò trong việc điều chỉnh quá trình tiêu hóa, lưu lượng máu và hơi thở của bạn.

Mặc dù có thể chỉ với một loại thuốc làm tăng mức serotonin cũng có thể gây ra hội chứng serotonin ở những người nhạy cảm, nhưng tình trạng này xảy ra thường xuyên nhất khi bạn sử dụng kết hợp một số loại thuốc nhất định.

Cụ thể, hội chứng serotonin có thể xảy ra nếu bạn dùng thuốc chống trầm cảm với thuốc trị đau nửa đầu. Nó cũng có thể xảy ra nếu bạn dùng thuốc chống trầm cảm với thuốc giảm đau opioid.

Một nguyên nhân khác gây ra hội chứng serotonin là cố ý dùng quá liều thuốc chống trầm cảm.

Một số loại thuốc không kê đơn và kê đơn có thể liên quan đến hội chứng serotonin, đặc biệt là thuốc chống trầm cảm. Thuốc và thực phẩm chức năng bất hợp pháp cũng có thể liên quan đến tình trạng này.

Các loại thuốc và chất bổ sung có thể gây ra hội chứng serotonin bao gồm:

• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc, thuốc chống trầm cảm như fluoxetine (Prozac, Sarafem), citalopram (Celexa), fluvoxamine, paroxetine (Paxil, Pexeva, Brisdelle) và sertraline (Zoloft).
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine, thuốc chống trầm cảm như duloxetine (Drizalma Sprinkle, Cymbalta) và venlafaxine (Effexor XR).
• Thuốc chống trầm cảm và nghiện thuốc lá như: Bupropion (Zyban, Wellbutrin SR, Wellbutrin XL).
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng, chẳng hạn như amitriptyline và nortriptyline (Pamelor).
• Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs), thuốc chống trầm cảm như phenelzine (Nardil) và isocarboxazid (Marplan).
• Thuốc chống đau nửa đầu, chẳng hạn như carbamazepine (Tegretol, Carbatrol, những loại khác), axit valproic (Depakene) và triptan, bao gồm almotriptan, naratriptan (Amerge) và sumatriptan (Imitrex, Tosymra, những loại khác).
• Thuốc giảm đau như thuốc giảm đau opioid bao gồm codeine, fentanyl (Duragesic, Abstral, những loại khác), hydrocodone (Hysingla ER, Zohydro ER), meperidine (Demerol), oxycodone (Oxycontin, Roxicodone, những loại khác) và tramadol (Ultram, ConZip).
• Lithium (Lithobid) là một chất ổn định tâm trạng.
• Ma túy bất hợp pháp, bao gồm LSD, thuốc lắc, cocaine và amphetamine.
• Thực phẩm bổ sung thảo dược, bao gồm St. John's wort, nhân sâm và nhục đậu khấu.
• Thuốc ho và cảm lạnh không kê đơn có chứa dextromethorphan (Delsym)
• Thuốc chống buồn nôn như granisetron (Sancuso, Sustol), metoclopramide (Reglan), droperidol (Inapsine) và ondansetron (Zofran, Zuplenz).
• Linezolid (Zyvox) là một loại kháng sinh.
• Ritonavir (Norvir) là một loại thuốc kháng vi rút được sử dụng để điều trị HIV.

Một số người nhạy cảm với các loại thuốc và chất bổ sung gây ra hội chứng serotonin hơn những người khác, nhưng tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ ai.

Bạn có nhiều nguy cơ mắc hội chứng serotonin nếu:

• Gần đây bạn đã bắt đầu dùng hoặc tăng liều của một loại thuốc được biết là làm tăng mức serotonin.
• Bạn dùng nhiều loại thuốc được biết là làm tăng mức serotonin.
• Bạn dùng các chất bổ sung thảo dược được biết đến để tăng mức serotonin.
• Bạn sử dụng một loại thuốc bất hợp pháp được biết là làm tăng mức serotonin.

Hội chứng serotonin thường không gây ra bất kỳ vấn đề nào khi mức serotonin trở lại bình thường. Nhưng nếu không được điều trị, hội chứng serotonin nghiêm trọng có thể dẫn đến:

• Co giật
• Suy thận
• Khó thở
• Hôn mê
• Tử vong

Nếu bạn nghi ngờ mình có thể bị hội chứng serotonin sau khi bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới hoặc tăng liều lượng của loại thuốc bạn đang sử dụng, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức hoặc đến phòng cấp cứu.

Nếu bạn có các triệu chứng nghiêm trọng hoặc xấu đi nhanh chóng, bạn cần được cấp cứu ngay lập tức.

Không có xét nghiệm cụ thể nào cho hội chứng serotonin. Bác sĩ có thể bắt đầu bằng cách tìm hiểu bệnh sử và các triệu chứng của bạn. Hãy nói với bác sĩ nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào hoặc đã sử dụng thuốc bất hợp pháp trong những tuần gần đây. Thông tin này có thể giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.

Bác sĩ thường sẽ thực hiện một số xét nghiệm khác. Những điều này sẽ giúp bác sĩ kiểm tra xem một số cơ quan hoặc chức năng cơ thể có bị ảnh hưởng hay không. Các xét nghiệm cũng có thể giúp bác sĩ của bạn loại trừ các tình trạng khác.

Một số tình trạng có các triệu chứng tương tự như hội chứng serotonin như là: nhiễm trùng, dùng quá liều thuốc và các vấn đề về nội tiết tố. Một tình trạng được gọi là hội chứng ác tính an thần kinh cũng có các triệu chứng tương tự. Đó là một phản ứng bất lợi đối với các loại thuốc được sử dụng để điều trị các bệnh tâm thần.

Các xét nghiệm mà bác sĩ có thể yêu cầu bạn làm bao gồm:

• Công thức máu hoàn chỉnh (CBC)
• Hóa sinh máu để kiểm tra:
• Kiểm tra chức năng tuyến giáp.
• Kiểm tra xem bệnh nhân có sử dụng ma túy hay không.
• Kiểm tra chức năng thận.
• Kiểm tra chức năng gan.

Nếu bạn mắc hội chứng serotonin rất nhẹ, bác sĩ có thể chỉ khuyên bạn ngừng ngay việc dùng thuốc gây ra vấn đề này.

Nếu bạn có các triệu chứng nghiêm trọng, bạn cần phải đến bệnh viện. Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ theo dõi sát sao tình trạng của bạn. Bạn cũng có thể được điều trị bằng các phương pháp sau:

• Dừng sử dụng bất kỳ loại thuốc nào gây ra tình trạng này.
• Truyền dịch tĩnh mạch để bù nước do sốt gây mất nước.
• Thuốc giúp giảm căng cứng hoặc kích động cơ.
• Thuốc kháng serotonin.

Dùng nhiều hơn một loại thuốc liên quan đến serotonin hoặc tăng liều của một loại thuốc liên quan đến serotonin sẽ làm tăng nguy cơ mắc hội chứng serotonin. Chính vì vậy, để phòng ngừa hội chứng Serotonin, bạn có thể làm các công việc sau:

• Gọi cho bác sĩ của bạn nếu bạn hoặc một thành viên trong gia đình gặp phải các triệu chứng sau khi dùng thuốc.
• Không được tự ý dùng bất kỳ loại thuốc nào.
• Nếu bác sĩ kê đơn một loại thuốc mới, hãy đảm bảo rằng họ biết về tất cả các loại thuốc khác mà bạn đang dùng, đặc biệt nếu bạn nhận được đơn thuốc từ nhiều bác sĩ.
• Nếu bạn và bác sĩ xác định lợi ích của việc kết hợp một số loại thuốc ảnh hưởng đến mức serotonin cao hơn, hãy cảnh giác với khả năng mắc hội chứng serotonin.

Sử dụng thuốc đúng chỉ định và an toàn là cách phòng tránh hội chứng serotonin hiệu quả, do vậy, mỗi người cần tự ý thức được việc sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý mua thuốc điều trị và kết hợp chúng với nhau. Nếu băn khoăn lo lắng không biết sử dụng thuốc như thế nào cho hợp lý thì khách hàng có thể đến Khoa Dược - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ, dược sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám, tư vấn và điều trị bệnh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm khi nghe tư vấn sử dụng thuốc tại Bệnh viện.

Nguồn tham khảo: mayoclinic.org, webmd.com, healthline.com