Hội chứng ngưng thở lúc ngủ và cách điều trị

Bài viết được viết bởi ThS, BS. Trần Thị Diễm Trang, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Hội chứng ngưng thở lúc ngủ có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào đặc biệt là tuổi trung niên. Ngưng thở khi ngủ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đái tháo đường, tăng huyết áp, loạn nhịp tim, đột quỵ.

Hội chứng ngưng thở lúc ngủ là một bệnh lý đường hô hấp gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Mỗi năm trái tim và bộ não của bạn đã phải chịu nhiều căng thẳng. Giấc ngủ bị rối loạn, chất lượng giấc ngủ không tốt là một trong những hậu quả của bệnh lý này.

Trong khi ngủ bệnh nhân mắc phải hội chứng ngưng thở khi ngủ phải chịu đựng tình trạng thanh quản hẹp lại do các cơ vùng hầu cũng “nghỉ ngơi” . Tình trạng này khiến cho khí lưu thông qua vùng hầu họng không dễ dàng và người bệnh sẽ ngáy để chống lại tình trạng trên. Nếu vùng hầu họng hoàn toàn khép lại, bệnh nhân sẽ ngưng thở trong một khoảng thời gian, hiện tượng này gọi là ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.

Tình trạng này có thể kéo dài khoảng 10s hoặc hơn và lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm. Người bệnh hoàn toàn không nhớ gì về tình trạng này dù có những cơn vi thức giấc sau mỗi lần ngưng thở.

Ngưng thở khi ngủ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất là ở tuổi trung niên, tăng dần theo tuổi, nam nhiều hơn nữ. Những người có nguy cơ cao bị ngưng thở khi ngủ nếu có: béo phì (nguy cơ bị ngưng thở khi ngủ gấp 3 lần người bình thường); bất thường về cấu trúc đường hô hấp trên (phì đại amidan, hàm nhỏ, hàm ra sau, lưỡi quá to, tắc mũi...); nghiện rượu, sử dụng thuốc an thần, chất gây nghiện; trong gia đình có người bị ngưng thở khi ngủ; đang mắc các bệnh như đái tháo đường, tăng huyết áp, nhược giáp, suy tim, bệnh mạch máu não...

Ngưng thở khi ngủ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như: nhồi máu cơ tim, đái tháo đường, tăng huyết áp, loạn nhịp tim, đột quỵ... Hội chứng ngưng thở lúc ngủ có thể dẫn đến việc giảm chất lượng cuộc sống: buồn ngủ quá mức, tăng nguy cơ tai nạn giao thông, thay đổi tính tình hay trầm cảm, giảm ham muốn tình dục. Việc nhận biết chứng bệnh và điều trị sớm giúp giảm nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm.

Có nhiều phương pháp điều trị. Bên cạnh các phương pháp điều trị này, một số thay đổi hành vi cũng sẽ giúp cải thiện hội chứng ngưng thở khi ngủ :

• Tư thế nằm nghiêng khi ngủ : Bạn nên nằm ngủ nghiêng về một bên thay vì nằm ngửa. Nằm ngửa là tư thế đặc biệt không tốt đối với người mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ vì tư thế đó làm bệnh ngáy và ngưng thở khi ngủ trở nên trầm trọng hơn, vì nằm ngửa làm hàm khép lại, lưỡi khép lại và chặn đứng đường thở;
• Giảm cân;
• Không uống rượu;
• Tránh sử dụng thuốc ngủ, thuốc an thần, thuốc chống động kinh...vào ban đêm;
• Tránh uống các chất kích thích (cafe) vào ban đêm.

Chọn lựa phương pháp nào cho phù hợp với người bệnh sẽ tùy thuộc mức độ nặng của bệnh, các bất thường về đường hô hấp trên, các bệnh lý đi kèm... Bác sĩ sẽ thảo luận với người bệnh và cho biết phương pháp nào là tốt: dùng máy thở áp lực dương liên tục (CPAP); dùng dụng cụ gắn vào trong miệng trong khi ngủ; phẫu thuật...

5.1 Máy thở áp lực dương CPAP

• Máy thở CPAP tạo ra dòng khí áp lực dương, liên tục thổi vào đường hô hấp. Áp lực khí giúp nâng đỡ cơ vùng hầu họng, không cho cơ xẹp xuống. Do đó, đường thở luôn được mở thông suốt.
• Triệu chứng ngưng thở tắc nghẽn chỉ xảy ra khi đang ngủ, do đó chỉ sử dụng máy mỗi khi đi ngủ. Việc sử dụng máy trong suốt thời gian ngủ và thường xuyên mỗi đêm sẽ cho kết quả tốt. Theo khuyến cáo của Hội y học giấc ngủ Hoa Kỳ (AASM), để đạt kết quả điều trị tốt, mỗi đêm nên sử dụng máy tối thiểu 4 giờ và mỗi tháng có tối thiểu 70% số ngày sử dụng.
• Hiệu quả điều trị bằng máy thở CPAP sẽ thấy rõ sau vài ngày sử dụng. Tuy nhiên, việc điều trị là lâu dài và liên tục, nên người sử dụng cần kiên trì tuân thủ.

5.2 Thiết bị nha khoa: dụng cụ nâng hàm

• Sử dụng thiết bị trong miệng là biện pháp điều trị hiệu quả ở các trường hợp bệnh nhân có hàm dưới nhỏ và đưa ra sau. Phương pháp được lựa chọn điều trị ở các bệnh nhân mắc bệnh ở giai đoạn nhẹ và vừa.
• Tác dụng: giữ hàm dưới và lưỡi ra phía trước, giữ vòm hầu lên trên như vậy sẽ ngăn sự đóng lại của đường thở. Nha sĩ sẽ đo kích thước miệng của bạn và tạo ra thiết bị phù hợp với bạn

5.3 Phẫu thuật tai mũi họng

Phẫu thuật đôi khi có thể là một cách hiệu quả điều trị ngưng thở khi ngủ - đặc biệt là nếu ngưng thở của bạn gây ra do cấu trúc của đường hô hấp của bạn.

Các phương pháp phẫu thuật:

• Phẫu thuật mũi: tái tạo vách mũi, giải phẫu xoang;
• Cắt amidan: khi có amidan phì đại;
• Phẫu thuật chỉnh sửa lưỡi gà, vòm hầu, họng, lưỡi;
• Phẫu thuật làm nhô ra trước xương hàm dưới và cơ cằm lưỡi;
• Phẫu thuật treo xương móng.

Hội chứng ngưng thở lúc ngủ thường được phát hiện bởi người ngủ chung: Ngáy và có những cơn ngưng thở khi ngủ. Ngoài ra còn có những triệu chứng kể ra dưới đây cũng nên quan tâm :

• Buồn ngủ ngày quá mức;
• Nhức đầu vào buổi sáng;
• Thay đổi tính tình, cáu gắt hoặc trầm cảm;
• Mệt mỏi;
• Giảm trí nhớ.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có Gói sàng lọc hội chứng ngưng thở khi ngủ giúp bệnh nhân có thể được chẩn đoán và điều trị bệnh sớm. Gói khám này sẽ thực hiện các thăm khám lâm sàng và các thăm dò hô hấp khi ngủ nhằm phát hiện các biểu hiện ngừng thở, giảm thở, giảm oxy máu trong giấc ngủ của các đối tượng có nguy cơ để chẩn đoán hội chứng ngưng thở khi ngủ và đưa ra phương pháp điều trị.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán hội chứng ngưng thở khi ngủ