Mối liên hệ giữa COPD và ung thư phổi

Bài được viết bởi Thạc sĩ - Bác sĩ Mai Viễn Phương - Trưởng Đơn nguyên nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Ai cũng biết rằng bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là một yếu tố nguy cơ đáng kể của ung thư phổi. Khoảng 1% bệnh nhân COPD phát triển ung thư phổi hàng năm, có thể liên quan đến tính nhạy cảm di truyền với khói thuốc lá.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là một tình trạng phổi nghiêm trọng được tìm thấy chủ yếu ở những người hút thuốc. Căn bệnh này trở nên nặng hơn theo thời gian, gây ho mãn tính có đờm, thở khò khè, tức ngực và khó thở.

COPD là một yếu tố nguy cơ chính của ung thư phổi. Đó là bởi vì COPD và ung thư phổi có chung nguyên nhân, bao gồm hút thuốc lá và lão hóa phổi sớm.

Mặc dù không phải ai bị COPD cũng sẽ bị ung thư phổi nhưng mắc COPD sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Hàng năm, khoảng 1% những người sống với COPD phát triển thành ung thư phổi.

COPD và ung thư phổi là những căn bệnh có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Các nhà nghiên cứu thực hiện một nghiên cứu năm 2015 đã phát hiện ra rằng, những người bị COPD có nguy cơ bị ung thư phổi cao gấp đôi. Hai tình trạng phổi này cũng có nhiều khả năng xuất hiện đồng thời hơn là xảy ra riêng lẻ.

Một số nghiên cứu cho thấy rằng, những người sống chung với cả COPD và ung thư phổi có triển vọng tệ hơn nhiều so với những người bị ung thư phổi không mắc COPD. Kết quả của một nghiên cứu năm 2010 cho thấy những người bị COPD có nguy cơ tái phát ung thư phổi trong vòng 10 năm cao hơn những người không mắc COPD - 21,3% so với 13,5%.

Tỷ lệ sống sót sau 5 năm của họ cũng thấp hơn đáng kể. Các nhà nghiên cứu trong một nghiên cứu năm 2012 đã phát hiện ra rằng, khoảng 91% những người không mắc COPD sống được ít nhất 5 năm sau khi được chẩn đoán ung thư phổi. Điều tương tự cũng có thể nói đối với chỉ 77% những người bị COPD. Điều này có thể do chức năng phổi và chất lượng cuộc sống của họ kém hơn. Nó cũng có thể chỉ ra một lỗ hổng di truyền đối với cả COPD và ung thư phổi.

COPD không phải là yếu tố nguy cơ duy nhất của ung thư phổi. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) liệt kê radon, một loại khí phóng xạ, là nguyên nhân thứ hai gây ung thư phổi.

Radon không mùi và không màu, vì vậy, khí tự nhiên có thể không bị phát hiện nếu nó bị mắc kẹt trong nhà và các tòa nhà. Người ta cho rằng, cứ 15 ngôi nhà ở Mỹ thì có một ngôi nhà chứa lượng radon cao.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ ước tính, radon dẫn đến khoảng 21.000 ca tử vong do ung thư phổi mỗi năm. Những người hút thuốc và tiếp xúc với radon chiếm khoảng 18.000 trong số 21.000 ca tử vong do ung thư phổi.

Nguy cơ ung thư phổi của bạn cũng có thể tăng lên do những điều sau:

• Tiếp xúc với khói thuốc.
• Tiền sử gia đình bị ung thư phổi.
• Nhiễm HIV.
• Bệnh tự miễn, chẳng hạn như lupus hệ thống và viêm khớp dạng thấp.
• Xạ trị vào ngực.

Tiếp xúc với một số chất độc tại nơi làm việc cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Bao gồm:

• Bụi silica.
• Khí thải diesel.
• Bụi bặm.
• Nhựa đường.
• Crom.
• Amiăng.
• Thạch tín.
• Cadimi.
• Niken.
• Berili.

Sau khi xác định rằng bạn bị COPD, bác sĩ sẽ theo dõi bất kỳ dấu hiệu nào có thể cho thấy ung thư phổi. Bạn cũng nên chú ý đến các triệu chứng của mình. Mặc dù ung thư phổi có chung một số triệu chứng với COPD, chẳng hạn như ho và khó thở, nhưng cũng có một số khác biệt nhỏ.

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây, bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ ngay lập tức:

• Mệt mỏi.
• Ăn mất ngon.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Đau ngực không liên quan đến ho.
• Khàn tiếng.
• Viêm phế quản, viêm phổi hoặc các bệnh nhiễm trùng phổi tái phát khác.
• Ho ra máu hoặc chất nhầy có máu.
• Một cơn ho dai dẳng, thậm chí là một cơn ho khan liên tục.

Khi ung thư phổi di căn trong cơ thể, nó cũng có thể gây ra:

• Đau đầu.
• Tê tái.
• Chóng mặt.
• Đau bụng.
• Vàng mắt và da (vàng da).
• Đau xương.

Sau khi đánh giá các triệu chứng và xem xét tiền sử bệnh của bạn, bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe. Từ đó, bác sĩ của bạn sẽ thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm chẩn đoán:

• X-quang ngực để nhìn vào trái tim và phổi của bạn.
• CT scan để tìm thấy bất kỳ tổn thương nhỏ trong trong phổi của bạn.
• Xét nghiệm tế bào đàm để phát hiện tế bào ung thư phổi trong hỗn hợp nước bọt - nhầy.
• Sinh thiết mô để xác định nếu có khối lượng tìm thấy trong phổi của bạn là ung thư.
• Nội soi phế quản để nhìn vào bên trong đường hô hấp của phổi của bạn.

Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh ung thư phổi, bác sĩ sẽ cần xác định mức độ nghiêm trọng của ung thư, được gọi là giai đoạn. Việc phân giai đoạn có thể giúp bác sĩ quyết định liệu trình điều trị nào là tốt cho bạn.

Giai đoạn thường được chẩn đoán bằng các xét nghiệm hình ảnh như:

• Chụp CT.
• MRI.
• Quét cắt lớp phát xạ positron.
• Xạ hình xương.

Hóa trị thường được sử dụng để điều trị ung thư phổi, bất kể bạn có bị COPD hay không.

Tuy nhiên, nếu bạn bị COPD và đang ở giai đoạn đầu của ung thư phổi, bạn có thể trải qua sự kết hợp của:

• Phẫu thuật loại bỏ các mô ung thư.
• Hóa trị liệu.
• Xạ trị.

Tuy nhiên, nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC), bạn có thể không đủ điều kiện để phẫu thuật. Thông thường, với SCLC, ung thư đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể vào thời điểm chẩn đoán được thực hiện. Đối với những bệnh ung thư ít đáp ứng với phẫu thuật, xạ trị và hóa trị được sử dụng.

Các liệu pháp mới hơn cho ung thư phổi bao gồm các loại thuốc nhắm vào các đột biến cụ thể trong ung thư được cho là nguyên nhân thúc đẩy sự phát triển của nó. Liệu pháp miễn dịch, dạy cho hệ thống miễn dịch của chính bệnh nhân nhận biết và chống lại ung thư tốt hơn, cũng được sử dụng.

Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về các lựa chọn phù hợp cho bạn và những lợi ích và rủi ro tiềm ẩn của chúng. Họ có thể cung cấp hướng dẫn chi tiết hơn cho bạn.

Bị COPD làm xấu đi triển vọng khi bạn phát triển ung thư phổi. Trong một nghiên cứu về bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn 1, chỉ 77% những người bị COPD sống sót sau 5 năm kể từ khi được chẩn đoán ung thư phổi, so với 92% những người không bị COPD. Nghiên cứu sâu hơn cho thấy rằng, ngay cả ở những người có bệnh ung thư thuyên giảm thành công, những người bị COPD có nguy cơ tái xuất hiện ung thư trong vòng 10 năm cao hơn gần gấp đôi so với những người không mắc COPD.

Bác sĩ của bạn chính là nguồn thông tin tốt để bạn hỏi về triển vọng cá nhân của mình. Một số yếu tố phải được tính đến, bao gồm loại ung thư phổi bạn mắc phải, mức độ tiến triển của nó và mức độ ảnh hưởng của nó bởi bất kỳ tình trạng y tế nào khác mà bạn có thể mắc phải.

Viện Ung thư Quốc gia liệt kê 3 bước chính mà bạn có thể thực hiện để ngăn ngừa ung thư phổi phát triển:

• Nếu bạn bị COPD và tiếp tục hút thuốc, hãy bỏ thuốc ngay lập tức.
• Nếu bạn làm việc xung quanh các chất độc hại, hãy giảm tiếp xúc bằng cách mặc đồ bảo hộ, chẳng hạn như khẩu trang. Bạn cũng nên đảm bảo rằng, công ty của bạn đang tuân thủ luật bảo vệ người lao động khỏi tiếp xúc với các vật liệu gây ung thư.
• Kiểm tra nhà của bạn để biết mức radon cao hay không. Bộ dụng cụ thử nghiệm tại nhà có sẵn ở hầu hết các cửa hàng tạp hóa. Nếu mức radon bất thường, hãy thực hiện các bước cần thiết để ngăn chặn rò rỉ radon, chẳng hạn như niêm phong tầng hầm của bạn.

Để phòng ngừa ung thư phổi hiệu quả, việc tầm soát sớm là vô cùng quan trọng.

Nguồn tham khảo: doi.org, epa.gov, cancer.org