Tăng huyết áp thai kỳ: Những điều cần biết

Bài viết được viết bởi ThS.BS Nguyễn Văn Phong - Bác sĩ Nội và Can thiệp Tim mạch, Trung Tâm Tim Mạch - Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Times City.

Theo WHO, hàng năm trên thế giới có khoảng 200 triệu phụ nữ mang thai, trong đó khoảng 500 nghìn ca tử vong liên quan đến thai sản. Nguyên nhân tử vong: 15% liên quan đến THA, 20% liên quan đến các bệnh lý tim mạch khác.

Huyết áp trong thai kỳ dựa vào trị số huyết áp tại bệnh viện (hoặc phòng khám). Trong đó, huyết áp tâm thu (HATT) ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương (HATTr) ≥ 90 mmHg]. Phân loại thành mức độ nhẹ (140-159/90-109 mmHg) hoặc nặng (≥ 160/110mmHg) khác với phân độ theo hướng dẫn tăng huyết áp của ESC/ESH.

• THA mạn tính (chronic hypertension): HA ≥ 140/90 mmHg có trước khi có thai hoặc trước 20 tuần thai kỳ.
• THA do thai nghén (Gestational hypertension): THA vào nửa sau, hoặc sau 20 tuần của thai kỳ, thường trở lại bình thường 6-7 tuần sau sinh.
• Tiền sản giật (Pre-elampsia): THA + Phù + Protein niệu (>0,3g). Thể lâm sàng này thường xuất hiện trong lần mang thai đầu tiên, đa thai, thai trứng hoặc hội chứng kháng phospholipid. Đặc biệt là trường hợp thai phụ tăng huyết áp mạn tính, bệnh thận hoặc đái tháo đường. Tiền sản giật thường được chẩn đoán dựa vào protein niệu và HATT >140mmHg hoặc HATTr > 90mmHg. Xảy ra sau tuần thứ 20 ở thai phụ có huyết áp bình thường trước đó. Tiền sản giật thường liên quan tới chậm phát triển thai nhi do suy nhau. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng sinh non.
• Tiền sản giật trên nền tăng huyết áp mạn tính: khả năng này thường xảy ra khi thai phụ bị tăng huyết áp có thêm protein niệu lần đầu.

Tùy theo cơ địa mỗi người mà các triệu chứng, dấu hiệu có thể khác nhau. Thậm chí có những trường hợp mắc bệnh nhưng hoàn toàn không có bất kỳ triệu chứng nào.

Siêu âm thai sẽ giúp theo dõi sự phát triển của thai nhi và giảm rủi ro do chứng cao huyết áp thai kỳ.

Các triệu chứng bao gồm:

• Huyết áp tăng
• Thiếu hoặc có protein trong nước tiểu
• Phù
• Tăng cân đột ngột
• Thay đổi thị giác: mờ hoặc nhìn đôi
• Buồn nôn, ói mửa
• Đau bụng bên phải hoặc đau quanh dạ dày
• Đi tiểu ít
• Thay đổi xét nghiệm chức năng gan hoặc thận

Huyết áp cao có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Mức độ ảnh hưởng của bệnh tùy thuộc vào thời gian mang thai và mức độ tăng huyết áp của thai phụ. Tình trạng tăng huyết áp càng nặng, xuất hiện sớm trong thời gian mang bầu thì nguy cơ mẹ và con gặp phải càng lớn.

Có đến 1/4 phụ nữ bị tăng huyết áp thai kỳ tiếp tục tiến triển thành tiền sản giật. Nguy cơ này sẽ tăng gấp đôi nếu mẹ bị tăng huyết áp trước tuần thứ 30. Bên cạnh đó, thai nhi còn nguy cơ gặp phải một số biến chứng như: chậm phát triển, đứt nhau thai, thai chết lưu,...

Thai phụ bị tăng huyết áp ở lần mang thai đầu có khả năng bị lại ở những lần sau. Theo đó, mẹ cũng có thể phải đối mặt với chứng tăng huyết áp và đột quỵ sau này.

Thai phụ nên nhớ, tăng huyết áp thai kỳ nếu được chẩn đoán sớm cũng như điều trị kịp thời có thể ngăn ngừa được nhiều biến chứng nguy hiểm. Điều cần thiết là mẹ cần đi khám thai đúng lịch, siêu âm, làm các xét nghiệm cần thiết theo chỉ định của bác sĩ.

Khi thai phụ nghi ngờ có huyết áp cao tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc, cần đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa Tim mạch để được khám tư vấn và theo dõi sát trong suốt thời gian mang bầu.