Công dụng thuốc Xalkori

Kinase là enzyme thúc đẩy tế bào phát triển với với nhiều loại khác nhau để kiểm soát các giai đoạn phát triển khác nhau của tế bào. Xalkori ức chế kinase nên có thể làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư. Hoạt chất chính trong thuốc Xalkori là Crizotinib. Tác dụng thuốc Xalkori là nhắm mục tiêu và ngăn chặn các thụ thể trên các tế bào ung thư có đột biến ALK (Anaplastic Lymphoma Kinase). Trong cơ chế bệnh sinh của một số bệnh ung thư, thụ thể này hoạt động quá mức, dẫn đến tế bào ác tính phát triển và phân chia quá nhanh. Bên cạnh đó, thuốc Xalkori còn được sử dụng cho những bệnh lý ung thư có đột biến gen ROS1. Các bác sĩ chuyên khoa ung bướu sẽ xét nghiệm để kiểm tra xem bệnh ung thư của bệnh nhân có những đột biến này hay không trước khi chỉ định sử dụng thuốc Xalkori.

Xalkori (Crizotinib) sản xuất dạng viên nang dùng đường uống, có thể uống cùng hoặc không với thức ăn. Viên nang Xalkori nên được nuốt toàn bộ, bệnh nhân không được bẻ, mở hoặc nhai. Nếu đã bỏ lỡ một liều Xalkori, người bệnh hãy uống ngay khi nhớ ra trừ trường hợp dưới 6 giờ sẽ đến liều kế tiếp theo lịch trình. Bệnh nhân không uống 2 liều Xalkori cùng một lúc để bù cho liều đã quên. Bệnh nhân nôn ói xảy sau khi uống Xalkori hãy bỏ qua và uống liều tiếp theo vào thời gian đã định.

Nồng độ Crizotinib trong máu có thể bị ảnh hưởng bởi một số loại thực phẩm hay thuốc, do đó cần tránh dùng đồng thời với bưởi, nước ép bưởi, Ketoconazol, dẫn chất Rifampin, Phenytoin, cây thường xuân và Fentanyl. Bệnh nhân hãy thông báo với bác sĩ về tất cả các loại thuốc và chất bổ sung đang sử dụng.

Xalkori cần được bảo quản trong bao bì do nhà sản xuất quy định, có dán nhãn thuốc bên ngoài và lưu trữ ở nơi khô ráo, có nhiệt độ phòng.

Bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp để kiểm soát các tác dụng phụ của thuốc Xalkori (Crizotinib). Do đó người bệnh hãy trao đổi với bác sĩ để tìm ra biện pháp phù hợp nhất. Sau đây là một số tác dụng phụ phổ biến hoặc quan trọng của thuốc Xalkori:

3.1. Thay đổi thị lực

Một số bệnh nhân sử dụng Xalkori xảy ra những thay đổi về thị lực, có thể bao gồm nhìn thấy ánh sáng lóe lên, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng, nhìn đôi hoặc nhìn thấy "người lơ lửng". Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể bị mất thị lực. Thông báo cho bác sĩ điều trị ngay lập tức nếu bệnh nhân nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trong thị lực của bản thân.

3.2. Nôn ói

Nôn ói là tác dụng phụ phổ biến của liệu pháp hóa trị ung thư, bao gồm cả thuốc Xalkori. Bệnh nhân hãy nói chuyện với bác sĩ để được kê đơn các thuốc phù hợp để kiểm soát buồn nôn và nôn ói. Ngoài ra, thay đổi chế độ ăn uống và tránh những yếu tố kích thích nôn ói có thể hữu ích với người bệnh.

3.3. Tiêu chảy

Bệnh nhân bị tiêu chảy do Xalkori có thể trao đổi với bác sĩ để tìm ra biện pháp can thiệp phù hợp. Ngoài ra, người bệnh bị tiêu chảy nên ưu tiên dùng các bữa ăn với thực phẩm ít chất xơ và gia vị (như cơm trắng và thịt gà luộc hoặc nướng). Hạn chế trái cây tươi, rau xanh, bánh mì nguyên hạt, ngũ cốc và các loại hạt, thay vào đó tăng cường nhóm thực phẩm giàu chất xơ hòa tan để hấp thụ chất lỏng và giúp giảm tiêu chảy. Ngoài ra, để dự phòng mất nước, người bệnh nên bổ sung đủ nhu cầu nước trong ngày, hạn chế tối đa rượu bia hay đồ uống có Cafein.

3.4. Táo bón

Tác dụng phụ của Xalkori trái ngược với tiêu chảy là táo bón cũng rất thường gặp. Bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp để ngăn ngừa hoặc điều trị tác dụng phụ này, bao gồm tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ, uống đủ nước (không chứa cồn) mỗi ngày và duy trì các hoạt động hằng ngày. Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc làm mềm phân có thể ngăn ngừa táo bón do Xalkori. Nếu bệnh nhân đã không đi tiêu trong 2-3 ngày thì hãy liên hệ với bác sĩ để được xử trí giảm táo bón phù hợp.

3.5. Phù ngoại vi

Phù ngoại vi là tình trạng sưng phù các chi do tăng giữ nước, xảy ra ở bàn tay, cánh tay, cẳng chân, mắt cá chân và bàn chân. Bệnh nhân hãy thông báo cho bác sĩ nếu gặp phải bất kỳ tình trạng sưng phù nào mới hoặc nặng hơn trước đó.

3.6. Bệnh thần kinh ngoại biên

Bệnh thần kinh ngoại biên là một tình trạng nhiễm độc thần kinh do sử dụng thuốc Xalkori, biểu hiện bằng cảm giác tê hoặc ngứa ran ở bàn tay và/hoặc bàn chân, dễ xảy ra hơn khi bệnh nhân đeo tất hoặc găng tay. Tác dụng phụ này của thuốc Xalkori có thể tồi tệ hơn khi tăng thêm liều sử dụng. Ở một số người, các triệu chứng thần kinh ngoại biên sẽ giảm từ từ sau khi ngừng thuốc, nhưng một số ít trường hợp sẽ không biến mất hoàn toàn.. Bệnh nhân nên cho bác sĩ ung thư biết nếu có biểu hiện tê hoặc ngứa ran ở bàn tay và/hoặc bàn chân, để liều dùng Xalkori được điều chỉnh cho phù hợp.

3.7. Mệt mỏi

Mệt mỏi triệu chứng phổ biến trong quá trình điều trị ung thư và thường không thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Trong thời gian điều trị và một khoảng thời gian sau ngưng thuốc Xalkori, bệnh nhân có thể phải điều chỉnh lịch sinh hoạt để kiểm soát tình trạng này, dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi trong ngày và tiết kiệm năng lượng cho các hoạt động quan trọng hơn.

3.8. Giảm số lượng tế bào bạch cầu

Tác dụng phụ này của thuốc Xalkori khiến người bệnh dễ bị nhiễm trùng hơn trong quá trình điều trị ung thư. Nguyên nhân là do Xalkori làm giảm số lượng các tế bào bạch cầu. Bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ hoặc y tá ngay lập tức nếu có các biểu hiện nhiễm trùng trong thời gian dùng thuốc Xalkori, bao gồm sốt, đau họng, cảm lạnh, ho, khó thở, tiểu nóng rát hoặc vết loét chậm lành.

Người đang điều trị bằng Xalkori nên tuân thủ một số biện pháp để ngăn ngừa nhiễm trùng như sau:

• Rửa tay sạch sẽ, thường xuyên để ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn hay virus;
• Hạn chế đến nơi đông người hay tiếp xúc với người mắc bệnh dễ lây nhiễm;
• Không xử lý chất thải vật nuôi;
• Giữ các vết thương hay vết loét sạch sẽ;
• Tắm rửa, vệ sinh cá nhân thường xuyên;
• Không cắt khóe tay/chân hoặc móng tay/chân mọc ngược;
• Hỏi ý kiến bác sĩ ung bướu trước khi làm các thủ thuật nha khoa hay tiêm phòng vắc-xin.

3.9. Thay đổi khẩu vị

Dinh dưỡng là một phần vô cùng quan trọng trong việc chăm sóc và điều trị bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên việc điều trị ung thư đôi khi lại ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn của bệnh nhân và trong một số trường hợp có thể gây khó khăn cho việc ăn uống. Bệnh nhân có tác dụng phụ này nên cố gắng chia bữa ăn chính thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày, nếu ăn không đủ chất có thể dùng thêm các sản phẩm bổ sung.

Một số bệnh nhân dùng thuốc Xalkori cảm giác có vị kim loại trong miệng hoặc thay đổi khẩu vị. Họ có thể không thích các món ăn hay đồ uống mà trước khi dùng Xalkori rất thích, triệu chứng này có thể kéo dài vài tháng hoặc lâu hơn sau khi điều trị Xalkori kết thúc.

3.10. Tác dụng phụ ít gặp của thuốc Xalkori

• Các vấn đề về tim mạch: Thuốc Xalkori có thể chậm nhịp tim bất thường hoặc kéo dài khoảng QT. Bệnh nhân hãy thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu cảm thấy nhịp tim bất thường, chóng mặt hoặc ngất xỉu;
• Viêm phổi: Bệnh nhân dùng thuốc Xalkori có thể bị viêm phổi. Do đó hãy thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu bệnh nhân phát triển bất kỳ triệu chứng mới nào hoặc trầm trọng hơn trước đó, bao gồm khó thở, ho hoặc sốt;
• Độc tính gan: Thuốc Xalkori có thể gây nhiễm độc gan, đòi hỏi bác sĩ phải theo dõi bằng các xét nghiệm chức năng gan phù hợp. Bệnh nhân hãy thông báo cho bác sĩ ung thư nếu nhận thấy các biểu hiện như vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu hoặc đau bụng hạ sườn phải;
• Da tăng nhạy cảm với ánh sáng: Bệnh nhân có thể bị cháy nắng nghiêm trọng hoặc phát ban. Tác dụng phụ này của Xalkori có thể kéo dài ngay cả khi hóa trị với Xalkori đã kết thúc. Người bệnh nên hạn chế tiếp xúc ánh nắng mặt trời (đặc biệt khi cường độ mạnh nhất trong khoảng từ 10 giờ đến 14 giờ), thoa kem chống nắng mỗi ngày và thoa lại khi ra nắng trong thời gian dài, đeo kính râm chống tia UVA/UVB, đội mũ/mặc quần áo dài tay để bảo vệ da và tìm bóng râm bất cứ khi nào có thể.

Việc cho thai nhi tiếp xúc với thuốc Xalkori có thể dẫn đến các dị tật bẩm sinh nguy hiểm, vì vậy bệnh nhân không nên mang thai hoặc làm bố trong thời gian điều trị bằng thuốc Xalkori.

Người bệnh nên thực hiện các biện pháp kiểm soát sinh sản hiệu quả trong quá trình điều trị và ít nhất 45 ngày khi kết thúc liệu pháp bằng Xalkori. Nam giới có bạn tình có khả năng sinh sản nên sử dụng bao cao su trong thời gian điều trị ít nhất 90 ngày sau liều cuối cùng của Xalkori.

Bệnh nhân không nên cho con bú trong thời gian dùng thuốc Xalkori hoặc ít nhất 45 ngày sau liều cuối cùng.

Nguồn tham khảo: oncolink.org