Điều trị viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự kiên nhẫn của cả người bệnh và bác sĩ. Với sự kết hợp giữa điều trị nội khoa, điều chỉnh chế độ ăn uống, điều trị ngoại khoa (nếu cần) và các biện pháp hỗ trợ khác, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Bài viết bởi Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
1. Viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan
Viêm dạ dày ruột tăng bạch cầu ái toan (hay còn gọi là Eosinophilic gastroenteritis, viết tắt là EG) là một loại bệnh thuộc nhóm các bệnh lý như: viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan (eosinophilic esophagitis), viêm dạ dày, viêm ruột và viêm đại tràng tăng bạch cầu ái toan (eosinophil gastritis, enteritis, and colitis). Tất cả các bệnh này đều được xếp vào nhóm các rối loạn dạ dày ruột có sự tăng bạch cầu ái toan hay còn gọi là các rối loạn dạ dày ruột eosinophilic (Eosinophilic gastrointestinal disorders, viết tắt là EGIDs).
Viêm dạ dày ruột tăng bạch cầu ái toan (EG) là một bệnh hiếm gặp nhưng cần được các bác sĩ chẩn đoán sớm. Bệnh có triệu chứng giống với nhiều rối loạn tiêu hóa khác, đặc biệt là loét tiêu hóa, nhưng không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường. EG có thể điều trị được, nhưng đôi khi biểu hiện giống hội chứng ruột kích thích, làm cho việc chẩn đoán trở nên khó khăn.
Chẩn đoán EG được xác định bằng sinh thiết hoặc phân tích dịch báng với sự gia tăng bạch cầu ái toan (eosinophil), đồng thời loại trừ các tác nhân khác như ký sinh trùng đường ruột. Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan (Eosinophilic esophagitis - EE) cũng cần được xem xét và chẩn đoán phân biệt. Một điểm quan trọng khác là bệnh có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều thành viên trong cùng một gia đình.
2. Điều trị viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan
Đến nay, vẫn chưa có sự thống nhất hay khuyến cáo chính thức về việc quản lý và điều trị viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan, do thiếu các nghiên cứu lâm sàng ngẫu nhiên, đối chứng với cỡ mẫu lớn. Các phương pháp điều trị hiện tại bao gồm liệu pháp dinh dưỡng, corticosteroid và một số thuốc khác. Nếu bệnh nhân gặp phải biến chứng như thủng hoặc tắc ruột, phẫu thuật có thể được chỉ định.
2.1 Chế độ ăn
Những người bệnh viêm dạ dày ruột bạch cầu ái toan thường có tỷ lệ dị ứng thực phẩm cao. Vì vậy, việc áp dụng chế độ ăn loại trừ các chất gây dị ứng hoặc ăn theo chế độ dinh dưỡng hợp lý là phương pháp được khuyên dùng.
Chế độ ăn này giúp giảm lượng corticosteroid cần thiết và hỗ trợ sự phát triển ở trẻ em mắc bệnh. Tuy nhiên, trong thực tế, kết quả từ các xét nghiệm dị ứng có thể không chính xác vì phản ứng của bệnh nhân không luôn liên quan đến dị ứng thực phẩm.
Chế độ ăn loại bỏ các thực phẩm gây dị ứng phổ biến như sữa đậu nành, trứng, lúa mì, các loại hạt và cá, sau đó đưa từng loại thực phẩm trở lại để xác định nguyên nhân gây dị ứng, đã được thử nghiệm trên bệnh nhân mắc viêm dạ dày ruột bạch cầu ái toan. Kết quả cho thấy triệu chứng bệnh được cải thiện ở cả người lớn và trẻ em.
Thêm vào đó, chế độ ăn chỉ bao gồm các amino acid thiết yếu cũng có hiệu quả, tuy nhiên, chi phí cao và tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống là những yếu tố cần cân nhắc khi áp dụng phương pháp này.
2.2 Corticosteroid
Trong trường hợp không thể áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp hoặc không có khả năng sử dụng liệu pháp dinh dưỡng để điều trị viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan, corticosteroid sẽ là phương án đầu tiên được lựa chọn.
Prednisone hoặc budesonide đều có thể được áp dụng. Liều prednisone ban đầu được khuyến nghị là 0.5 - 1mg/kg mỗi ngày cho đến khi các triệu chứng lâm sàng thuyên giảm hoàn toàn trong khoảng thời gian từ 2 đến 14 ngày. Sau đó, liều sẽ được giảm từ từ trong vòng 6 đến 8 tuần cho đến khi ngừng hoàn toàn.
Trong khi đó, budesonide có thể được chọn làm giải pháp thay thế để duy trì điều trị, với lợi thế là ít gây ảnh hưởng toàn thân. Liều dùng budesonide để đạt hiệu quả điều trị là 9mg/ngày, sau đó giảm liều duy trì xuống còn 3 - 6mg/ngày.
2.3 Điều trị viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan bằng các loại thuốc
- Thuốc ức chế tế bào mast: Disodium cromoglycat - một loại thuốc ổn định tế bào mast, có khả năng ngăn cản sự phóng thích các chất trung gian gây độc như histamin - yếu tố hoạt hóa tiểu cầu và leukotriene từ tế bào mast. Một số nghiên cứu đã ghi nhận hiệu quả lâm sàng khi sử dụng loại thuốc này. Ketotifen vừa là thuốc kháng histamin, vừa ổn định màng tế bào mast, cũng được báo cáo qua các trường hợp lâm sàng có cải thiện triệu chứng khi dùng với liều 2-4mg mỗi ngày.
- Azathioprine: Liều dùng tương tự như trong điều trị các bệnh nhân mắc IBD, khoảng 2-2,5 mg/kg. Tác dụng của Azathioprine đã được xác nhận trong việc điều trị viêm dạ dày ruột bạch cầu ái toan khi bệnh nhân không đáp ứng với steroid hoặc kháng trị.
- Thuốc Montelukast thuộc nhóm đối kháng thụ thể leukotriene và được xem là giải pháp tiềm năng, an toàn cho những bệnh nhân cần điều trị duy trì do lệ thuộc vào steroid. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, dùng Montelukast với liều 10-40 mg/ngày trong thời gian vài tháng giúp cải thiện triệu chứng và làm giảm bạch cầu ái toan trong máu ngoại vi.
- Kháng thể kháng anti-IL5: Các nghiên cứu quy mô nhỏ đã cho thấy loại kháng thể đơn dòng này mang lại hiệu quả tích cực trong điều trị bệnh nhân bị hội chứng tăng bạch cầu ái toan cũng như viêm dạ dày ruột liên quan đến bạch cầu ái toan.
- Thuốc kháng histamin: Chưa được xem là ưu tiên hàng đầu trong điều trị viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan vì các bằng chứng hiện tại chủ yếu dựa trên nghiên cứu thực nghiệm.
2.4 Phẫu thuật
Viêm dạ dày ruột bạch cầu ái toan thể cơ có thể gây tắc ruột do thành ruột bị phù nề và dày lên, làm hẹp đường tiêu hóa. Trong những trường hợp này, điều trị bằng corticosteroid có thể mang lại hiệu quả. Với các trường hợp tắc ruột cần can thiệp phẫu thuật, bệnh nhân nên được tư vấn về dinh dưỡng và phối hợp điều trị nội khoa để giảm nguy cơ tái phát.
Viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan là một bệnh lý từng được xem là hiếm gặp, nhưng hiện nay đang có xu hướng gia tăng. Bệnh xảy ra khi bạch cầu ái toan xâm nhập bất thường vào niêm mạc của dạ dày, ruột non và đại trực tràng, gây ảnh hưởng đến cấu trúc cũng như chức năng của các cơ quan này.
Các triệu chứng của bệnh dễ nhầm lẫn với viêm dạ dày ruột do các nguyên nhân khác. Người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được khám và điều trị viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan kịp thời khi có dấu hiệu bất thường ở đường tiêu hóa.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một cơ sở y tế đáng tin cậy, được nhiều bệnh nhân lựa chọn để chẩn đoán và điều trị các bệnh về hệ tiêu hóa.
Tại đây, các bệnh lý tiêu hóa được phát hiện thông qua kỹ thuật nội soi dạ dày và đại tràng, sử dụng hệ thống máy Olympus CV 190 tích hợp công nghệ NBI (Narrow Band Imaging - nội soi ánh sáng dải hẹp). Công nghệ này mang lại hình ảnh rõ nét hơn, hỗ trợ nhận diện sớm các tổn thương viêm và ung thư tiêu hóa ở giai đoạn đầu. Với đội ngũ chuyên gia tận tâm cùng trang thiết bị hiện đại, Vinmec cam kết mang đến cho khách hàng dịch vụ nội soi tiêu hóa chất lượng cao và đáng tin cậy.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Tài liệu tham khảo:
- Đào Văn Long, Đào Việt Hằng. Bệnh lý tự miễn dị ứng đường tiêu hoá. Nhà Xuất Bản Y học.
- Oyaizu N., Uemura Y., Izumi H, và cộng sự (1985). Eosinophilic gastroenteritis. Immunohistochemical evidence for IgE mast cell- mediated allergy. Acta Pathol Jpn, 35(3), 759-766.
3. Talley N, J., Shorter R. G., Phillips S. F. và cộng sự (1990). Eosinophilic gastroenteritis: a clinicopathological study of patients with disease of the mucosa, muscle layer, and subserosal tissues. Gut, 31(1),54-58. - Brito-Babapulle F. (2003). The eosinophilias, including the idiopathic hypereosinophilic syndrome. Br J Haematol, 121(2), 203- 223. 11
5. Pineton de Chambrun G., Desreumaux P., and Cortot A. (2015). Eosinophilic enteritis. Dig Dis, 33(2), 183-189.
