Các nguyên nhân và điều trị suy tuyến tụy ngoại tiết

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Tuyến tụy là một cơ quan hình lá tạo ra các enzyme tiêu hóa và hormone như insulin, nằm gần các động mạch và tĩnh mạch chính. Suy tuyến tụy ngoại tiết (EPI) phát triển khi tuyến tụy của bạn không sản xuất hoặc tiết ra đủ các enzym tiêu hóa. Bài viết dưới đây sẽ chỉ ra nguyên nhân và các biện pháp điều trị suy tuyến tụy ngoại tiết.

Suy tuyến tụy ngoại tiết (EPI) xảy ra khi tuyến tụy của bạn không thể sản xuất hoặc tiết ra đủ các enzym tiêu hóa để phân hủy thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng.

Điều này khiến thức ăn không tiêu hóa được trong ruột và gây đau ruột, đầy hơi và tiêu chảy. Suy tuyến tụy ngoại tiết nghiêm trọng có thể dẫn đến giảm cân, phân lỏng và suy dinh dưỡng.

Một số nguyên nhân gây ra suy tuyến tụy ngoại tiết bao gồm:

• Viêm tụy mãn tính

Viêm tụy mãn tính là nguyên nhân phổ biến nhất của suy tuyến tụy ngoại tiết người lớn. Tình trạng viêm tuyến tụy diễn ra làm tổn thương các tế bào tạo ra các enzym tiêu hóa. Đó là lý do tại sao hầu hết những người bị viêm tụy cũng phát triển chứng suy ngoại tiết.

• Bệnh Crohn

Bệnh Crohn khiến hệ thống miễn dịch của bạn tấn công và làm viêm đường tiêu hóa. Nhiều người bị bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng cũng có thể bị suy tuyến tụy ngoại tiết. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác của mối quan hệ này.

• Phẫu thuật đường tiêu hóa

Suy tuyến tụy ngoại tiết là tác dụng phụ thường gặp của phẫu thuật đường tiêu hóa hoặc tuyến tụy. Theo một số nghiên cứu về phẫu thuật dạ dày, đến 80% những người đã phẫu thuật tuyến tụy, dạ dày hoặc phần trên của ruột non, phát triển suy tuyến tụy ngoại tiết.

• Ung thư tuyến tụy

Suy tuyến tụy ngoại tiết là một biến chứng của ung thư tuyến tụy. Quá trình tế bào ung thư thay thế tế bào tuyến tụy có thể dẫn đến suy tuyến tụy ngoại tiết. Một khối u cũng có thể ngăn chặn các enzym xâm nhập vào đường tiêu hóa.

• Bệnh tiểu đường

Những người bị bệnh tiểu đường thường mắc suy tuyến tụy ngoại tiết. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra mối quan hệ giữa bệnh tiểu đường và suy tuyến tụy ngoại tiết.

Hiện nay, chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn suy tuyến tụy ngoại tiết. Tuy nhiên, có thể thực hiện các biện pháp giúp làm giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

3.1. Thuốc men

Dưới đây là một số loại thuốc có thể giúp điều trị và quản lý suy tuyến tụy ngoại tiết:

• Thuốc kê đơn

Tuyến tụy tiết ra các enzym tiêu hóa, chẳng hạn như amylase, lipase và protease vào ruột non. Các enzym này cần thiết cho quá trình tiêu hóa thích hợp. Vì tuyến tụy không sản xuất đủ các enzym này, bạn có thể được hưởng lợi từ liệu pháp thay thế enzym tuyến tụy (liệu pháp thay thế enzym tuyến tụy ).

Liệu pháp thay thế enzym tuyến tụy có thể thay thế các enzym và giúp bạn hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm bạn ăn. Bác sĩ sẽ quyết định liều lượng dựa trên mức độ nghiêm trọng của tình trạng của bạn.

Bạn sẽ uống thuốc vào đầu mỗi bữa ăn hoặc bữa ăn nhẹ và không để bụng đói. Nếu bạn gặp vấn đề với chứng ợ nóng trong khi dùng liệu pháp thay thế enzym tuyến tụy, bác sĩ có thể thêm thuốc ức chế bơm proton (PPI) để giảm axit dạ dày.

• Thuốc không kê đơn (OTC)

Nếu bạn có xu hướng bị ợ chua nhẹ, bạn có thể không cần dùng thuốc PPI theo toa. Những loại thuốc này có sẵn không kê đơn như esomeprazole (Nexium) và lansoprazole (Prevacid).

3.2. Thay đổi chế độ ăn uống

Một chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết sẽ giúp điều trị tốt các triệu chứng của suy tuyến tụy ngoại tiết.

Bác sĩ có thể khuyên bạn nên ăn chất béo lành mạnh. Bạn nên tránh thực phẩm khó tiêu hóa và chế biến nhiều, đặc biệt là những thực phẩm có chứa dầu hydro hóa hoặc một lượng lớn mỡ động vật.

Ăn quá nhiều chất xơ cũng có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của bạn. Ăn thường xuyên, nhiều bữa nhỏ và tránh các bữa ăn lớn, nặng sẽ khiến đường ruột của bạn dễ dàng phân hủy chất béo và protein.

3.3. Thay đổi lối sống

Thay đổi về lối sống có thể cải thiện các triệu chứng của suy tuyến tụy ngoại tiết như:

• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh
• Tránh uống rượu
• Từ bỏ hút thuốc
• Tập thể dục đều đặn

Tài liệu tham khảo

• Dervenis C. (2009). Exocrine pancreatic insufficiency and malnutrition after gastrointestinal surgery. DOI:
  10.1111%2Fj.1477-2574.2009.00131.x
• Domínguez-Muñoz JE. (2011). Pancreatic enzyme therapy for pancreatic exocrine insufficiency.
  ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3151413/