Tế bào gốc lấy từ đâu là một câu hỏi quan trọng trong nghiên cứu y học và sinh học hiện đại. Tế bào gốc có thể được lấy từ nhiều nguồn khác nhau như phôi thai, máu cuống rốn, tủy xương hoặc thậm chí từ các mô trưởng thành. Mỗi nguồn cung cấp tế bào gốc mang lại tiềm năng ứng dụng vượt trội trong điều trị bệnh và tái tạo cơ thể.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Công nghệ cao Vinmec.
1. Tế bào gốc lấy từ đâu? Các nguồn chiết xuất tế bào gốc
Có nhiều nguồn khác nhau để thu nhận tế bào gốc, bao gồm phôi thai, tủy xương, mô mỡ, tủy răng sữa, máu ngoại vi và dây rốn. Mỗi nguồn đều mang lại những ưu điểm riêng, phục vụ cho các mục đích nghiên cứu và điều trị y học hiện đại.
1.1 Tế bào gốc phôi
Tế bào gốc từ phôi thai được lấy từ các trứng thụ tinh trong ống nghiệm với sự đồng ý của người hiến tặng. Loại tế bào này tồn tại trong phôi nang ở giai đoạn từ 3 đến 5 ngày tuổi, khi phôi đã phát triển khoảng 150-200 tế bào.
Đây là tế bào gốc toàn năng, có khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau trong cơ thể và sở hữu tiềm năng tăng sinh không giới hạn.
Vì những đặc tính đặc biệt này, tế bào gốc phôi thường được ứng dụng trong việc tái tạo hoặc phục hồi các mô, cơ quan bị tổn thương, thử nghiệm thuốc và nghiên cứu các phương pháp điều trị các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư, Parkinson...
1.2 Tuỷ xương
Tủy xương là một loại mô mềm, xốp nằm bên trong các xương, bao gồm hai dạng chính: tủy đỏ và tủy vàng. Tủy đỏ chứa các tế bào gốc tạo máu, trong khi tủy vàng chứa các tế bào gốc trung mô.
Tế bào gốc tạo máu có khả năng biệt hóa thành các loại tế bào máu như hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Nhờ vậy, tế bào gốc này được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến máu và hệ miễn dịch như bạch cầu, thiếu máu, rối loạn máu và ung thư máu.
Trong khi đó, tế bào gốc trung mô có thể biệt hóa thành các tế bào xương, sụn, mỡ, tim, gan, cơ và thần kinh. Loại tế bào này cũng tiết ra các yếu tố giúp điều hòa miễn dịch, chống viêm, chống xơ hóa và kích thích tăng trưởng mạch máu. Vì những đặc tính này, tế bào gốc trung mô được áp dụng để điều trị các bệnh như thoái hóa khớp, suy thận cấp, xơ gan, bệnh tự miễn và tiểu đường.
1.3 Tế bào gốc từ dây rốn
Tế bào gốc từ dây rốn được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cuống rốn, tế bào quanh mạch máu dây rốn, tế bào nội mô tĩnh mạch rốn, màng rốn, màng đệm và màng ối.
Đây là một dạng tế bào gốc đa năng, có khả năng tự tái tạo và biệt hóa thành nhiều loại tế bào trưởng thành, như tế bào xương, sụn, mỡ, cơ, thận, gan, tụy, da và thần kinh, thông qua các con đường tín hiệu phức tạp.
Đặc biệt, tế bào gốc dây rốn có tốc độ tăng sinh cao và có thể được nuôi cấy trong thời gian dài hơn so với nhiều loại khác. Nhờ đó, loại tế bào này thường được áp dụng trong điều trị các bệnh lý di truyền và huyết học như bệnh tim, Parkinson, Alzheimer, bạch cầu và ung thư máu.
1.4 Tế bào gốc từ răng sữa
Tế bào gốc từ răng sữa được thu nhận từ những chiếc răng sữa của trẻ em sau khi rụng. Loại tế bào này có khả năng tăng sinh cao và biệt hóa thành các tế bào chuyên hóa hiệu quả hơn so với tế bào gốc từ người trưởng thành.
Khi so sánh với tế bào gốc trung mô từ tủy xương, mô mỡ, hay dây rốn, tế bào gốc từ răng sữa nổi bật nhờ khả năng biệt hóa thành tế bào thần kinh vượt trội. Do đó, tế bào từ răng sữa thường được sử dụng trong điều trị các bệnh về nha khoa, tổn thương hệ thần kinh, cũng như tái tạo và phục hồi xương, đặc biệt là xương sọ.
2. Phương pháp lấy mẫu phổ biến
Tùy thuộc vào việc tế bào gốc lấy từ đâu, các bác sĩ sẽ lựa chọn những phương pháp thu thập mẫu khác nhau.
2.1 Chọc tủy xương
Bác sĩ sẽ tiến hành gây mê toàn thân người hiến tặng để đảm bảo không gây đau đớn. Sau đó, sử dụng một kim tiêm dài chuyên dụng, bác sĩ sẽ thu thập tế bào gốc từ tủy xương, thường là từ xương chậu hoặc xương hông. Các tế bào gốc sau đó được cô lập để bảo quản hoặc dùng trong mục đích điều trị, nghiên cứu.
2.2 Chọc hút tế bào máu ngoại vi
Bác sĩ sẽ tiêm một loại thuốc kích thích vào cơ thể người hiến hoặc người bệnh, giúp tủy xương giải phóng tế bào gốc vào máu. Sau đó, máu sẽ được rút ra và đưa qua một thiết bị quay ly tâm chuyên dụng để tách tế bào gốc khỏi các thành phần khác của máu. Tế bào gốc thu được sẽ được cô lập và bảo quản.
2.3 Thu thập máu từ dây rốn
Sau khi sinh, máu từ dây rốn sẽ được thu thập bằng cách rút từ tĩnh mạch dây rốn vào túi chứa dung dịch chống đông máu vô trùng. Mẫu máu sau đó được vận chuyển đến ngân hàng tế bào gốc, nơi các bác sĩ tiến hành kiểm tra, tách tế bào gốc máu dây rốn. Các tế bào gốc này được bảo quản trong hộp bảo vệ và lưu trữ lạnh trong môi trường nitơ lỏng để đảm bảo chất lượng lâu dài.
2.4 Lấy mô mỡ vùng bụng
Bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ phẫu thuật để lấy một lượng mô mỡ từ vùng bụng. Sau khi thu thập, mô mỡ được xử lý bằng dung dịch enzyme phân giải có nồng độ cao nhằm tách chiết và thu được tế bào gốc.
Các thủ thuật thu thập tế bào gốc thường được tiến hành dưới gây tê hoặc gây mê toàn thân, đảm bảo an toàn và hiệu quả cao. Tuy nhiên, như bất kỳ can thiệp y khoa nào, vẫn có thể xuất hiện một số rủi ro, bao gồm nguy cơ nhiễm trùng, chảy máu hoặc cảm giác đau sau thủ thuật.
Qua bài viết trên, chúng ta đã có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi: Tế bào gốc lấy từ đâu và các phương pháp thu thập phổ biến . Tóm lại, tế bào gốc có thể được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau như phôi thai, tủy xương, mô mỡ, tủy răng, máu ngoại vi, hay dây rốn. Việc xác định nguồn tế bào gốc phù hợp và hiệu quả tùy thuộc vào mục đích sử dụng, mức độ an toàn và khả năng tiếp cận. Dù từ nguồn nào, tế bào gốc vẫn mang lại tiềm năng lớn trong tái tạo và ứng dụng y học.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
